Eως τα τέλη της εβδομάδας αναμένεται οι τράπεζες να έχουν αποστείλει στον SSM την πρόταση για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών που έχουν στεγαστικό δάνειο, με στόχο να αποσπάσουν την έγκριση του επόπτη.
Η έγκριση δεν θα αφορά το κόστος της επιδότησης, το οποίο σύμφωνα με τις προβλέψεις θα είναι χαμηλό και δεν θα ξεπεράσει τις μερικές δεκάδες εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, το κόστος θα είναι κατώτερο των 30 εκατ. ευρώ. Κρίσιμο θέμα για τις τράπεζες είναι κατά πόσο τα δάνεια αυτά, που υπολογίζονται έως και 4 δισ. ευρώ –ανάλογα με τον τελικό αριθμό των ευάλωτων νοικοκυριών που θα ενταχθούν–, θα φύγουν από την κατηγορία των εξυπηρετούμενων δανείων και θα χαρακτηριστούν από τον επόπτη ως μη εξυπηρετούμενα. Μια τέτοια εξέλιξη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τραπεζών, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του δείκτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων έως και 2%, ανοίγοντας εκ νέου θέμα πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων με τη μορφή δημιουργίας επιπλέον προβλέψεων. Να σημειωθεί ότι ο SSM δεν θεωρεί κόκκινα δάνεια μόνο αυτά που εμφανίζουν καθυστέρηση 3 μηνών και άνω, αλλά και όσα εμφανίζουν προοπτικές αθέτησης ή έχουν ρυθμιστεί με κάποιο τρόπο ακόμη και εάν είναι ενήμερα.
Αυτός ο κίνδυνος θα μπορούσε, σύμφωνα με την άποψη που διατυπώνουν οι τράπεζες, να αποτραπεί εάν στη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών εμπλεκόταν και το Δημόσιο, αναλαμβάνοντας ένα μέρος της επιδότησης. Με τον τρόπο αυτό το μέτρο θα περνούσε ως κυβερνητική πρωτοβουλία και θα λάμβανε την έγκριση του επόπτη, πρόταση που λειτούργησε ως κόκκινο πανί για το υπουργείο Οικονομικών και την απέρριψε. Ως προς τα τεχνικά στοιχεία της πρότασης, οι γκρίζες ζώνες που πρέπει να διευκρινιστούν είναι:
Οι τράπεζες θα επιδοτήσουν μόνο στεγαστικά που παραμένουν στον ισολογισμό τους, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 30.000.
• Η ακριβής περίμετρος των δανείων που θα επιδοτηθούν. Με βάση τις σκέψεις που υπάρχουν, θα επιδοτηθούν μόνο τα δάνεια που έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους οι τράπεζες και όχι τα τιτλοποιημένα, δηλαδή αυτά που έχουν μεταβιβαστεί σε funds. Οπως γίνεται σαφές, με δεδομένο ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει αποκλείσει τη δημοσιονομική στήριξη, οι τράπεζες δεν μπορούν να επιδοτήσουν δάνεια που δεν είναι πλέον στην κυριότητά τους και έτσι εξ ορισμού η περίμετρος των δανείων που θα επιδοτηθούν περιορίζεται σε αυτά που βρίσκονται εντός του ισολογισμού των τραπεζών και τα οποία υπολογίζονται σε 30.000.
• Ο τρόπος της επιδότησης. Προκειμένου να αποτρέψουν το ενδεχόμενο τα δάνεια που θα επιδοτηθούν να χαρακτηριστούν οιονεί κόκκινα, οι τράπεζες μελετούν τη δημιουργία ενός ταμείου, μέσω του οποίου θα δίνεται η επιδότηση. Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση προβλέπει την επιδότηση του 50% της διαφοράς που προκύπτει από την άνοδο των επιτοκίων. Ετσι, εάν η δόση πριν από την άνοδο του euribor ήταν, π.χ., 400 ευρώ και μετά την άνοδο γίνεται 500 ευρώ, η επιδότηση θα είναι 50 ευρώ. Το ταμείο αυτό θα μπορούσε να δημιουργηθεί στην Ειδική Γραμματεία Ιδιωτικού Χρέους και να έχει τη μορφή ενός κουμπαρά, αλλά η σχετική πρόταση για το πώς θα λειτουργεί, είναι υπό διαμόρφωση.
• Η έναρξη του χρόνου της επιδότησης, δηλαδή αν θα αφορά αναδρομικά την αύξηση της δόσης από τον περασμένο Ιούλιο, οπότε και ξεκίνησε η άνοδος των επιτοκίων, ή εάν θα εφαρμοστεί για τις αυξήσεις που θα υπάρξουν από την αρχή του χρόνου. Η επικρατούσα άποψη είναι η επιδότηση να τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2023 και να καλύψει την αύξηση της δόσης που θα προκύψει από τη νέα άνοδο των επιτοκίων που αναμένεται.
Πώς θα μειωθούν οι προμήθειες επί των συναλλαγών
Στις υπόλοιπες χρεώσεις, με βάση τη λίστα που διαμοίρασε το υπουργείο Οικονομικών, οι τράπεζες θα κινηθούν ανεξάρτητα και ανάλογα με την πολιτική που προκρίνει η καθεμία ξεχωριστά. Ετσι, κάποιες τράπεζες προωθούν μαζικά τα πακέτα συναλλαγών, δηλαδή τη δυνατότητα με ένα μηνιαίο κόστος π.χ. 5 ή 10 ευρώ να «αγοράζει» κάποιος συγκεκριμένο αριθμό συναλλαγών τον μήνα, όπως η μεταφορά χρημάτων, η πληρωμή λογαριασμών, η ανάληψη μετρητών κ.λπ. Το μοντέλο αυτό εξυπηρετεί τις περιπτώσεις πελατών που κάνουν εκτεταμένη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων συναλλαγών, όπως το Internet και το mobile banking.
Κίνδυνος δημιουργίας νέων επισφαλών δανείων το επόμενο έτος
Η στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια των καθαρών εσόδων από τόκους για τις τράπεζες της τάξης των 100 εκατ. ευρώ (ή 3% μείωση στα κέρδη ανά μετοχή κατά μέσον όρο) για το επόμενο έτος, υποστηρίζει η Axia Ventures σε σχετική αναφορά για το κόστος που θα μπορούσε να επιφέρει η πρόταση για επιδότηση των στεγαστικών δανείων. «Αν και ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να αποδειχθεί διαφορετικό», σημειώνει η χρηματιστηριακή, ο βασικός κίνδυνος για τις τράπεζες είναι η πιθανότητα σχηματισμού νέων επισφαλών δανείων και η βραδύτερη μείωση του υφιστάμενου αποθέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs), καθώς τα εν λόγω δάνεια θα μπορούσαν να επαναταξινομηθούν ως κόκκινα.
Τα δάνεια που σήμερα κατατάσσονται στην κατηγορία 1 (μη εξυπηρετούμενα έως 1 μήνα) και 2 (μη εξυπηρετούμενα έως 3 μήνες), θα μπορούσαν να περάσουν στην κατηγορία 3 (μη εξυπηρετούμενα άνω των 3 μηνών) εάν εφαρμοστούν χαμηλότερα επιτόκια ή ισχύσουν μεγαλύτερες περίοδοι αποπληρωμής και μειώσουν την καθαρή αξία δανεισμού κατά περισσότερο από 1%. Αυτό, σύμφωνα με την Axia Ventures θα οδηγούσε σε αύξηση του κόστους κινδύνου για τις τράπεζες και σε ένα νέο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPEs). Οι τράπεζες διαθέτουν στεγαστικά δάνεια ύψους 9,3 δισ. ευρώ, καταναλωτικά 1,4 δισ. ευρώ και μικρά επιχειρηματικά 3,4 δισ. ευρώ στην κατηγορία 2, τα οποία θα μπορούσαν να κινδυνεύσουν και να περάσουν στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων, σύμφωνα με την Axia, ενώ το υφιστάμενο απόθεμα των NPEs θα μπορούσε να μειωθεί πιο αργά.
Η ανάλυση της Axia Ventures ανεβάζει την περίμετρο των δανειοληπτών που θα μπορούσαν να περιληφθούν στο πακέτο της επιδότησης στους 86.000. Η βάση αναφοράς είναι ο αριθμός των δανειοληπτών που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Γέφυρα» 1 και 2, το οποίο στοίχισε στο Δημόσιο περί τα 530 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι ειδικά το πρόγραμμα «Γέφυρα 1», που αφορούσε στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας, κάλυψε 73.233 δικαιούχους και στοίχισε στο Δημόσιο 253 εκατ. ευρώ, αλλά κάλυψε όχι μόνο τη διαφορά από την αύξηση του επιτοκίου, αλλά επιδότησε έως και το 90% της δόσης των στεγαστικών δανείων για ένα χρόνο. Στην περίπτωση των ευάλωτων νοικοκυριών που καθορίζονται με βάση συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης με τις τράπεζες, το υπουργείο Οικονομικών έχει δηλώσει ότι δεν σκοπεύει να απορροφήσει την επιδότηση μέσω του κρατικού προϋπολογισμού.
Κρίσιμη παράμετρο θεωρεί η Axia Ventures τα υψηλότερα επιτόκια καταθέσεων, που θα μείωναν τα κέρδη ανά μετοχή των τραπεζών, ενώ αντίστοιχα μείωση κατά 3%-4% θα μπορούσε να οδηγήσει η μείωση των εσόδων από προμήθειες κατά 20%. Πρόκειται για έσοδα από συνήθεις τραπεζικές συναλλαγές, όπως οι μεταφορές πιστώσεων και οι προμήθειες από μετατροπή συναλλάγματος που, σύμφωνα με την Axia Ventures, στήριξαν τα κέρδη των τραπεζών όταν τα επιτόκια ήταν αρνητικά. Αυτά αντιπροσωπεύουν το 40% των συνολικών προμηθειών ανά τράπεζα ή 7,5% έως 9,1% των βασικών τραπεζικών εσόδων.
