Ο βίαιος πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας θα μπορούσε να μετασχηματίσει την Ευρώπη περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο γεγονός από την πτώση του κομμουνισμού και εντεύθεν. Σχεδόν έξι μήνες αφότου εξαπέλυσε τον δεύτερο πόλεμο κατά της Ουκρανίας στις 24/2/2022, η έκταση της ζημίας στη ρωσική οικονομία παραμένει σχεδόν αδύνατο να αποτιμηθεί. Η επίσημα αναφερόμενη πτώση κατά 4% σε τριμηνιαία βάση για το ΑΕΠ της Ρωσίας μετά την αύξησή του 3,5% το πρώτο τρίμηνο φαίνεται ύποπτα μικρή. Από την άλλη πλευρά, ο ευρέως αναφερόμενος ισχυρισμός ερευνητών του Πανεπιστημίου Γέιλ ότι «η αποχώρηση δυτικών επιχειρήσεων από τη χώρα και οι κυρώσεις ακρωτηριάζουν τη ρωσική οικονομία», φαίνεται να υπερεκτιμάται προς το παρόν. Πολλά από τα μηνιαία οικονομικά στοιχεία του Απριλίου και του Μαΐου φέτος, στα οποία αναφέρεται η σχετική μελέτη του Γέιλ, παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Για παράδειγμα, οι ερευνητές επικαλούνται την απότομη πτώση των ρωσικών δεικτών Διευθυντών Προμηθειών, μια σημαντική βουτιά στις κινεζικές εξαγωγές προς τη Ρωσία μετά την έναρξη της εισβολής και μια τεράστια πτώση στα έσοδα από πετρέλαιο και φυσικό αέριο την περίοδο Μαρτίου – Μαΐου. Ωστόσο, οι δείκτες Διευθυντών Προμηθειών ανέκαμψαν από τον Μάιο (σε 54,7 μονάδες για τις υπηρεσίες και 50,3 μονάδες για τη μεταποίηση τον Ιούλιο), ενώ οι κινεζικές εξαγωγές στη Ρωσία αυξήθηκαν απότομα και πάλι τους τελευταίους μήνες από 3,8 δισ. δολ. (-26% σε ετήσια βάση) τον Απρίλιο σε 6,8 δισ. δολάρια (+22% σε ετήσια βάση) τον Ιούλιο. Οι υψηλές τιμές για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο φαίνεται να κατευθύνουν ακόμα έσοδα στα δημόσια ταμεία, παρά τους χαμηλότερους όγκους εξαγωγών και παραγωγής.
Η καλύτερη εικασία μας είναι ότι η Ρωσία βρίσκεται σε μια μεγάλη μεν, όχι καταστροφική, όμως, ύφεση. Tα επίσημα στοιχεία για πτώση των εταιρικών δανείων κατά 9,4% μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουνίου μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρά μειωμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Για τέσσερις βασικούς λόγους αναμένουμε ότι η ρωσική οικονομία θα αποδυναμώνεται ολοένα και περισσότερο τα επόμενα χρόνια. Πρώτον, θα υπάρξει απώλεια εσόδων. Η Ρωσία κερδίζει σημαντικά έσοδα από τις εξαγωγές. Αλλά εάν οι τιμές του πετρελαίου συνεχίσουν να ομαλοποιούνται, η έκπτωση η οποία ισχύει μέχρι σήμερα θα επηρεάσει αρνητικά τα έσοδα. Σε όρους όγκου οι εξαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας στην Ε.Ε. έχουν μειωθεί κάτω από το ένα τρίτο των προ πολέμου επιπέδων τους. Σε υψηλές τιμές φυσικού αερίου στην αγορά σποτ, η μείωση των εσόδων μπορεί να μην έχει σημασία (ακόμα). Αλλά η Ε.Ε. πιθανότατα θα αγοράζει όλο και λιγότερο αέριο από τη Ρωσία, η οποία δεν μπορεί εύκολα να ανακατευθύνει τις ροές προς την Ασία λόγω έλλειψης αγωγών.
Δεύτερον, υπάρχει απώλεια πρόσβασης σε τεχνολογίες και κεφάλαια της Δύσης. Τρίτον, σημειώνεται διαρροή πνευματικού κεφαλαίου. Και τέταρτον, το κόστος καταστολής αυξάνεται. Για να κατασιγάσει τις διαφωνίες ενάντια στον πόλεμο ή και την πτώση του βιοτικού επιπέδου, η Ρωσία θα πρέπει να αφιερώνει όλο και περισσότερους πόρους στις υπηρεσίες εσωτερικής ασφαλείας της, οι οποίοι θα λείπουν από αλλού.
* Ο κ. Χόλγκερ Σμίντινγκ είναι οικονομολόγος της Berenberg Bank.
