Στη σωτήρια απόφαση να απελευθερώσουν αρχικά 60 εκατ. βαρέλια πετρελαίου από τα στρατηγικά τους αποθέματα κατέληξαν χθες τα 31 κράτη-μέλη της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) μετά την έκτακτη συνεδρίαση που συνεκλήθη σε κλίμα παγκόσμιου συναγερμού για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Οπως επισήμαναν και στο κοινό ανακοινωθέν τους οι εκπρόσωποι των χωρών της ΙΕΑ, με την εισβολή της στην Ουκρανία η Ρωσία προκαλεί μείζονα αναταραχή στην αγορά πετρελαίου σε μια συγκυρία αυξημένης ζήτησης και περιορισμένης προσφοράς, εξαιρετικής αστάθειας στις τιμές των υδρογονανθράκων και προπαντός σε μια στιγμή που τα αποθέματα πετρελαίου των χωρών βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2014. Είναι, άλλωστε, περιορισμένη η δυνατότητα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών αλλά και των πετρελαϊκών να αυξήσουν βραχυπρόθεσμα την προσφορά. Τα αποθέματα των χωρών-μελών της ΙΕΑ ανέρχονται συνολικά σε 1,5 δισ. βαρέλια και τα 60 εκατ. βαρέλια που απελευθερώνονται στην πρώτη αυτή αρχική φάση της παρέμβασης αντιπροσωπεύουν το 4% των αποθεμάτων και ισοδυναμούν με 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα επί 30 ημέρες. Πρόκειται για την τέταρτη συντονισμένη παρέμβαση στην ιστορία της ΙΕΑ από τη θέσπισή της, το 1974, ενώ και οι τρεις προηγούμενες αφορούσαν την αντιμετώπιση σχετικά πρόσφατων κρίσεων αφού σημειώθηκαν το 2011, το 2005 και το 1991. Την εσπευσμένη κίνηση της ΙΕΑ υπαγόρευσε, βέβαια, η ανησυχία για τις ελλείψεις που θα μπορούσαν να σημειωθούν στην παγκόσμια αγορά δεδομένης της δυσανάλογα σημαντικής θέσης που κατέχει η Ρωσία στην παγκόσμια αγορά ενέργειας. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, αλλά και πρώτη σε εξαγωγές πετρελαίου, καθώς εξάγει περίπου 5 εκατ. βαρέλια αργού την ημέρα, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 12% του παγκόσμιου εμπορίου «μαύρου χρυσού». Περίπου το 60% των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου προορίζεται για την Ευρώπη και το 20% για την Κίνα.
Στο μεταξύ, επικρατεί αντίστοιχος συναγερμός και στους κόλπους της Ε.Ε., με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επισπεύδει τις προσπάθειές της για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Γηραιάς Ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο. Δεδομένου ότι το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ε.Ε. προέρχεται από τη Ρωσία, το θέμα έχει κυριαρχήσει στην πολιτική ατζέντα της Ε.Ε. από την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τους κραδασμούς που αυτή προκάλεσε στις αγορές ενέργειας.
Μέσω Ουκρανίας και του δικτύου των αγωγών της διέρχεται, άλλωστε, μεγάλο μέρος των ρωσικών ενεργειακών πόρων που έχουν προορισμό την Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισπεύδει τις προσπάθειές της για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Γηραιάς Ηπείρου από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με τη Rystad Energy, διέρχονται από την Ουκρανία κάθε χρόνο περίπου 52 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που καταλήγουν στην Ευρώπη, όταν το σύνολο του ρωσικού αερίου που καταλήγει στην Ευρώπη κυμαίνεται από 150 έως 190 δισ. κ.μ. ετησίως.
Οι επιλογές της Ευρώπης είναι, άλλωστε, περιορισμένες σε περίπτωση διακοπής των ροών ρωσικού φυσικού αερίου. Η μεν Γερμανία, που αιφνιδίασε αποφασίζοντας ταχύτατα το «πάγωμα» του αγωγού Nord Stream 2, μπορεί να προμηθεύεται εφεξής αέριο από τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Βρετανία και η Ολλανδία, ενώ οι νότιες χώρες της Ε.Ε. προμηθεύονται εναλλακτικώς από το Αζερμπαϊτζάν.
Η νέα γεωπολιτική ένταση προστίθεται στην ήδη οξυμένη ενεργειακή κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή, καθώς επιχειρεί τη στροφή της στην καθαρή ενέργεια και στην πράσινη οικονομία εν μέσω εντεινόμενης παγκόσμιας ανησυχίας για την προϊούσα κλιματική αλλαγή.
