Μια σειρά από καλά νέα τις προηγούμενες μέρες ήρθαν να καθησυχάσουν κάπως τους φόβους του οικονομικού επιτελείου και της κοινής γνώμης για τον χειμώνα που έρχεται και ίσως αποδειχθεί εξαιρετικά βαρύς, ιδίως για τους ευάλωτους.
Η ανάπτυξη διαμορφώθηκε στο 7,8% κατά μέσον όρο το πρώτο εξάμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Οι υπολογισμοί της κυβέρνησης και των οικονομικών αναλυτών τοποθετούν πλέον την πρόβλεψη για ανάπτυξη φέτος κατά μέσον όρο στο 5,5%-6%, με το ονομαστικό ΑΕΠ να διαμορφώνεται στα 210 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το γεγονός αυτό αυτομάτως οδηγεί σε τεράστια συρρίκνωση του δημόσιου χρέους. Υπολογίζεται ότι το χρέος μπορεί να υποχωρήσει στο 170% του ΑΕΠ φέτος, 20 ολόκληρες μονάδες κάτω από το επίπεδο του 2021, όταν είχε διαμορφωθεί στο 193,3% του ΑΕΠ, αλλά και 10 μονάδες κάτω από την πρόβλεψη του προγράμματος σταθερότητας, ή 180,2% του ΑΕΠ.
Ο κρατικός προϋπολογισμός, σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσής του που παρουσίασε το υπουργείο Οικονομικών την προηγούμενη εβδομάδα, εμφάνισε πρωτογενές πλεόνασμα 10 εκατομμύρια ευρώ έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 5,9 δισ. ευρώ. Τα φορολογικά έσοδα τον Αύγουστο πραγματοποίησαν άλμα, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 32,6% ή 1,4 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση ανακοίνωσε διά στόματος πρωθυπουργού, στη ΔΕΘ πριν από οκτώ μέρες, μέτρα στήριξης έναντι της ενεργειακής κρίσης συνολικού ύψους 5,5 δισ. ευρώ, τα οποία φυσικά επεκτείνονται και στα επόμενα έτη. Ετοιμάζεται, δε, να ανακοινώσει και πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη των καταναλωτών έναντι της αύξησης της τιμής της ενέργειας τις επόμενες μέρες, με επίκεντρο την επιδότηση του φυσικού αερίου, από τον δεκαπλασιασμό της τιμής του οποίου πλήττονται σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές.
Υπάρχει όμως και η άλλη όψη της πραγματικότητας, όχι τόσο ρόδινη, που προβληματίζει ασφαλώς και τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου.
Σχετικά με την άνοδο του ΑΕΠ, για παράδειγμα, οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι ενώ ασφαλώς συνιστά επιτυχία, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ιδιωτική κατανάλωση, η οποία αυξήθηκε κατά 11,4% σε μια περίοδο υψηλών πληθωριστικών πιέσεων, κάτι που προφανώς είναι συγκυριακό και δεν επαναλαμβάνεται. Είναι αποτέλεσμα της λαχτάρας του κόσμου να καταναλώσει μετά την πανδημία αλλά και των μέτρων στήριξης της κυβέρνησης. «Στις ταβέρνες τα φάγαμε», σχολιάζει χαρακτηριστικά ένας αναλυτής. Ο ίδιος σημειώνει ότι η συμμετοχή της κατανάλωσης στο ΑΕΠ βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, κοντά στο 70%. Κάτι που ασφαλώς δεν συνιστά αλλαγή παραγωγικού προτύπου όπως είναι η επιδίωξη της χώρας. Την ίδια ώρα βεβαίως, όπως επισημαίνει η εβδομαδιαία ανάλυση της Alpha Bank, οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί σωρευτικά κατά 52% το 2021 σε σύγκριση με το 2010. Αν και ο τουρισμός παραμένει ο μεγάλος πρωταγωνιστής μέσω των εξαγωγών υπηρεσιών, οι εξαγωγές αγαθών έχουν και αυτές σχεδόν διπλασιαστεί κατά την προηγούμενη δεκαετία. Οπως είπε ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Μιχάλης Αργυρού σε εκδήλωση στο πλαίσιο της ΔΕΘ, «μια σιωπηλή μεταμόρφωση λαμβάνει χώρα στον ελληνικό εξωτερικό τομέα». Ο κ. Αργυρού παρουσίασε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα αναπτύσσει σταδιακά μια εξαγωγική βάση υψηλής ποιότητας, με εξαγωγές τεχνολογίας που αποτελούν το 13% του συνόλου. Οι επενδύσεις επίσης αυξήθηκαν κατά 10,3%, αλλά επίσης υπάρχουν ερωτήματα για την ποιότητα μέρους αυτών, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι κατασκευές.
Οι απαιτητικοί στόχοι για το 2023
Για τον προϋπολογισμό, η υπεραπόδοση των εσόδων τον Αύγουστο είναι προφανώς ένα ευχάριστο γεγονός, που εξασφάλισε και τον δημοσιονομικό χώρο για τα μέτρα στήριξης, αλλά ώς έναν βαθμό οφείλεται στον πληθωρισμό και ώς έναν άλλον σε τροποποιήσεις στον προγραμματισμό είσπραξης του ΕΝΦΙΑ και του φόρου εισοδήματος.
Στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αναφέρουν ότι ο προγραμματισμός για πρωτογενές έλλειμμα γενικής κυβέρνησης 2% του ΑΕΠ δεν αλλάζει, όπως θα φανεί και στο προσχέδιο προϋπολογισμού που θα κατατεθεί στις 3 Οκτωβρίου στη Βουλή. Στο οικονομικό επιτελείο, όχι μόνο δεν χαλαρώνουν, αλλά είναι επί ποδός για τον προϋπολογισμό του ερχόμενου έτους, καθώς και οι Βρυξέλλες επιμένουν στην επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος. Στο πρόγραμμα σταθερότητας που έχει υποβάλει η κυβέρνηση τον περασμένο Απρίλιο προβλεπόταν πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ.
Οι ανάγκες για ένταξη νέων δαπανών που δεν είχαν προβλεφθεί τον Απρίλιο για τη στήριξη των λογαριασμών του ηλεκτρικού το 2022, ενδέχεται να οδηγήσουν σε αναπροσαρμογή του στόχου αυτού ελαφρώς προς τα κάτω, διατηρώντας ωστόσο το θετικό πρόσημο.
Σε ό,τι αφορά το χρέος, την εντυπωσιακή υποχώρησή του, ως ποσοστό του ΑΕΠ ενδέχεται να ανακόψει στο τέλος Οκτωβρίου η Eurostat, όταν θα ανακοινώσει αν πρέπει ή όχι και σε τι βαθμό να εγγράφονται σε αυτό οι κρατικές εγγυήσεις που δίνονται στο πλαίσιο του «Ηρακλή». Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Eurostat είναι υπέρ της εξέτασης μιας προς μία των τιτλοποιήσεων που έγιναν και της εγγραφής στο χρέος εκείνων όπου το κράτος έχει αναλάβει μεγαλύτερο ρίσκο από τον ιδιώτη. Καθώς, όπως αναφέρουν τραπεζικές πηγές, αυτό ισχύει στις περισσότερες περιπτώσεις του ελληνικού «Ηρακλή», είναι πιθανό ένα μεγάλο μέρος από τα 18 δισ. ευρώ των εγγυήσεων να προστεθούν στο χρέος, αυξάνοντάς το έως και 9 μονάδες του ΑΕΠ.
