Από το φθινόπωρο ξεκινούν τα δύσκολα για το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο θα πρέπει να ξεκινήσει τις ασκήσεις ή την επίλυση σύνθετων εξισώσεων για να διαπιστώσει το ύψος των παρεμβάσεων που μπορούν να γίνουν χωρίς να διαταραχθούν οι στόχοι του προϋπολογισμού. Και μάλιστα οι εκτιμήσεις αυτές δεν μπορούν να γίνουν με απόλυτη ακρίβεια, καθώς οι μεταβλητές αλλάζουν σε καθημερινή βάση. Η πορεία των εσόδων, η τιμή του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, οι ανατιμήσεις στην αγορά και τα προβλήματα των νοικοκυριών είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν τόσο τον δημοσιονομικό χώρο όσο και τα μέτρα στήριξης που πρέπει να ληφθούν.
Το αρχικό σχέδιο
Η κυβέρνηση έχει υπολογίσει για το σύνολο του έτους παρεμβάσεις συνολικού ύψους 2,8 δισ. ευρώ μέσω του προϋπολογισμού, όπως προκύπτει από το πρόγραμμα σταθερότητας του Απριλίου. Η καλύτερη πορεία των εσόδων στο πρώτο τρίμηνο του έτους οδήγησε την κυβέρνηση (τον περασμένο Απρίλιο) να αλλάξει επί τα βελτίω τον στόχο που είχε τεθεί στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, ενώ διευρύνθηκε ταυτόχρονα ο στόχος για το έλλειμμα από 1% στο 2% λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της εκτόξευσης των τιμών στην ενέργεια.
Από το ποσό αυτό έχουν ήδη διατεθεί τα 2 δισ. ευρώ και απομένουν, με βάση τον στόχο, περί τα 800 εκατ. ευρώ να δοθούν κυρίως για τη στήριξη των καταναλωτών ηλεκτρικού ρεύματος. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, οι εισπράξεις να κινηθούν ακόμα καλύτερα και, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, με βάση τα σημερινά δεδομένα το διαθέσιμο ποσό θα φθάσει κατ’ ελάχιστον στο 1 δισ. ευρώ και κατά το μέγιστον στο 1,5 δισ. ευρώ στο τελευταίο 3-4μηνο του έτους. Βέβαια, η αύξηση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι τα νοικοκυριά θα λάβουν περισσότερα. Και αυτό καθώς οι τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού μεταβάλλονται σε καθημερινή βάση, περιορίζοντας το διαθέσιμο ποσό.
Οπως προαναφέρθηκε, μέχρι στιγμής η κυβέρνηση έχει διαθέσει μέσω του προϋπολογισμού 2 δισ. ευρώ (πλην ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο μέχρι τώρα καλυπτόταν από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης). Συγκεκριμένα:
• Ποσό 320 εκατ. ευρώ δόθηκε τον Απρίλιο σε 1,7 εκατομμύριο πολίτες.
• Ποσό 300 εκατ. ευρώ έχει ήδη ξεκινήσει και αποδίδεται στους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος (power pass).
• Στα 300 εκατ. ευρώ ανέρχονται οι δύο παρεμβάσεις του fuel pass (επιδότηση καυσίμων). Μάλιστα την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να ανοίξει και η σχετική πλατφόρμα για την υποβολή αιτήσεων από τους δικαιούχους.
• Ποσό 220 εκατ. ευρώ έχει διατεθεί για το diesel κίνησης.
Η πορεία των εσόδων, η τιμή του αερίου και οι ανατιμήσεις διαμορφώνουν τόσο τον δημοσιονομικό χώρο όσο και τα μέτρα στήριξης που πρέπει να ληφθούν.
• Κονδύλι 500 εκατ. ευρώ έχει δοθεί σε φορείς του Δημοσίου.
• 50 εκατ. ευρώ στους αγρότες.
• 60 εκατ. ευρώ στους κτηνοτρόφους.
• Τα υπόλοιπα 250 εκατ. ευρώ, σε διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Με βάση λοιπόν τον σχεδιασμό, το διαθέσιμο ποσό που υπάρχει για τη στήριξη των νοικοκυριών από τον Σεπτέμβριο υπολογίζεται σε 800 εκατ. έως 1,5 δισ. ευρώ, ανάλογα με την εξέλιξη των δημοσίων εσόδων. Ωστόσο, το σημαντικό είναι ότι το ποσό αυτό δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί να καλύψει τις ανάγκες που θα απαιτηθούν. Οι αυξομειώσεις των τιμών στο φυσικό αέριο και στον ηλεκτρισμό μεταβάλλουν σε καθημερινή βάση το ποσό που θα χρειαστεί η κυβέρνηση για να στηρίξει τα νοικοκυριά.
Τα τρία σενάρια
Οπως προκύπτει από τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου, για την κάλυψη του κόστους των επιδοτήσεων ηλεκτρικού ρεύματος απαιτούνται:
• Στην περίπτωση που το TTF (Title Transfer Facility ή Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων) διαμορφωθεί σε επίπεδο εξαμήνου στα 100 ευρώ/MWh, η χονδρική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος φθάνει στα 245 ευρώ η μεγαβατώρα. Ο δημοσιονομικός χώρος που απαιτείται για την κάλυψη του κόστους των νοικοκυριών υπολογίζεται σε 1 δισ. ευρώ.
• Εφόσον το TTF ανέλθει σε επίπεδο εξαμήνου στα 150 ευρώ /MWh, η χονδρική τιμή ηλεκτρικού ρεύματος φθάνει στα 350 ευρώ/MWh. Σε αυτή την περίπτωση το ποσό που απαιτείται για την κάλυψη αναγκών ανέρχεται σε 1,4 δισ. ευρώ.
• Στην περίπτωση που το TTF φθάσει τα 200 ευρώ/MWh, η χονδρική τιμή εκτινάσσεται στα 450 ευρώ η μεγαβατώρα. Το ποσό που θα χρειαστεί η κυβέρνηση για τη στήριξη των νοικοκυριών φθάνει το 1,8 δισ. ευρώ. Στο σενάριο αυτό, ο δημοσιονομικός χώρος δεν επαρκεί, κάτι που σημαίνει ότι αλλάζουν τα δεδομένα και για τον προϋπολογισμό. Συγκεκριμένα, το έλλειμμα θα επιβαρυνθεί περαιτέρω και από 2% θα διαμορφωθεί ελαφρώς υψηλότερα και συγκεκριμένα κοντά στο 2,2%. Η εξέλιξη αυτή, όμως, δεν ανησυχεί το οικονομικό επιτελείο, με κυβερνητικές πηγές να σημειώνουν ότι στην περίπτωση ακραίων τιμών το πρόβλημα θα οξυνθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση και θα επιτραπούν όχι μόνο αποκλίσεις αλλά και πιθανόν πρόσθετες παρεμβάσεις.
Ο «πειρασμός» των 39,5 δισ. ευρώ
Στόχος της κυβέρνησης είναι να διαφυλάξει τη δημοσιονομική ισορροπία και να μην παρεκκλίνει από τους στόχους που έχει θέσει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν χρήματα εφόσον οι ανάγκες το απαιτήσουν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, τα ταμειακά διαθέσιμα ανέρχονται στο ποσό των 39,5 δισ. ευρώ. Ο λόγος που η κυβέρνηση δεν θέλει να αγγίξει το «μαξιλάρι» έγκειται στο ότι με αυτόν τον τρόπο συγκρατείται το κόστος δανεισμού του Δημοσίου.
Η έξοδος στις αγορές δεν είναι πλέον περίπατος και δυσκολεύει ακόμη περισσότερο μετά τις εξελίξεις στην Ιταλία.
Μεγάλη μείωση ταμειακών αποθεμάτων θα μπορούσε να εκληφθεί ως σήμα δημοσιονομικού εκτροχιασμού και θα δυσκόλευε την αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης σε επενδυτική βαθμίδα. Παράλληλα, υπό τις παρούσες συνθήκες, η έξοδος στις αγορές δεν είναι πλέον περίπατος. Ο ΟΔΔΗΧ συνεχίζει να κάνει εκδόσεις, αλλά είναι μικρές και ακριβότερες σε σύγκριση με πριν από έξι μήνες και πολύ περισσότερο σε σύγκριση με πέρυσι την ίδια εποχή. Επιπλέον, το οικονομικό επιτελείο μείωσε τον στόχο για την άντληση ρευστότητας από τις αγορές σε 10 δισ. ευρώ φέτος από 12 δισ. που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός, εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί στις αγορές.
Ενας ακόμη πονοκέφαλος για το οικονομικό επιτελείο που προστέθηκε τις τελευταίες ημέρες είναι οι εξελίξεις στην Ιταλία. Εάν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί χρειαστεί να σκληρύνουν τη στάση τους έναντι της Ρώμης, είναι πιθανό να συμπαρασύρει και τη χώρα μας. Και όπως προκύπτει από τα στοιχεία, οι αγορές μάς αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο. Οταν προχθές, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Ντράγκι ανέβηκαν οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων, ανέβηκαν ταυτόχρονα και των ελληνικών.
