Γραφεία που μοιάζουν με διαμερίσματα, έχουν σαλόνι, κουζίνα και μπάνιο, δουλειά από το σπίτι, ακόμη κι αν αυτή είναι πλέον σε άλλη χώρα από αυτήν στην οποία βρίσκεται και δραστηριοποιείται η επιχείρηση και γενικότερα σημάδια αποσύνδεσης της εργασίας από τα παραδοσιακά όρια του χώρου, του χρόνου, της δομής ή ακόμη και της εξάρτησης, κάνουν την εμφάνισή τους και στην ελληνική αγορά εργασίας, η οποία ακολουθεί –πιθανότατα πιο επιφυλακτικά– τις νέες τάσεις στην παγκόσμια πραγματικότητα.
Το φαινόμενο της απο-οριοθέτησης της εργασίας εμφανίστηκε εντονότερο στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με την υποχρεωτική εφαρμογή της τηλεργασίας. Την ίδια στιγμή, με αφορμή επίσης τις ανάγκες που δημιούργησε η πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, εξαπλώθηκε η λειτουργία των πλατφορμών, ενός φαινομένου που ακόμη και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, δεδομένης της ετερογένειας των εργασιακών σχέσεων, των επιχειρηματικών μοντέλων, των τύπων εργασίας σε πλατφόρμα και των διασυνοριακών ζητημάτων που εγείρονται.
Τα νέα δεδομένα που δημιούργησε η πανδημία, η ανάπτυξη της τηλεργασίας, η αύξηση του ενεργειακού κόστους, με ό,τι αυτό σημαίνει για επιχειρήσεις, εργαζομένους αλλά και το κράτος, θέτουν σε νέα βάση τη συζήτηση για το πώς τελικά θα διαμορφωθεί το εργασιακό περιβάλλον στο μέλλον.
Πλέον, γίνεται λόγος για μια εργασία διαφορετική, μια εργασία σύγχρονη, της οποίας ο τόπος παροχής της δεν είναι πια αυστηρά προσδιορισμένος, σταθερός και αμετάβλητος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα κάμψης των αυστηρών ορίων του τόπου παροχής της εργασίας αποτελεί η τάση ολοένα και περισσότερων ομίλων επιχειρήσεων να στέλνουν με απόσπαση τους εργαζομένους μιας επιχείρησης σε άλλη επιχείρηση του ομίλου εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτι που παρατηρείται ήδη στη χώρα μας, κυρίως σε κλάδους τηλεπικοινωνιών, καθώς και σε περιπτώσεις συγχωνεύσεων μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών ασφαλιστικών υπηρεσιών. Εργαζόμενοι, για παράδειγμα, μπορεί να απασχολούνται στην Ελλάδα ενώ η έδρα είναι στις Βρυξέλλες ή να απασχολούνται στην Ελλάδα με έδρα την Κύπρο.
Ολοένα και περισσό-τεροι όμιλοι στέλνουν με απόσπαση εργαζομένους μιας επιχείρησης σε άλλη του ομίλου εντός της Ε.Ε.
Σκοπός της απόσπασης είναι η κάλυψη των αναγκών του ομίλου μέσω της παροχής εργασίας σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. σε προσωρινή βάση. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τους αποσπασμένους εργαζομένους, σύμφωνα με τον δικηγόρο – εργατολόγο Γιάννη Καρούζο, οριοθετεί το διάστημα της απόσπασης στους 12 μήνες, με πιθανή εξάμηνη παράταση. Ως προς την αμοιβή, όλοι οι κανόνες της χώρας υποδοχής που ισχύουν για τους τοπικούς εργαζομένους ισχύουν και για όλους τους αποσπασμένους εργαζομένους, δηλαδή εφαρμόζεται η αρχή της ίσης αμοιβής για την ίδια εργασία στον ίδιο τόπο.
Επιπλέον, με ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 25 Νοεμβρίου 2021 σχετικά με τη θέσπιση ευρωπαϊκού διαβατηρίου κοινωνικής ασφάλισης για τη βελτίωση της ψηφιακής επιβολής των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης, τόνισε την ανάγκη για ένα πανευρωπαϊκό ψηφιακό μέσο για όλους τους μετακινούμενους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των αποσπασμένων εργαζομένων. Ενα τέτοιο μέσο θα ήταν ικανό, σύμφωνα με τον κ. Καρούζο, να εξασφαλίσει τον αποτελεσματικό εντοπισμό, τη συγκέντρωση και τη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης και θα μπορούσε να βελτιώσει την επιβολή των κανόνων της Ε.Ε. που αφορούν την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και τον συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης στην αγορά εργασίας με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο.
Ενας άλλος τρόπος απο-οριοθέτησης του τόπου εργασίας με την κλασική έννοια, ο οποίος εισήχθη μεν αρκετά χρόνια πριν, αλλά αναδείχθηκε ιδιαιτέρως τον τελευταίο καιρό λόγω της πανδημίας, είναι η τηλεργασία. Τόσο η τηλεργασία όσο και άλλες υβριδικές μορφές απασχόλησης ήρθαν για να μείνουν, όπως επισήμανε σε σχετική ομιλία του ο Νίκολας Σμιτ, επίτροπος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με βάση έρευνα της Eurofound, εκτιμάται ότι περίπου το 37% της παρεχόμενης εργασίας μπορεί να γίνει από απόσταση.
Ιδιαίτερα διαδεδομένα επίσης είναι τα συστήματα σύγχρονης τηλεργασίας και smart working σε επιχειρήσεις τραπεζικών ιδρυμάτων. Με μια ματιά στην άνοδο της Κηφισίας μπορεί κανείς να αντικρίσει νέα καταστήματα τραπεζών, διαμορφωμένα οικιστικά σαν κατοικίες, με υποδοχή σε χώρους σπιτικού σαλονιού και οικιακής κουζίνας, ώστε να αισθάνεται ο εργαζόμενος και κατά δεύτερο λόγο ο πελάτης ότι βρίσκεται σε οικείο περιβάλλον.
