Οι προσδοκίες για ταχύτερη ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με τις αυξήσεις επιτοκίων να ξεκινούν εντός του 2022 και το τέλος των αρνητικών βασικών επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας να έρχεται πιο γρήγορα από ό,τι αναμενόταν, έχουν οδηγήσει σε ισχυρές πιέσεις στα ομόλογα, ανεβάζοντας σημαντικά τα κόστη δανεισμού τόσο για τα κράτη όσο και για τις εταιρείες.Είναι χαρακτηριστικό, πως η αξία των ομολόγων διεθνώς που έχουν αρνητικές αποδόσεις διαμορφώνεται πλέον κάτω από τα 3 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία της Deutsche Bank και της Morgan Stanley, έναντι 18,5 τρισ. δολ. που είχαν κορυφωθεί στα τέλη του 2020, ενώ κανένα 10ετές ομόλογο διεθνώς δεν έχει αρνητική απόδοση, τη στιγμή που μόλις 15 μήνες πριν περισσότερες από 10 χώρες είχαν αρνητικό κόστος δανεισμού. Η απόδοση του γερμανικού 10ετούς κινείται στο 0,7% και στα υψηλότερα επίπεδα από το 2018, ενώ του 2ετούς –ο πιο «ευαίσθητος» τίτλος σε ό,τι αφορά τις αλλαγές επιτοκίων– πέρασε χθες στα θετικά για πρώτη φορά από το 2014.
Η ΕΚΤ, όπως και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, δίνει μεγαλύτερο βάρος στην εκτόξευση του πληθωρισμού παρά στη μείωση της ανάπτυξης που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και το ενεργειακό σοκ και για αυτόν τον λόγο δεν θα καθυστερήσει τη σύσφιγξη της πολιτικής της. Σημειώνεται πως ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη άγγιξε το ρεκόρ του 5,9% τον Φεβρουάριο, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις δεν έχει ακόμη κορυφωθεί. Η Moody’s εκτιμά ότι θα παραμείνει πάνω από το 5% τουλάχιστον μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, αν όχι περισσότερο, ενώ σύμφωνα με το βασικό της σενάριο θα κορυφωθεί στο 7% -8% την άνοιξη. Κατά την Goldman Sachs, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα κορυφωθεί τον Ιούλιο στο 8,9% και στο σύνολο του έτους θα διαμορφωθεί στο 7,8%, πριν υποχωρήσει προς το επίπεδο του 2% το 2023.
Οπως προειδοποίησε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, «η Ευρώπη μπαίνει σε μια δύσκολη φάση», ενώ τόνισε ότι «θα αντιμετωπίσουμε, βραχυπρόθεσμα, υψηλότερο πληθωρισμό και βραδύτερη ανάπτυξη». Σε ομιλία της στο πλαίσιο εκδήλωσης που διοργάνωσε η κεντρική τράπεζα της Κύπρου σημείωσε πως υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο μεγάλες θα είναι οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και πόσο θα διαρκέσουν. «Οσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερο πιθανώς θα είναι το κόστος», είπε χαρακτηριστικά.
Κανένα 10ετές ομόλογο διεθνώς δεν έχει αρνητική απόδοση, τη στιγμή που μόλις 15 μήνες πριν περισσότερες από 10 χώρες είχαν αρνητικό κόστος δανεισμού.
Οι αγορές χρήματος αποτιμούν τέσσερις αυξήσεις επιτοκίων εντός των επόμενων 12 μηνών από την ΕΚΤ, εξαιτίας της συνεχιζόμενης ανόδου του πληθωρισμού, με το βασικό επιτόκιο της Ευρωζώνης να διαμορφώνεται στο 0,5% από -0,5% σήμερα. Ο οίκος αξιολόγησης S&P εκτιμά ότι η ΕΚΤ θα καταργήσει σταδιακά τις καθαρές αγορές ομολόγων στο τρίτο τρίμηνο και θα αυξάνει τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης κάθε τρίμηνο από τον προσεχή Δεκέμβριο μέχρι να φτάσουν το 1,5% έως τα μέσα του 2024.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, άφησε ανοιχτό άλλωστε το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να προχωρήσει σε μικρή αύξηση του βασικού της επιτοκίου προς το τέλος του έτους. Μιλώντας στο συνέδριο του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι η ΕΚΤ οφείλει να είναι πολύ προσεκτική με το «όπλο των επιτοκίων» στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει την αλματώδη αύξηση του πληθωρισμού, καθώς, όπως είπε, πρόκειται για «πληθωρισμό από την πλευρά της προσφοράς, ο οποίος δεν μπορεί να τιθασευθεί με μέτρα νομισματικής πολιτικής». Ωστόσο, «μπορεί να υπάρξει μία μικρή αύξηση του επιτοκίου προς το τέλος του έτους».
Προσεκτικά βήματα
Και η Λαγκάρντ διαμήνυσε πως η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής θα είναι σταδιακή και προσεκτική. Οπως τόνισε, ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο η νομισματική πολιτική μπορεί να αντιμετωπίσει την αβεβαιότητα που έχει προκαλέσει ο πόλεμος είναι να δώσει έμφαση στις αρχές της ευχέρειας επιλογής, της σταδιακής αλλαγής και της ευελιξίας. Οπως εξήγησε, η ευχέρεια επιλογής σημαίνει ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αντιδράσει σε σειρά σεναρίων. Εάν τα εισερχόμενα δεδομένα υποστηρίζουν την προσδοκία ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό δεν θα επιδεινωθούν, τότε το πρόγραμμα APP θα λήξει στο γ΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Αν όμως οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τον πληθωρισμό μεταβληθούν και αν οι συνθήκες χρηματοδότησης δεν είναι συμβατές με την επίτευξη του στόχου του 2%, τότε το APP θα αναθεωρηθεί ως προς το μέγεθος ή και τη διάρκεια. Η σταδιακή αλλαγή σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα κινείται προσεκτικά και πως τυχόν προσαρμογές των επιτοκίων θα πραγματοποιηθούν κάποια στιγμή μετά τη λήξη των καθαρών αγορών στο πλαίσιο του προγράμματος APP και θα είναι σταδιακές.
