Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Γιώργου Ανδρεσάκη, Φρειδερίκης Δεσύλλα, Ουρανίας Πιέρρου
Η εξάρτηση και οι αποθήκες αερίου
Η εξάρτηση των κρατών-μελών της Ε.Ε. και οι επιπτώσεις από πιθανές διακοπές ροής φυσικού αερίου από Ρωσία διαφέρουν. Η Ιβηρική χερσόνησος έχει περίσσευμα εισαγωγών. Το αέριο που φθάνει ή παράγεται σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία απαιτεί άλλες υποδομές. Οι υποδομές της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης είναι σχεδιασμένες για εισαγωγές από την Ανατολή.
Αντίστοιχα είναι αυτοκτονική η ολιγωρία των διαχειριστών των ευρωπαϊκών αποθηκών φυσικού αερίου το 2021 που προκάλεσε εκτόξευση των τιμών, πριν από την ουκρανική κρίση.
Οι ρωσικές εξαγωγές το 2020
Οι εξαγωγές της Ρωσίας σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο το 2020 ήταν της τάξης των 250 δισ. δολαρίων. Οι σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητες κατευθύνθηκαν σε Γερμανία (16%), Ιταλία (12%), Γαλλία (8%). Οι ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ συνολικά απορρόφησαν το 72% των εξαγωγών. Η Κίνα απορρόφησε μόνο το 5%, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί μετά τις συμφωνίες που υπέγραψαν Πούτιν – Σι. Στον τομέα του πετρελαίου, 48% των εξαγωγών της Ρωσίας κατευθύνθηκε στις ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ και 31% προς Κίνα.
Η αύξηση των αναγκών και οι εκτιμήσεις
Οι εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για την πορεία των αναγκών σε φυσικό αέριο προς το 2050 ήταν σαφείς πριν από την ενεργειακή κρίση. Με τις προ κρίσης εκτιμήσεις καταγράφεται παγκοσμίως διαρκής αύξηση αναγκών από 3.336 δισ. κυβ. μέτρα (2010) σε 3.999 δισ. κυβ. μέτρα (2020), αύξηση 20%. Σύμφωνα με το πιο ρεαλιστικό σενάριο, τις «Δηλωμένες Πολιτικές» των κρατών, προβλέπεται αύξηση 6% για το 2030 και μείωση 4% για το 2050.
Η εκτόξευση των τιμών
Οι εξωπραγματικές αυξήσεις που καταγράφονται στις τιμές του φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές γίνονται ορατές όταν τα δεδομένα μετασχηματίζονται σε δολ./ισοδύναμο βαρέλι πετρελαίου. Το Brent στη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση του 2008, η οποία τίναξε στον αέρα τις αγορές, έφτασε κάποια στιγμή στα 146 δολ./βαρέλι. Σήμερα το φυσικό αέριο στο ολλανδικό TTF πωλείται για περισσότερες από 94 ημέρες σε τιμές οι οποίες έφθασαν πολύ πιο πάνω, αγγίζοντας έως και τα 350 δολ./βαρέλι.
Εσωτερική παραγωγή και κατανάλωση
Η Ευρώπη το 2015 παρήγαγε το 24% του Φ.Α. που κατανάλωσε, ενώ το 2021 παρήγαγε μόλις το 9% της κατανάλωσης (κυρίως λόγω εξάντλησης κοιτασμάτων). Eχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το ποσοστό συμμετοχής του Φ.Α. στην εσωτερική κατανάλωση των κρατών-μελών το 2015. Στο Ην. Βασίλειο παράχθηκε το 81% που καταναλώθηκε εσωτερικά. Ιδια κατάσταση και στην Ολλανδία, με το τεράστιο κοίτασμα Γκρόνινγκεν, με ιδιοκατανάλωση σε ποσοστό 75%. Σημαντική συμβολή των εθνικών κοιτασμάτων υπήρξε σε Ιταλία, Δανία, Ρουμανία, Πολωνία. Στην Ελλάδα, δυστυχώς η συμμετοχή εθνικών κοιτασμάτων Φ.Α. ήταν και συνεχίζει να είναι μηδενική.
Εισαγωγές σε ορυκτές πρώτες ύλες
Το στρατηγικό κενό της Ε.Ε. είναι εμφανές όταν εξετάζεται η εξάρτησή της από ορυκτές πρώτες ύλες, που είναι απαραίτητες τόσο στη σημερινή λειτουργία των οικονομιών της όσο και στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση. Οι εισαγωγές από Ρωσία είναι της τάξης του 40% για το παλλάδιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε καταλύτες (και αυτοκινήτων), όργανα ακριβείας κ.ά., του 30% για το βανάδιο, που χρησιμοποιείται στην κατασκευή ειδικών κραμάτων, και πάνω από 15% για το αλουμίνιο και το νικέλιο. Η εξάρτηση από Κίνα είναι ακόμη μεγαλύτερη, τόσο σε επίπεδο πρώτων υλών όσο και σε επίπεδο εργοστασίων επεξεργασίας τους.
Live – Πόλεμος στην Ουκρανία: Όλες οι εξελίξεις από την 11η ημέρα της ρωσικής εισβολής
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
