Από τη βίαιη εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και εντεύθεν η Ευρώπη καταβάλλει προσπάθειες να περιορίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια. Κατά την άποψή μου, αυτό σαφώς και έχει νόημα.
Παρ’ όλ’ αυτά, δεν έχουν το ίδιο καλό αποτέλεσμα όλες οι πτυχές της νυν προσέγγισης της Ε.Ε., μιας και η νέα άνοδος τιμών στην αγορά σποτ του φυσικού αερίου, που επιτείνει τον κίνδυνο ύφεσης στην Ευρώπη, μας το υπενθυμίζει με οδυνηρό τρόπο.
Κατά κάποιον τρόπο η Ρωσία πληρώνει το τίμημα. Η Ε.Ε. βήμα βήμα ελαττώνει τις εισαγωγές καυσίμων από τη χώρα, αν και το επίσημο πλήρες εμπάργκο πετρελαίου ορίστηκε για τα τέλη του 2022 και, συν τοις άλλοις, βρίθει από «παραθυράκια». Οι δυτικές κυρώσεις μπορεί να πλήξουν σημαντικά τις ρωσικές προμήθειες συν τω χρόνω, καθιστώντας δυσκολότερο για τη χώρα να εξερευνήσει νέα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου σε περιοχές που η εκμετάλλευσή τους θέτει λόγω γεωμορφολογίας ζητήματα. Και η Ρωσία πλέον θα πρέπει να πουλήσει το πετρέλαιό της από τα Ουράλια σε μια τιμή 30% χαμηλότερη από το πετρέλαιο τύπου Brent.
Ωστόσο, εξαιτίας της ανόδου των τιμών, τα έσοδα της Ρωσίας δεν συρρικνώνονται, ενώ σε μερικές περιπτώσεις εξασφαλίζονται περισσότερα με το να εξάγει λιγότερο.
Η σταδιακή απομάκρυνση από τη Ρωσία έχει λογική, αν και η αβεβαιότητα σχετικά με το πώς θα εξελιχθεί η ευρωπαϊκή προσέγγιση καθιστά ακόμη πιο επείγον να ανανεωθούν τα αποθέματα τώρα που οι τιμές έχουν ανέλθει – και αυτό και πάλι ευνοεί τη Ρωσία. Τα όσα έχει μέχρι σήμερα εισπράξει από το πετρέλαιο και το αέριο έδωσαν έναυσμα στον Πούτιν να περικόψει τις εξαγωγές στην Ευρώπη.
Τα υψηλά έσοδα από πετρέλαιο και αέριο παρέχουν στη Μόσχα τη δυνατότητα να μειώσει τις ροές προς την Ευρώπη.
Στα μέσα Ιουνίου και εν συγκρίσει με τον μέσο όρο Μαΐου οι προμήθειες ελαττώθηκαν σχεδόν 50% διαμέσου του αγωγού Nord Stream 1. Η Ε.Ε. συζητεί την ενεργειακή της πολιτική έναντι της Ρωσίας κυρίως με όρους άσπρου-μαύρου και όγκου εισαγωγών, αφήνοντας εκτός τον μείζονα παράγοντα της τιμής.
Δεν είναι λίγοι οι οικονομολόγοι που προτείνουν η Ευρώπη να εξετάσει την επιβολή δασμού στις εναπομείνασες εισαγωγές από τη Ρωσία.
Τον Μάρτιο είχα προτείνει, πέραν του εμπάργκο, η Ε.Ε. να επιβάλει 25% σε όλες τις πληρωμές της Ρωσίας, οι οποίες δεν υπόκεινται σε εμπάργκο. Στα υφιστάμενα συμβόλαια με καθορισμένο το τίμημα, ο οφειλέτης θα έπρεπε να αποδείξει ότι αφαίρεσε το 25% από το αρχικώς συμφωνηθέν ποσόν. Η Ρωσία, φυσικά, θα αντιδρούσε σε κάτι τέτοιο, περικόπτοντας προμήθειες, αλλά θα ήταν διαφορετική η κατάσταση σε πρότερο στάδιο.
* Ο κ. Χόλγκερ Σμίεντινγκ είναι οικονομολόγος της Βerenberg Bank.
