Πιο ευνοϊκές για τις χώρες με υψηλό χρέος όπως η Ελλάδα φέρεται να είναι οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ό,τι αφορά τις μεταρρυθμίσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τις οποίες θα δημοσιοποιήσει τελικά, με μία εβδομάδα καθυστέρηση, στις 9 Νοεμβρίου. Αυτές αφορούν την εισαγωγή ενός σταδιακού στόχου για τον δείκτη χρέους της τάξης του 90% για τις χώρες «υψηλού κινδύνου», κάτι που για την Ελλάδα θεωρείται απόλυτα διαχειρίσιμο αλλά και θετικό για την πορεία της αξιολόγησής της.
Πηγές της Handelsblatt αναφέρουν ότι η Κομισιόν θέλει να δώσει στα κράτη-μέλη περισσότερο χρόνο για να μειώσουν το χρέος τους, ενώ θα έρθει στο μέλλον σε συμφωνία με κάθε κυβέρνηση ξεχωριστά για ένα εξατομικευμένο, πολυετές σχέδιο μείωσης του χρέους, με στόχο να απλοποιηθούν οι κανόνες για το χρέος, αλλά να ενισχυθεί και η εποπτεία.
O πυρήνας της μεταρρύθμισης αυτής είναι η κατάργηση του λεγόμενου κανόνα του «ενός εικοστού», ο οποίος εισήχθη μετά την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Ο κανόνας προβλέπει πως μια χώρα πρέπει να μειώνει το χρέος της κατά το 1/20, της διαφοράς μεταξύ του υπάρχοντος χρέους και του ορίου 60% του ΑΕΠ τον χρόνο, ώστε σε 20 χρόνια το χρέος να έχει μειωθεί στο 60% του ΑΕΠ. Από το ξέσπασμα της πανδημίας, αυτή η απαίτηση από τη συνθήκη του Μάαστριχτ θεωρείται ανέφικτη για αρκετές χώρες, επειδή το χρέος έχει αυξηθεί σημαντικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες της γερμανικής εφημερίδας, οι Βρυξέλλες θα διατηρήσουν το ανώτατο όριο του δείκτη χρέους στο 60% του ΑΕΠ ως μακροπρόθεσμο στόχο, όπως και το 3% για το έλλειμμα, καθώς θεωρούνται μια σημαντική δέσμευση για δημοσιονομική πειθαρχία, ειδικά από τα «γεράκια» μεταξύ των κρατών-μελών.
Ωστόσο, η Επιτροπή προτείνει έναν νέο κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο οι «χώρες υψηλού κινδύνου» (με δείκτη χρέους πάνω από 90% όπως η Ιταλία και η Ελλάδα) μέσα σε τέσσερα χρόνια θα πρέπει να ακολουθήσουν μια βιώσιμη τροχιά μείωσης χρέους ως προς το ορόσημο του 90% – δηλαδή, όπως το μεταφράζουν οι αναλυτές, να έχουν ουσιαστικά σε αυτό το διάστημα ένα αξιόπιστο σχέδιο μείωσης του χρέους προς αυτό το επίπεδο. Μόλις φτάσουν το 90%, θα θεωρούνται χώρες «μεσαίου κινδύνου» και μπορούν να επιβραδύνουν την περαιτέρω μείωση προς το 60%. Κάθε κυβέρνηση μπορεί επίσης να διαπραγματευτεί με την Επιτροπή για την παράταση της τετραετούς περιόδου έως και κατά τρία χρόνια.
Για την Ελλάδα, αυτός ο κανόνας θεωρείται απόλυτα διαχειρίσιμος. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια, δηλαδή το 2026, το ελληνικό χρέος εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί περίπου στο 140% (από 193% το 2021 και 169% φέτος), όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές στην «Κ», με βάση πολύ συντηρητικές προβλέψεις για την ανάπτυξη του ονομαστικού ΑΕΠ καθώς και τον πληθωρισμό. Στο επίπεδο του 90% του ΑΕΠ ο δείκτης του ελληνικού χρέους αναμένεται να φτάσει το 2036, με βάση έναν βιώσιμο τρόπο μείωσης, δηλαδή 5% ανά έτος από το 2024, κάτι που είναι εφικτό. Βασικοί «κανόνες» για να επιτευχθεί αυτό είναι:
Οι «χώρες υψηλού κινδύνου», όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, θα πρέπει να ακολουθήσουν μέσα σε τέσσερα χρόνια μια βιώσιμη τροχιά μείωσης χρέους ως προς το ορόσημο του 90%.
α) Τα πρωτογενή πλεονάσματα να είναι ίσα με τους τόκους, δηλαδή 4,5-5 δισ. ευρώ τον χρόνο από το 2024 και μετά και
β) Η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ να κινείται στο 3,5%-4%, δηλαδή στο 1,5% η πραγματική ανάπτυξη του ΑΕΠ και στο 2,5% ο πληθωρισμός ετησίως.
Οπως μάλιστα επισημαίνει μιλώντας στην «Κ» ο διευθυντής του οίκου αξιολόγησης Scope Ratings, Ντένις Σεν, ο στόχος χρέους στο 90% του ΑΕΠ δεν βλάπτει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας – αν μη τι άλλο, μπορεί να είναι πιο ρεαλιστικός και αξιόπιστος στόχος από ένα δείκτη χρέους 60%. Το γεγονός ότι στοιχεία του δημοσιονομικού πλαισίου, όπως αυτό, αναμένεται να αλλάξουν, είναι πιστωτικά θετικό, καθώς δίνει στους οίκους αξιολόγησης μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ότι η εποπτεία της μακροοικονομικής διαχείρισης των κρατών-μελών της Ε.Ε θα διασφαλίσει ότι το χρέος θα μειώνεται βιώσιμα σε μακροπρόθεσμη βάση, όπως εξηγεί.
Το εξειδικευμένο, πολυετές και ευέλικτο σχέδιο μείωσης του χρέους σε συνδυασμό με τον κανόνα του 90%, καθιστά συνεπώς το πρόγραμμα μείωσης του χρέους της Ελλάδας πιο αξιόπιστο, όπως τονίζει. «Δεδομένης της προσδοκίας μας ότι η Ελλάδα θα μειώσει το χρέος στο 146,5% του ΑΕΠ έως το 2027, η επίτευξη τέτοιων πολυετών στόχων βραχυπρόθεσμα για μείωση του χρέους στο 90% δεν θα αποτελέσει πρόβλημα για την Ελλάδα», καταλήγει ο Σεν.
Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, η οποία είναι βασισμένη στο μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης, τα σχέδια μείωσης του χρέους θα αποτελέσουν αντικείμενο διμερών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Επιτροπής και των εθνικών κυβερνήσεων, με τα κράτη να δεσμεύονται στην εφαρμογή συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων. Ενα σχέδιο μείωσης του χρέους θα εγκριθεί μόνον εάν η Επιτροπή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το χρέος είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα, βάσει ανάλυσης βιωσιμότητας.
Σημειώνεται πως το Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο έχει ανασταλεί από την αρχή της πανδημίας, θα τεθεί ξανά σε ισχύ το 2024, όμως, λόγω της απότομης αύξησης του χρέους στην Ε.Ε., υπάρχει συμφωνία ότι οι προηγούμενοι κανόνες πρέπει να αναθεωρηθούν.
