Ακόμη και στα 300 εκατ. ευρώ ανά μήνα μπορεί να εκτοξευτεί το δημοσιονομικό κόστος για την επιδότηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας, κάτι που στην πράξη σημαίνει επιβολή… ρήτρας αναπροσαρμογής στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού, τόσο του τρέχοντος όσο και αυτού του 2023. Τα όποια πρόσθετα μέτρα στήριξης για να βγει ο φετινός δύσκολος χειμώνας, οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, αλλά και το τελικό περιεχόμενο του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2023, η σύνταξη του οποίου έχει ήδη ξεκινήσει, συνδέονται πλέον με την τιμή του φυσικού αερίου στο χρηματιστήριο του Αμστερνταμ αλλά και τη χονδρική τιμή πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας. Οι αρχικές προβλέψεις της κυβέρνησης ότι το β΄ εξάμηνο του 2022 θα «βγει» με επιδοτήσεις της τάξεως των 3 δισ. ευρώ εκ των οποίων τα 850 εκατ. ευρώ θα καλύπτονταν από τον κρατικό προϋπολογισμό (και τα υπόλοιπα από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης), έχουν ήδη πέσει έξω από τον πρώτο κιόλας μήνα εφαρμογής του νέου μηχανισμού επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος. Η εκτόξευση της τιμής του φυσικού αερίου στην περιοχή των 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα –διπλάσια σε σχέση με τις προβλέψεις που είχαν γίνει κατά τον σχεδιασμό του μόνιμου μηχανισμού επιδότησης της ηλεκτρικής ενέργειας– έφερε την τιμή χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας τον Ιούλιο πάνω από τα 340 ευρώ ανά μεγαβατώρα που είναι και τα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Αν αυτά τα επίπεδα διατηρηθούν –οι προβλέψεις των εταιρειών κάνουν λόγο για ακόμη υψηλότερες τιμές τον Αύγουστο– το δημοσιονομικό κόστος για την επιδότηση της ηλεκτρικής ενέργειας μόνο για το χρονικό διάστημα μέχρι το τέλος του χρόνου μπορεί να ξεπεράσει το 1,5 δισ. ευρώ. Μια τέτοια εξέλιξη είναι προφανές ότι στενεύει τα περιθώρια για πρόσθετα μέτρα στήριξης ενόψει ενός πολύ δύσκολου χειμώνα. Πολύ πιθανό θεωρείται πλέον το ενδεχόμενο να υπάρξει και δεύτερος συμπληρωματικός προϋπολογισμός για φέτος ώστε να εξασφαλιστεί το κονδύλι για την επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς οι πόροι που είχαν μπει στην άκρη με τον πρώτο συμπληρωματικό προϋπολογισμό, δεν θα επαρκούν. Πάντως, ακόμη και στο ενδεχόμενο νέας αύξησης των δημοσίων δαπανών για να χρηματοδοτηθεί το «πανάκριβο ρεύμα» και τα όποια πρόσθετα μέτρα στήριξης απαιτηθούν για να βγει ο φετινός χειμώνας, δεν είναι δεδομένο ότι θα επηρεαστεί το πρωτογενές έλλειμμα. Και αυτό διότι το οικονομικό επιτελείο δέχεται μεν «επίθεση» από το ακριβό φυσικό αέριο, από την άλλη όμως έχει βρει πολύ ισχυρό σύμμαχο στην πορεία των φορολογικών εσόδων. Η υπέρβαση των 3,6 δισ. ευρώ οφείλεται μεν σε συγκυριακούς λόγους (ετεροχρονισμένη είσπραξη τελών κυκλοφορίας 2022, πρόωρη είσπραξη ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), προέρχεται όμως και από παράγοντες με μόνιμα χαρακτηριστικά όπως η αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων και η πολύ μεγάλη αύξηση των τιμών σε συνδυασμό με συγκράτηση (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) της κατανάλωσης.
Πιθανό θεωρείται πλέον το ενδεχόμενο να υπάρξει και δεύτερος συμπληρωματικός προϋπολογισμός, ώστε να εξασφαλιστεί το κονδύλι.
Ο προϋπολογισμός του 2022
Ο στόχος είναι ο φετινός προϋπολογισμός να κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα όχι μεγαλύτερο από 2% του ΑΕΠ. Στο σκέλος των δαπανών, ο βασικός πλέον αστάθμητος παράγοντας είναι το ποσό που θα απαιτείται κάθε μήνα για την επιδότηση του ρεύματος. Ηδη έχει «κλειδώσει» μια μηνιαία δαπάνη άνω των 200 εκατ. ευρώ για τους λογαριασμούς του Αυγούστου, με το τελικό ποσό να προκύπτει αφού συλλεγούν όλα τα στοιχεία των εισπράξεων του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης. Οι επιδοτήσεις του Αυγούστου θα κοστίσουν 1,1 δισ. ευρώ και το «καθαρό» δημοσιονομικό κόστος θα προκύψει αφού αφαιρεθούν τα χρήματα που θα καταβάλλουν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, τα έσοδα από τους ρύπους και την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ουσιαστικά, βρισκόμαστε στην αρχή αυτής της διαδικασίας καθώς κάθε μήνα οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας θα ανακοινώνουν την τιμή λιανικής της κιλοβατώρας και το υπουργείο Περιβάλλοντος αμέσως μετά θα γνωστοποιεί την επιδότηση για να συγκρατεί την τελική επιβάρυνση του καταναλωτή στα 15-17 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Αυτή η συγκράτηση δεν θα είναι δεδομένη για όλους τους καταναλωτές, καθώς θα εξαρτάται πάντοτε από την τιμολογιακή πολιτική της κάθε εταιρείας. Δεδομένο δεν θα είναι ούτε το μηνιαίο δημοσιονομικό κόστος, καθώς όσο η τιμή χονδρικής του ρεύματος θα παραμένει πάνω από τα 340 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τόσο ο κρατικός προϋπολογισμός θα πρέπει να εισφέρει πάνω από 250-300 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Προς το παρόν, ο φετινός προϋπολογισμός αντέχει λόγω της καλύτερης του αναμενομένου πορείας των δημοσίων εσόδων. H κατανάλωση προς το παρόν έχει αντέξει παρά τον πολύ υψηλό πληθωρισμό, οπότε τα έσοδα του ΦΠΑ «φουσκώνουν» πάνω από το αναμενόμενο. Επίσης, λόγω της μείωσης της ανεργίας, της καλής πορείας χιλιάδων επιχειρήσεων αλλά και της αύξησης των ονομαστικών αποδοχών, υπεραπόδοση εμφανίζεται και από τον φόρο εισοδήματος. Το ότι η υπεραπόδοση στα φορολογικά έσοδα φτάνει αυτή τη στιγμή στα 3,6 δισ. ευρώ, δεν σημαίνει βέβαια ότι υπάρχει και αντίστοιχος δημοσιονομικός χώρος. Πολλά έσοδα έχουν «προεισπραχθεί» (π.χ. λόγω πρόωρης είσπραξης ΕΝΦΙΑ και εφάπαξ αποπληρωμή φόρου εισοδήματος) οπότε θα λείψουν στις συγκρίσεις που θα γίνονται από τον Σεπτέμβριο. Επίσης, το οικονομικό επιτελείο χρειάζεται τον πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο, καθώς εκτός από το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης του μόνιμου μηχανισμού επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος, υπάρχει και η ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων στήριξης για τον χειμώνα. Εκτός από την παράταση της επιδότησης για τα καύσιμα κίνησης, είναι πιθανό να χρειαστεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος για επίδομα θέρμανσης, καθώς με το φυσικό αέριο στα 200 ευρώ ο «πονοκέφαλος» της θέρμανσης για τα 500.000-600.000 νοικοκυριά που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο καύσιμο θα είναι τεράστιος.
