Για ορισμένους τραπεζίτες, η επίτευξη του μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος μοιάζει με τις αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς, είναι δηλαδή μία δέσμευση που συχνά κάποιος αθετεί πριν καν περάσει ο χρόνος. Αρκετές από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες τράπεζες, όπως οι JPMorgan, Bank of America και Morgan Stanley, συμμετείχαν στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2021 (COP26) ως μέλη της μεγαλύτερης λέσχης για τη χρηματοδότηση του μηδενισμού των ρύπων σε διεθνή κλίμακα.
Με τη συμμετοχή τους στη Χρηματοοικονομική Συμμαχία της Γλασκώβης για το Μηδενικό Αποτύπωμα, (GFANZ), μια ομάδα περίπου 500 ομίλων του χρηματοπιστωτικού τομέα δεσμεύτηκε έως το 2050 να μην εκπέμπουν καθόλου ρύπους. Ωστόσο, μέχρι και τον περασμένο μήνα και σύμφωνα με έγκυρες πηγές, ορισμένες ήταν έτοιμες να αποποιηθούν τον στόχο, όπως αναφέρει σχετικά το Bloomberg. Και αυτό, διότι ορισμένες μεγάλες τράπεζες ανησυχούν πως πολύ γρήγορα αποδέχθηκαν τη φιλοσοφία της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια, ειδικά, τώρα, που λόγω των συνθηκών το ενδιαφέρον για τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου αναζωπυρώνεται.
Γιατί, λοιπόν, η προοπτική μηδενισμού των ρύπων προκαλεί τέτοια αναστάτωση; Ισως ένας λόγος είναι πως τα περιουσιακά στοιχεία των ορυκτών καυσίμων και ειδικά του γαιάνθρακα έγιναν δέλεαρ και πάλι. Ο παγκόσμιος τραπεζικός δανεισμός με αποδέκτριες εταιρείες ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε κατά 15%, πάνω από 300 δισ. δολάρια, κατά το εννεάμηνο του 2022 από την ίδια περίοδο του 2021, σύμφωνα με το Bloomberg. Αυτή, άλλωστε, είναι η δουλειά της Γουόλ Στριτ, να βγάζει χρήματα. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ κέρδισαν περισσότερα από 1 δισ. δολάρια σε έσοδα από δανεισμό για δραστηριότητες ορυκτών καυσίμων στη διάρκεια των πρώτων τριών τριμήνων του 2022, όπως είχε συμβεί και το 2021.
Ο δανεισμός εταιρειών ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε κατά 15%, πάνω από 300 δισ., κατά το εννεάμηνο του 2022 σε σύγκριση με πέρυσι.
Με δεμένα τα χέρια
Ο Χάρλαντ Γουλκάτ, πρώην επικεφαλής επενδύσεων με γνώμονα το περιβάλλον, την κοινωνική δικαιοσύνη και την εταιρική διακυβέρνηση στο Natixis Investment Managers και τώρα σύμβουλος βιώσιμων οικονομικών, υπογραμμίζει ότι ορισμένες τράπεζες μπορεί να νιώθουν πως έχουν δεμένα τα χέρια τους, διότι το καθήκον τους αφορά τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων για τους πελάτες. «Ενώ από ηθικής ή ιδεολογικής άποψης, σε πολλούς ανθρώπους μπορεί να μην αρέσει η ιδέα της επένδυσης σε ορυκτά καύσιμα, σίγουρα δεν είναι παράνομη», λέει, «και μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πολύ προσοδοφόρος εργασία για κάποιο καιρό ακόμη». Τα μέλη της GFANZ υποσχέθηκαν εθελοντικά να απαλείψουν πλήρως τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τους ισολογισμούς τους έως το 2050. Ορισμένες τράπεζες μπορεί να αισθάνθηκαν πίεση από τις ομόλογές τους να ενταχθούν στην GFANZ πέρυσι, ίσως επηρεαζόμενες από τον συμπρόεδρό της, πρώην διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνεϊ. Κανείς όμως δεν τις ανάγκασε να το κάνουν. Επίσης, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ίσως να μην είχαν αρχικά κατανοήσει τους πλήρεις νομικούς κινδύνους που συνδέονται με την υπογραφή δεσμεύσεων περί μηδενικών ρύπων. Η DLA Piper συγκαταλέγεται μεταξύ των δικηγορικών γραφείων που επισημαίνουν ότι κάθε εταιρεία, που διατυπώνει αξίωση για μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα χωρίς επιστημονική βάση, μπορεί να θεωρηθεί πως παραπλάνησε τους καταναλωτές.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί πως ποτέ δεν θα ήταν εύκολο για τις παγκόσμιες τράπεζες να εξαλείψουν τις εκπομπές ρύπων από τις δραστηριότητές τους. Η συντριπτική πλειονότητα των εκπομπών ρύπων, που παράγονται, έχει προέλευση τις εταιρείες στις οποίες επενδύουν και χορηγούν πιστώσεις. Και αυτό σημαίνει ότι έχουν περιορισμένη επιρροή σε λειτουργίες που ενδέχεται να επηρεάσουν τον πλανήτη. «Τα μέλη της GFANZ, με περιουσιακά στοιχεία ύψους 135 τρισ. δολαρίων, έχουν επίσης πολλά κεφάλαια να διαθέσουν για να αποκομίσουν αποδόσεις και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν αρκετές βιώσιμες επενδυτικές ευκαιρίες», όπως διευκρινίζει ο Τόμας Χόνε-Σπάρμπορθ, διευθυντής ερευνών βιωσιμότητας στη Lombard Odier Investment Managers.
