Στα 54 δισ. ευρώ, από 31 δισ. ευρώ περίπου το 2020, ανήλθε στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς η πλεονάζουσα ρευστότητα των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, που ελλείψει επαρκούς ζήτησης για δάνεια επέστρεψε ξανά στην ΕΚΤ με τη μορφή καταθέσεων. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ρευστότητας που άντλησαν οι τράπεζες μέσα από το Πρόγραμμα Στοχευμένων Συναλλαγών Μακροχρόνιας Αναχρηματοδότησης, γνωστό ως TLTRO III, με αρνητικό επιτόκιο -1%, γύρισε τελικά πίσω στο Ευρωσύστημα με επιτόκιο -0,5%, με συνέπεια το τελικό όφελος από το φθηνό χρήμα που έριξε η ΕΚΤ στην αγορά, στην προσπάθειά της να αναχαιτίσει τις επιπτώσεις της κρίσης που προκάλεσε η πανδημία, να επιστρέψει πίσω στις τράπεζες με τη μορφή επιτοκιακού εσόδου.
Η πλεονάζουσα ρευστότητα των τραπεζών, ελλείψει επαρκούς ζήτησης για δάνεια, επέστρεψε ξανά στην ΕΚΤ με τη μορφή καταθέσεων.
Αξιοποιώντας αυτή την ευκαιρία που βαίνει προς το τέλος της και παρά το γεγονός ότι η ζήτηση για δάνεια δεν ήταν η αναμενόμενη, οι ελληνικές τράπεζες κράτησαν κλειστή την ομπρέλα στην άφθονη ρευστότητα που έρεε από το Ευρωσύστημα και άντλησαν μέσω του προγράμματος TLTRO 50,8 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, η Alpha Bank έχει αντλήσει μέσω TLTRO 13 δισ. ευρώ, η Εθνική 11,6 δισ. ευρώ, η Eurobank 11,7 δισ. και η Τράπεζα Πειραιώς 14,5 δισ. ευρώ.Η αυξημένη ρευστότητα των 54 δισ. ευρώ που επέστρεψαν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες στην ΕΚΤ με τη μορφή καταθέσεων προκύπτει από τις οικονομικές καταστάσεις των τεσσάρων συστημικών ομίλων και αφορά το σύνολο της δραστηριότητάς τους, δηλαδή τόσο την Ελλάδα όσο και τις θυγατρικές του εξωτερικού. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις που έχει η Alpha Bank στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαμορφώθηκαν στα τέλη του 2021 σε 11 δισ. ευρώ, της Εθνικής σε 15 δισ. ευρώ, της Eurobank σε 13 δισ. ευρώ και της Πειραιώς σε 14,7 δισ. ευρώ.
Η επανατοποθέτηση της πλεονάζουσας ρευστότητας ξανά πίσω στο Ευρωσύστημα δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Παρατηρείται σε όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες παρά το γεγονός ότι η ρευστότητα που άντλησαν όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες μέσω του προγράμματος TLTRO ξεπέρασε τα 2,5 τρισ. ευρώ τα δύο τελευταία χρόνια. Η αναξιοποίητη ρευστότητα που λιμνάζει στην ευρωπαϊκή οικονομία, λόγω κυρίως της αυξημένης αβεβαιότητας, ερμηνεύει άλλωστε και την απόφαση της ΕΚΤ να σταματήσει από τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους να επιδοτεί τις τράπεζες με αρνητικά επιτόκια.Με βάση τα στοιχεία που δημοσίευσε ο SSM για όλη την Ευρωζώνη, ο δείκτης ρευστότητας των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στη χώρα μας διαμορφώθηκε στα τέλη του 2021 στο επίπεδο του 60,9% (δάνεια προς καταθέσεις) και αποτελεί έναν από τους καλύτερους δείκτες μεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι, π.χ. για 100 ευρώ καταθέσεων, οι τράπεζες έχουν δώσει δάνεια 60 ευρώ περίπου και άρα το περιθώριο που έχουν για πρόσθετες χρηματοδοτήσεις είναι άλλα 40 ευρώ. Η βελτίωση του δείκτη είναι κυρίως αποτέλεσμα της αύξησης των καταθέσεων αλλά και της πώλησης μεγάλων πακέτων κόκκινων δανείων. Μέσω των πωλήσεων οι τράπεζες όχι μόνο απαλλάσσονται από μη υγιή δάνεια, αλλά επιτυγχάνουν την απομόχλευση του ενεργητικού τους, απελευθερώνοντας έτσι ρευστότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αντίστοιχος δείκτης «δάνεια προς καταθέσεις» για τις γερμανικές τράπεζες διαμορφώθηκε στα τέλη του 2021 στο 126%, δηλαδή οι γερμανικές τράπεζες έχουν χορηγήσει περισσότερα δάνεια από τις καταθέσεις, και στη Γαλλία στο 106,3%. Σε χώρες που έχουν επίσης προχωρήσει σε πωλήσεις δανείων, όπως η Ισπανία, ο αντίστοιχος δείκτης διαμορφώθηκε στο 100,1%, στην Ιταλία στο 92,6% και στην Πορτογαλία στο 71,3%, ενώ στην Κύπρο, που επίσης ακολούθησε πολιτική ραγδαίας απομόχλευσης από δάνεια, διαμορφώνεται στο 57,8%.
