Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) αποτελεί ιστορική ευκαιρία για την ελληνική επιχειρηματικότητα. Με επιχορηγήσεις και δάνεια σχεδόν 30 δισ. ευρώ που μπορούν να κινητοποιήσουν επενδύσεις έως και 60 δισ. την επόμενη πενταετία, το ΤΑΑ δημιουργεί ισχυρές προσδοκίες για την ανάπτυξη ενός νέου και πιο βιώσιμου οικονομικού μοντέλου, ενδυναμώνοντας το σύνολο της παραγωγικής βάσης της χώρας και όλες τις επιχειρήσεις.
Με όχημα μία καινοτόμο προσέγγιση, που συνδυάζει τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα στη διαχείριση των πόρων του Ταμείου δίνοντας κομβικό ρόλο στις τράπεζες, η Ελλάδα έχει καταφέρει να παρουσιάζει, ήδη, τα πρώτα μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα που δικαιώνουν τη στρατηγική που έχει επιλέξει. Είναι ενδεικτικό ότι αποτελεί μία από τις πέντε πρώτες χώρες που έχει υποβάλει αίτημα για τη δεύτερη δόση, ύψους 3,6 δισ. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην Ε.Ε. όσον αφορά και την ταχύτητα απορρόφησης. Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με μελέτη της Deloitte για την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων:
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά τις εκταμιεύσεις κεφαλαίων, καθώς και το άθροισμα εκταμιεύσεων και κεφαλαίων ως ποσοστό του ΑΕΠ υπό αξιολόγηση για λήψη επόμενης δόσης.
Εχει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό απορρόφησης μεταξύ των 22 κρατών-μελών.
Είναι πρώτη όσον αφορά τη μέση σχετική ταχύτητα απορρόφησης κεφαλαίων ΤΑΑ.
Παρά τα θετικά αποτελέσματα, η μεγιστοποίηση του οφέλους που μπορεί να αποκομίσει η ελληνική οικονομία από το ΤΑΑ παραμένει ένα ανοικτό στοίχημα και μια διαρκής μάχη με τον χρόνο. Το Ταμείο πρέπει να ολοκληρώσει όλα τα έργα και τις σχετικές επενδύσεις μέχρι το τέλος του 2026, κάτι που συνεπάγεται πως όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς πρέπει να κινηθούν αποτελεσματικά και με μια ταχύτητα που δεν έχει προηγούμενο για τα ελληνικά δεδομένα.
Σε αυτό το πεδίο είναι κρίσιμη η συμβολή των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες, αντίθετα με αντίστοιχα προγράμματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, διαδραματίζουν κομβικό ρόλο για την υλοποίηση του ΤΑΑ. Η Ελλάδα έχει διαχωρίσει τους πόρους του ΤΑΑ σε 17,8 δισ. για επιχορηγήσεις μέσω του ΠΔΕ και 12,7 δισ. σε δάνεια που θα διατεθούν κυρίως μέσω των τραπεζών. Η διαφοροποιημένη προσέγγιση από τα προγράμματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών αφορά κυρίως το σκέλος των δανείων. Επιδιώκοντας τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και την αύξηση στην απορρόφηση μιας μεγάλης δεξαμενής κεφαλαίων σε σύντομο χρονικό διάστημα, το Δημόσιο εκχώρησε στον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή στις τράπεζες, τη διαχείριση αυτών των πόρων με την ουσιαστική συνδρομή ανεξάρτητων ελεγκτικών εταιρειών. Στόχοι είναι η επιτάχυνση στις εγκρίσεις των επενδύσεων, η ενίσχυση της διαφάνειας αξιοποιώντας αντικειμενικά τραπεζικά κριτήρια στις χορηγήσεις και ενδελεχείς μηχανισμούς ελέγχου των ελεγκτικών εταιρειών και η υποστήριξη της κρίσιμης φάσης της υλοποίησης χωρίς την παρέμβαση του Δημοσίου.
Οι τράπεζες, δρώντας ανταγωνιστικά και διαθέτοντας τεχνογνωσία στην αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων, αναζητούν βιώσιμα projects για χρηματοδότηση. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί 150 επενδυτικά σχέδια με προϋπολογισμό περίπου 7 δισ. Πρόκειται για δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 2,9 δισ., 2,5 δισ. που προέρχονται από κεφάλαια τραπεζών και 1,5 δισ. από ίδια κεφάλαια. Είναι αναμενόμενο πως όσο πιο ισχυρά είναι τα μετρήσιμα στοιχεία που θα παράγει το πρόγραμμα, τόσο θα ενισχύεται η εμπιστοσύνη της αγοράς και θα αυξάνεται η ταχύτητα υποβολής νέων σχεδίων. Αυτό αφορά ακόμη περισσότερο τις μικρότερες επιχειρήσεις που, ερχόμενες από μια πολυετή κρίση, παραμένουν συγκριτικά πιο διστακτικές στη σύναψη δανείων. Για τη Eurobank έχει ήδη εγκριθεί η αίτηση εκταμίευσης για τη δεύτερη δόση, έχοντας εξαντλήσει πλήρως την πρώτη δόση των δανείων που της αναλογούν.
Γενική αίσθηση είναι πως εντοπίζουμε σταδιακά πολλά, σημαντικά και βιώσιμα επενδυτικά σχέδια, που αποτελεί σημάδι υγείας και δυναμικής του ιδιωτικού τομέα της χώρας, ενώ ενισχύεται το ενδιαφέρον για τα δάνεια του ΤΑΑ και ως αποτέλεσμα της γρήγορης ανόδου των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες. Αντίθετα, το επιτόκιο του ΤΑΑ είναι σταθερό και ελκυστικό, ενώ η διάρκεια του δανείου είναι συνήθως 10-15 έτη, δίνοντας τον χώρο για ομαλή εξέλιξη του πλάνου και σταδιακή αποπληρωμή των δανείων.
Κρίσιμη παράμετρος για την αξιοπιστία του προγράμματος είναι να διατηρηθεί ως κόρη οφθαλμού η αντικειμενικότητα της επιλογής των επενδυτικών σχεδίων. Εν μέσω εντεινόμενων προκλήσεων, πληθωρισμού, υψηλού κόστους ενέργειας αλλά και υψηλότερου βαθμού risk aversion, η υγιής και αποτελεσματική συνεργασία του Δημοσίου με τις τράπεζες μπορεί να συγκεράσει με επιτυχία τα πλεονεκτήματα ΤΑΑ και χρηματοπιστωτικού τομέα, μεγιστοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο στην οικονομία και στην κοινωνία.
* Ο κ. Πάνος Λυμπερόπουλος είναι επικεφαλής Large Corporate & Loan Syndications, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Eurobank.
