Η τρικομματική κυβέρνηση της Γερμανίας συμφώνησε με το μείζον κόμμα της αντιπολίτευσης, το κεντροδεξιό CDU/CSU, σε μια σημαντική αναμόρφωση της κοινωνικής πολιτικής. Το επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας και πρόνοιας, που ονομάζεται Hartz IV, θα αντικατασταθεί από ένα νέο «εισόδημα πολιτών» από τον Ιανουάριο του 2023. Το νέο επίδομα πιθανότατα δεν θα περιστείλει τα κίνητρα προς αναζήτηση εργασίας. Οριακά μπορεί να κάνει ακόμα και το αντίθετο. Η Ιστορία μάς δίνει ένα μάθημα. Αρνούμενη να προσαρμόσει τις γενναιόδωρες διατάξεις πρόνοιας της (Δυτικής) Γερμανίας στους δαπανηρούς όρους της γερμανικής ενοποίησης το 1990, η χώρα σταδιακά μετατράπηκε στον «ασθενή της Ευρώπης», όρος που χρησιμοποίησα σε έρευνα για τη Γερμανία το 1998, προτού ο Economist τον μετατρέψει σε εξώφυλλο. Οι άκαμπτοι κανόνες εργασίας και το υπερβολικό –εκτός μισθών– κόστος εργασίας για τη χρηματοδότηση του συστήματος πρόνοιας υποχρέωσαν ολοένα και περισσότερες εταιρείες να μεταφέρουν θέσεις εργασίας στο εξωτερικό. Ως απόρροια υπήρξε αύξηση ανεργίας, υστέρηση στην ανάπτυξη και διογκούμενα δημοσιονομικά προβλήματα.
Από τις αρχές του 2006, ο αριθμός των θέσεων εργασίας με επαρκή αμοιβή για να υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης έχει αυξηθεί κατά 31,5%. Με 8,3 εκατομμύρια περισσότερους εργαζομένους να πληρώνουν στο σύστημα πρόνοιας, η Γερμανία κατάφερε να εμφανίσει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς χωρίς μεγάλη λιτότητα έως ότου εμφανίστηκε η πανδημία το 2020. Το πιο επίμαχο μέρος της Ατζέντας 2020 ήταν η σημαντική περικοπή των επιδομάτων μακροχρόνιας ανεργίας σε συνδυασμό με οικονομικές κυρώσεις για τους αιτούντες επιδόματα, που κρίνονται ικανοί να εργαστούν, αλλά δεν το επιδιώκουν κιόλας. Στις εκλογές του 2021, το SPD και οι Πράσινοι έκαναν εκστρατεία με την υπόσχεση να αντιστρέψουν βασικές πτυχές του Hartz IV. Σήμερα ως μέλος του τρικομματικού συνασπισμού, το μικρό φιλελεύθερο FDP βοήθησε ώστε η τροποποίηση του Hartz IV να στραφεί σε μία οικονομικά πιο λογική κατεύθυνση. Ακόμη πιο σημαντικό, η κεντροδεξιά αντιπολίτευση CDU/CSU χρησιμοποίησε το δικαίωμα αρνησικυρίας της στην Ανω Βουλή για να αποτρέψει μια σημαντική άμβλυνση των όρων που σχετίζονται με το νέο επίδομα. Σύμφωνα με τον συμβιβασμό που επετεύχθη, τα νέα επιδόματα ανεργίας αυξάνονται πέραν εκείνων του Hartz IV, όπως είχε σχεδιάσει η κυβέρνηση. Σε μια εποχή που τα φτωχότερα νοικοκυριά χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη για να αντιμετωπίσουν τις υπερβολικά υψηλές τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, αυτό είναι απολύτως λογικό. Ωστόσο, οι δικαιούχοι θα συνεχίσουν να λαμβάνουν το επίδομα ακόμα και αν βρουν μια χαμηλά αμειβόμενη εργασία. Αυτό αυξάνει το κίνητρο για αναζήτηση εργασίας.
* Ο κ. Χόλγκερ Σμίεντινγκ είναι οικονομολόγος της Berenberg Bank.
