Ζούμε σε επικίνδυνες εποχές. Ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια νέα αβεβαιότητα λόγω του πολέμου, που έρχεται ως ακόμη ένας παράγοντας επιβαρυντικός στην πανδημία, που τώρα διανύει την τρίτη της χρονιά. Τα προ της πανδημίας προβλήματα δεν επιλύθηκαν, και τις επόμενες ημέρες αξιωματούχοι από όλο τον κόσμο συγκεντρώνονται στην Ουάσιγκτον για την εαρινή σύνοδο ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ κομβικό ζήτημα των συζητήσεων θεωρείται πως θα είναι τα προβλήματα του χρέους διεθνώς. Ηδη πριν από τα πρώτα μέτρα εγκλεισμού το χρέος είχε διαμορφωθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα. Οταν επήλθε η πανδημία, η πρωτοφανής για περιόδους ειρήνης οικονομική κινητοποίηση των κυβερνήσεων σταθεροποίησε τις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Επιπλέον, σταδιακά επανέφερε σε κανονικές συνθήκες τη ρευστότητα και τη χορήγηση πιστώσεων. Σε πολλές χώρες, η δημοσιονομική πολιτική κατόρθωσε να προστατεύσει τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας και τη νομισματική πολιτική παράλληλα. Ακόμη συνέτεινε στη χρηματοπιστωτική και οικονομική ανάκαμψη. Αλλά τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδεινώνει τους κινδύνους για τα πρωτόγνωρα επίπεδα του δημοσίου δανεισμού, ενόσω η πανδημία εξακολουθεί να δημιουργεί πιέσεις. Οι αυξημένοι κίνδυνοι από το δημόσιο χρέος και οι εμφανείς περιορισμοί στον προϋπολογισμό και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα δείχνουν πως απαιτείται διεθνής συνεργασία για να ελαχιστοποιηθούν οι πιέσεις την προσεχή περίοδο. Οπου η ρευστότητα από μόνη της δεν αρκεί, οι κυβερνώντες οφείλουν να συνεργαστούν και να ελαφρύνουν το άχθος από τις πιο ευάλωτες χώρες, να δημιουργήσουν μεγαλύτερη βιωσιμότητα χρέους και να εξισορροπήσουν τα συμφέροντα των οφειλετών και των δανειοδοτών.
Μέχρι προσφάτως, το κόστος εξυπηρέτησης ήταν χαμηλό και αυτό μπορούσε να κατευνάσει τις ανησυχίες των προηγμένων χωρών, που είχαν χρέος σε επίπεδα ρεκόρ. Πρώτον, τα ονομαστικά επιτόκια ήταν χαμηλότατα. Στην πραγματικότητα, ήταν σχεδόν μηδενικά ή αρνητικά καθ’ όλη την έκταση της καμπύλης αποδόσεων στη Γερμανία, στην Ιαπωνία και στην Ελβετία. Δεύτερον, τα ουδέτερα πραγματικά επιτόκια ακολουθούσαν κατιούσα τάση σε πολλές οικονομίες όπως η Ευρωζώνη, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες. Αυτό σε συνδυασμό με τα πραγματικά επιτόκια να κείνται κάτω από τον πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης, δημιούργησε την εντύπωση ότι η δημοσιονομική επέκταση είναι ανώδυνη. Ο υψηλός δημόσιος και ιδιωτικός δανεισμός εκτραχύνει τις αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιτείνοντας τις ανησυχίες. Εχουν αυξηθεί σημαντικά οι προηγμένες οικονομίες με αναλογία χρέους υψηλότερη του μεγέθους της οικονομίας τους. Υπάρχει κίνδυνος τα έτι υψηλότερα επίπεδα δανεισμού να οδηγήσουν σε διεύρυνση της διαφοράς των επιτοκίων για χώρες με ασθενέστερα θεμελιώδη μεγέθη, ακριβαίνοντας το κόστος δανεισμού τους. Πέραν τούτου, οι εκπλήξεις του πληθωρισμού μπορεί να ελαττώσουν την αναλογία χρέους προς ΑΕΠ βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, ο παρατεινόμενος πληθωρισμός και η αστάθειά του τελικώς θα αυξήσουν το κόστος χρήματος.
Απαιτείται διεθνής συνεργασία για να ελαχιστοποιηθούν οι πιέσεις την προσεχή περίοδο.
Αν και οι ανεπτυγμένες οικονομίες εκτιμάται πως θα δουν την οικονομική δραστηριότητα, το πρωτογενές ισοζύγιο, τις δαπάνες και τα έσοδα να επιστρέφουν πλησίον των προ πανδημίας επιπέδων έως το 2024, οι αναδυόμενες οικονομίες όσο κι εκείνες με χαμηλά εισοδήματα αντιμετωπίζουν επίμονες απώλειες στο ΑΕΠ και στα έσοδα. Οι πρωτογενείς δαπάνες, ως εκ τούτου, θα είναι συνεχώς χαμηλότερες εξαιτίας της πανδημίας, προκαλώντας καθυστέρηση στην επίτευξη των βιώσιμων αναπτυξιακών τους στόχων. Και αυτό θα πρέπει να προβληματίζει ολόκληρο τον πλανήτη.
* Ο κ. Βιτόρ Γκασπάρ είναι διευθυντής Τμήματος Δημοσιονομικών Υποθέσεων και η κ. Σέιλα Παζαρμπασίογλου διευθύντρια Τμήματος Στρατηγικής, Πολιτικής και Επιθεώρησης του ΔΝΤ.
Πόλεμος στην Ουκρανία: Live όλες οι εξελίξεις από την 49η ημέρα εισβολής
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
