Περίπου 30 χώρες έχουν υιοθετήσει περιορισμούς στις εξαγωγές ειδών διατροφής στην προσπάθειά τους να διασφαλίσουν επάρκεια τροφίμων αλλά και να ανακόψουν την περαιτέρω άνοδο των τιμών τους. Με τις κινήσεις τους αυτές, όμως, προκαλούν ελλείψεις σε άλλες χώρες που είναι σε μεγάλο βαθμό τεχνητές, δεδομένου ότι η αγροτική παραγωγή βρίσκεται παγκοσμίως στα υψηλότερα επίπεδα από την περίοδο 2007-2008. Παράλληλα τροφοδοτούν περαιτέρω τον πληθωρισμό παγκοσμίως, ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να μεταδώσουν αυτές τις πρακτικές και στις ανεπτυγμένες και πλούσιες οικονομίες.
Κοτόπουλα
Τελευταία στη σειρά η Μαλαισία, που μόλις ανακοίνωσε απαγόρευση στις εξαγωγές πουλερικών, προκαλώντας όμως τεχνητές ελλείψεις στη Σιγκαπούρη, καθώς η γειτονική της χώρα προμηθεύεται από αυτήν το 1/3 των εισαγωγών της σε κοτόπουλα.
Πολύ περισσότερο θόρυβο και προβληματισμό προκάλεσε η πρόσφατη απόφαση της Ινδίας να επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στις εξαγωγές σιτηρών και ζάχαρης, προκαλώντας έτσι άλμα του δείκτη τιμών των σιτηρών κατά σχεδόν 6% στην αγορά εμπορευμάτων του Σικάγου.
Επιτάχυνε έτσι περαιτέρω τη δραματική άνοδο των τιμών των σιτηρών, που έχει ήδη υπερβεί το 50% από την αρχή του έτους οδηγώντας στα ύψη τις τιμές του ψωμιού, των ζυμαρικών, των γλυκισμάτων και πολλών άλλων. Και βέβαια δεν είναι η μόνη χώρα που επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές σιτηρών μετά τον πόλεμο ανάμεσα στους δύο σιτοβολώνες της Ευρώπης. Το ίδιο έχουν κάνει κατά το μάλλον ή ήττον η Αίγυπτος, το Καζακστάν, το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία.
Φοινικέλαιο
Παράλληλα, η Ινδονησία επέβαλε περιορισμούς στις πωλήσεις φοινικελαίου με αποτέλεσμα να εκλείπει ουσιαστικά η εναλλακτική που πρόσφερε αυτό το προϊόν της έναντι του ηλιελαίου.
Οι ελλείψεις έχουν πυροδοτήσει ένα ράλι στις τιμές βασικών ειδών διατροφής.
Η εξέλιξη είναι κρίσιμη καθώς η χειμαζόμενη από τον πόλεμο Ουκρανία είχε σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο στις εξαγωγές ηλιελαίου, το οποίο λείπει τώρα από την παγκόσμια αγορά. Ο απόηχος του πολέμου και της συνεπακόλουθης επισιτιστικής κρίσης εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη.
Η Αργεντινή, για παράδειγμα, έχει επιβάλει απαγόρευση στις εξαγωγές σόγιας και των παραγώγων της. Η Αλγερία έχει ακολουθήσει το παράδειγμα της Ινδίας απαγορεύοντας τις εξαγωγές σιτηρών και ζάχαρης, ενώ έχει επιβάλει περιορισμούς και στις εξαγωγές ζυμαρικών και φυτικών ελαίων.
Η Αίγυπτος, εκτός από τα σιτηρά, έχει επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές καλαμποκιού, φυτικών ελαίων, οσπρίων, αλεύρων, ζυμαρικών και φασολιών. Ολα αυτά ενώ ο δείκτης του ΟΗΕ για τις τιμές των τροφίμων συνολικά έχει σημειώσει θεαματικό άλμα 70% μέσα στην τελευταία διετία.
Πατάτες
Στο Ιράν επιβλήθηκαν ανάλογοι περιορισμοί σε πατάτες, μελιτζάνες, ντομάτες και κρεμμύδια, ενώ στην Τουρκία, εκτός από τα φυτικά έλαια και τα μαγειρικά έλαια κάθε είδους, υπόκεινται σε αυστηρούς περιορισμούς οι πωλήσεις κάθε είδους κρέατος, βοδινού, χοιρινού, αιγοπρόβειου, αλλά και βουτύρου. Η Τυνησία έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές φρούτων και λαχανικών και το Κουβέιτ, πουλερικών. Το αποτέλεσμα όλων αυτών των περιοριστικών μέτρων είναι να επιταχύνεται η άνοδος των τιμών των τροφίμων. Οι τιμές του φοινικελαίου, για παράδειγμα, έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 40%, ενώ ο δείκτης των Ηνωμένων Εθνών που ακολουθεί τις τιμές των γαλακτοκομικών έχει σημειώσει άνοδο 14%. Σύμφωνα με τη Σαμπρίν Τσόουντχερι, επικεφαλής του τομέα εμπορευμάτων στη Fitch Solutions, «ο προστατευτισμός στον τομέα των τροφίμων σίγουρα θα συνεχιστεί όλο το 2022 και θα ενταθεί τους επόμενους μήνες, επιτείνοντας τους κινδύνους επισιτιστικής κρίσης για τους πιο ευάλωτους στον κόσμο».
Αγώνας για τροφή…
Και βέβαια το πρόβλημα δεν περιορίζεται στους πλέον ευάλωτους των φτωχών και αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά αγγίζει απειλητικά και τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Σύμφωνα με τη Σόνια Ακτερ, καθηγήτρια Αγροτικής Οικονομίας στη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης, «σε Βρετανία και ΗΠΑ τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος αγωνίζονται να διασφαλίσουν επαρκή τροφή». Στοιχεία του βρετανικού κράτους φέρουν, άλλωστε, 10 εκατομμύρια Βρετανούς να έχουν μειώσει την τροφή τους τον Απρίλιο εξαιτίας της μεγάλης ακρίβειας. Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβαίνει σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες, με την εκτόξευση των τιμών των τροφίμων να πλήττει κυρίως τα φτωχότερα στρώματα, που δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για τη διατροφή τους.
