Οι μεγάλες επιχειρήσεις, αυτές που απασχολούν πάνω από 50 εργαζομένους η καθεμία, προσφέρουν πολύ καλύτερους μισθούς στους υπαλλήλους τους συγκριτικά με τις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις που μισθοδοτούν τα μέλη της οικογένειας και λιγότερες από 10 θέσεις εργασίας. Σε σύνολο 88 κλάδων, μέσο μισθό άνω των 1.000 ευρώ προσφέρουν οι 56 τομείς, ενώ οι 32 εξακολουθούν να αμείβουν τους εργαζομένους με τριψήφιες μηνιαίες αποδοχές. Οσο για το 2021, προκύπτει ότι ήταν έτος αύξησης του μέσου μισθού στην Ελλάδα συγκριτικά με το 2020, κάτι που αποδίδεται και στο τέλος των lockdowns, που έστειλε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους στο καθεστώς αναστολής αλλά και στη σημαντική άνοδο της απασχόλησης.
Με τη διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού μέσα στο 2022, αλλά και τη συνεχιζόμενη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η αύξηση των αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα αναμένεται να συνεχιστεί και κατά το τρέχον έτος. Ποιοι κλάδοι είναι οι «πρωταθλητές» των αμοιβών; Ο κλάδος παραγωγής πετρελαιοειδών, οι πλωτές μεταφορές, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και οι εταιρείες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου. Στους «πρωταθλητές» εμφανίζεται να συμπεριλαμβάνεται και ο κλάδος των καταλυμάτων, αν και τα επίσημα στοιχεία δείχνουν μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον μέσο μισθό –δηλαδή το άθροισμα των αποδοχών όλων των εργαζομένων διά του αριθμού των εργαζομένων– και στον διάμεσο μισθό που χωρίζει τον… πληθυσμό των εργαζομένων σε δύο ίσες ομάδες. Ο συνδυασμός αυτών των δύο στοιχείων δείχνει υψηλές αποδοχές για κάποιους (με αποτέλεσμα να ανεβαίνει ο μέσος όρος) αλλά και μεγάλες εισοδηματικές αποκλείσεις μεταξύ του συνολικού αριθμού των εργαζομένων.
Από την άλλη, οι χαμηλότεροι μέσοι μισθοί εμφανίζονται στην εστίαση (σ.σ. μέσος μισθός μόλις 416 ευρώ), στον τομέα παροχής προσωπικών υπηρεσιών (585 ευρώ), αλλά και στις υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους (σ.σ. κυρίως υπηρεσίες φύλαξης, όπου ο μέσος μισθός διαμορφώνεται στα 592 ευρώ). Είναι προφανές ότι οι χαμηλοί μέσοι μισθοί, χαμηλότεροι ακόμη και από το επίπεδο του κατώτατου μισθού, οφείλονται στα αυξημένα ποσοστά μερικής απασχόλησης αλλά και στα υψηλά ποσοστά υποδηλωμένης εργασίας που χαρακτηρίζουν συγκεκριμένους κλάδους.
Οι χαμηλότερες μέσες αποδοχές εμφανίζονται στην εστίαση, με τον μέσο μισθό να διαμορφώνεται σε μόλις 416 ευρώ.
Τα στοιχεία προέρχονται από την επεξεργασία των αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων που υποβάλλουν στο σύστημα «Εργάνη» όλοι οι εργοδότες. Το 2021, οι εργοδότες ανήλθαν σε 291.808 και οι εργαζόμενοι στα 2,28 εκατομμύρια. Από την κατανομή των εργοδοτών με βάση το σύνολο των εργαζομένων που απασχολούν προκύπτει ξεκάθαρα το συμπέρασμα ότι όσο μικρότερη είναι μια επιχείρηση, τόσο λιγότερες είναι και οι πιθανότητες ο εργοδότης να πάρει έναν καλό μισθό.
Για παράδειγμα, ο μέσος μισθός στις επιχειρήσεις (σ.σ. συνολικά 257.000 εργοδότες) που απασχολούν έως 10 άτομα προσωπικό διαμορφώνεται μόλις στα 666 ευρώ μεικτά. Στις λίγο μεγαλύτερες επιχειρήσεις στις οποίες εργάζονται από 11 έως 50 ευρώ, ο μέσος μισθός ανέρχεται στα 863 ευρώ, ενώ μέσο μισθό άνω των 1.500 ευρώ προσφέρουν μόνο οι εταιρείες στις οποίες εργάζονται από 50 έως 250 άτομα.
Πρακτικά βέβαια, επειδή οι μικρές επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι η πλειονότητα, και οι πιθανότητες του εργαζομένου να εξασφαλίσει έναν καλό μισθό είναι ακόμη περιορισμένες. Περισσότεροι από το 60% των εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα έχουν αποδοχές κάτω από 700-800 ευρώ τον μήνα.
Αύξηση αριθμού εργαζομένων και μέσου μισθού στον ιδιωτικό τομέα
Οι αποδοχές των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα το 2021 έφτασαν πλέον περίπου τα 3,2 δισ. ευρώ ανά μήνα σημειώνοντας αύξηση 12% συγκριτικά με τις αντίστοιχες μέσες μηνιαίες αποδοχές του 2020. Η σύγκριση, βέβαια, δύο ετών στη διάρκεια των οποίων υπήρξαν περιορισμοί στην οικονομική δραστηριότητα, δεν προσφέρεται για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Γι’ αυτό και η εικόνα που θα σχηματιστεί από την υποβολή των φετινών αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων έχει πολύ μεγάλη σημασία. Και αυτό γιατί, προς το παρόν τουλάχιστον, η χρονιά κυλάει σχεδόν ομαλά με αναστολές συμβάσεων μόνο σε συγκεκριμένους κλάδους και για ορισμένες εβδομάδες. Πάντως, από τη σύγκριση των στοιχείων του 2021 με τις αντίστοιχες του 2020 προκύπτει σημαντική μείωση στον αριθμό των εργαζομένων που λαμβάνουν κάτω από 500 ευρώ τον μήνα, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και το 2022 λόγω αύξησης κατώτατου μισθού. Το 2020, οι αμειβόμενοι με λιγότερα από 500 ευρώ ήταν 410.000 και το 2021 περιορίστηκαν σε 395.000. Επίσης, το 2021 αποτυπώθηκε μεγαλύτερος αριθμός εργαζομένων στις αναλυτικές περιοδικές δηλώσεις λόγω πτώσης της ανεργίας. Αυτή τη στιγμή προκύπτει απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα για 2,163 εκατ. εργαζομένους από 2,051 εκατομμύρια το 2020. Ο μέσος μισθός αυξήθηκε από τα 1.050 ευρώ στα 1.117 ευρώ.
Παρά τη βελτίωση της κατάστασης σε σχέση με το 2021, γεγονός είναι ότι οι «καλές δουλειές» στον ιδιωτικό τομέα παραμένουν πολύ λίγες, κάτι που εξακολουθεί να λειτουργεί ως αντικίνητρο και για την επιστροφή νέων που έφυγαν από την Ελλάδα για το εξωτερικό. Από το σύνολο των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, μόλις 62.716 άτομα έχουν μεικτό μισθό άνω των 3.000 ευρώ τον μήνα (σ.σ. καταγράφηκε αύξηση κατά 3.943 άτομα μέσα σε ένα 12μηνο). Αν θεωρηθεί καλά αμειβόμενος όποιος έχει μεικτές αποδοχές άνω των 1.500 ευρώ, τότε σε σύνολο 2,163 εκατ. εργαζομένων προκύπτει ότι το όριο των 1.500 ευρώ μεικτά (σ.σ. γύρω στα 1.200 ευρώ καθαρά) σπάνε προς τα πάνω 341.648 εργαζόμενοι, δηλαδή το 15,79% του συνόλου. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2020 ήταν 15,85%. Δηλαδή, οι καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας δεν έγιναν περισσότερες. Απλώς, αντίστοιχη με την άνοδο του συνόλου των απασχολουμένων ήταν και η αύξηση των καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Από την άλλη, στα κατώτερα εισοδηματικά όρια εντοπίζονται οι δύο στους τρεις (περίπου το 63,6% του συνόλου) να εισπράττουν κάτω από 1.000 ευρώ μεικτά τον μήνα. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2020 ήταν και πάλι 63,8%.
