Ενα νέο μέτωπο έχει ανοίξει στη μάχη της ΕΚΤ κατά του πληθωρισμού, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαπραγμάτευση στους κόλπους της τράπεζας, με το ύψος της αύξησης των επιτοκίων να αποτελεί το αντάλλαγμα για το πώς ακριβώς θα γίνει η μείωση των ομολόγων στο χαρτοφυλάκιό της. Και η πιθανότερη έκβαση της νέας αναμέτρησης θα είναι μια αύξηση επιτοκίων ηπιότερη από όσο σχεδίαζε αρχικά η ΕΚΤ. Στη συνεδρίαση της Πέμπτης η τράπεζα αναμένεται να ανακοινώσει νέα αύξηση επιτοκίων, αλλά και τα σχέδιά της για τη μείωση των ομολόγων ύψους 5 τρισ. ευρώ που έχει αγοράσει τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της πολιτικής στήριξης της Ευρωζώνης. Με τη μείωση αυτών των ομολόγων θα είναι ισχυρότερος ο αντίκτυπος από τη στροφή της τράπεζας σε περιοριστική νομισματική πολιτική. Διακυβεύονται, όμως, πολλά, καθώς με τη μείωση των ομολόγων από το χαρτοφυλάκιό της, η ΕΚΤ μπαίνει ήδη σε αχαρτογράφητη περιοχή με άγνωστη την αντίδραση των αγορών.
Οι υπέρμαχοι της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής, οι γνωστοί «ιέρακες» της ΕΚΤ, αδημονούν να αρχίσουν τη διαδικασία της λεγόμενης «ποσοτικής σύσφιγξης» (Q.T.), όπως αποκαλείται η μείωση του χαρτοφυλακίου της κατ’ αντιδιαστολή της ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμοζόταν όσο η τράπεζα αγόραζε ομόλογα. Στον αντίποδα βρίσκονται ως συνήθως οι λεγόμενες «περιστερές» της τράπεζας, όσοι υποστηρίζουν την αναπτυξιακή νομισματική πολιτική, που τώρα εκφράζουν φόβους για τον κίνδυνο της ύφεσης συνεπεία του συνδυασμού αύξησης επιτοκίων και ποσοτικής σύσφιγξης. Στην προκειμένη περίπτωση σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να επιτύχουν ηπιότερες αυξήσεις επιτοκίων. Ετσι οι οικονομολόγοι συγκλίνουν τώρα στην εκτίμηση πως στη συνεδρίαση της Πέμπτης η τράπεζα θα προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων κατά μισή εκατοστιαία μονάδα, μετά τις δύο συναπτές αυξήσεις κατά 75 μονάδες βάσης που αποφάσισε στις προηγούμενες δύο συνεδριάσεις της.
Δεν θα είναι ο πρώτος συμβιβασμός του είδους. Τον Ιούλιο η ΕΚΤ ανακοίνωσε αύξηση επιτοκίων μεγαλύτερη από τις προβλέψεις, ενώ παράλληλα παρουσίαζε το νέο εργαλείο με το οποίο σχεδιάζει να επαναφέρει την ηρεμία στις αγορές ομολόγων των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης, όταν θα έχει αποσυρθεί η αναπτυξιακή νομισματική πολιτική. Τώρα όμως τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Ο πληθωρισμός ενδέχεται να οδεύει προς αποκλιμάκωση, ενώ το επιτόκιο καταθέσεων είναι ήδη στο 1,5%, κοντά στο ύψος που μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω πλήγμα στην ήδη εύθραυστη οικονομία. Και βέβαια το Q.T. εμπνέει ανησυχία και προβληματισμό τόσο στην ΕΚΤ όσο και στις ευρωπαϊκές αγορές, καθώς ουδείς γνωρίζει τις συνέπειες.
Πιθανότερη έκβαση της νέας αναμέτρησης θα είναι μια αύξηση επιτοκίων ηπιότερη από όσο σχεδίαζε αρχικά η κεντρική τράπεζα.
Μιλώντας στο Bloomberg η Μπριγκίτε Χένσελερ, αναλύτρια της DZ Bank στη Φρανκφούρτη, προβλέπει πως «σε αντάλλαγμα μιας ηπιότερης αύξησης επιτοκίων, τα στελέχη της ΕΚΤ θα διακόψουν τις επανεπενδύσεις των κερδών από όσα ομόλογα λήγουν». Τις εκτιμήσεις της φαίνεται να δικαιώνουν οι δηλώσεις των Γκεντίμινας Σίμκους και Μάρτινς Καζάκς, διοικητών των κεντρικών τραπεζών Λιθουανίας και Λετονίας και από τους πλέον σκληρούς «ιέρακες» της ΕΚΤ. Οι δύο αξιωματούχοι έχουν αφήσει να εννοηθεί πως θα είναι μικρότερη η αύξηση των επιτοκίων, καθώς αυτό θα είναι το αντάλλαγμα για τη μείωση των ομολόγων στο χαρτοφυλάκιο της τράπεζας. Ενδεικτικά ο κ. Καζάκς δήλωσε πως αν είναι ευρύτερο το φάσμα των εργαλείων που θα χρησιμοποιήσει η ΕΚΤ, «τότε ίσως η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να περιοριστεί».
Στο μεταξύ, ο Βιλερουά ντε Γκαλό, διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, έχει ταχθεί ανοικτά υπέρ μιας αύξησης κατά 50 μ.β., ενώ την ίδια θέση έχει πάρει και ο κορυφαίος οικονομολόγος της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν, που προσφάτως τόνισε ότι «έχουν ήδη γίνει πολλά» και προσέθεσε πως «αυτή τη στιγμή είναι διαφορετικό το σημείο εκκίνησης». Οι οικονομολόγοι προβλέπουν επίσης μια ακόμη αύξηση κατά 50 μ.β. τον Φεβρουάριο με την οποία θα φθάσει το βασικό επιτόκιο καταθέσεων στο 2,5% και εκτιμούν πως η ΕΚΤ θα αρχίσει να πουλάει ομόλογα στο πλαίσιο του Q.T. μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Το πώς ακριβώς θα γίνει αυτό δεν είναι ακόμη σαφές. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως υπάρχει μια ευρεία πλειονότητα των στελεχών της ΕΚΤ που προτιμούν να μην επανεπενδυθούν τα κέρδη από όσα ομόλογα λήγουν αντί να προχωρήσει η τράπεζα σε ευθείες πωλήσεις ομολόγων. Η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ έχει, άλλωστε, υποσχεθεί πως θα τηρήσει «μετρημένη και προβλεπόμενη» προσέγγιση. Εκεί, όμως, που υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για διαφωνίες είναι ο ακριβής σχεδιασμός του Q.T. και ιδιαιτέρως η χρονική συγκυρία και η ταχύτητα με την οποία θα εφαρμοστεί. Ο επικεφαλής της Bundesbank, Γιοακίμ Νάγκελ, ζητάει να διακοπεί πλήρως κάθε επανεπένδυση των εσόδων από τα ομόλογα που λήγουν μέχρι τον Μάρτιο, αλλά επικρατεί μάλλον η άποψη ότι χρειάζεται προσοχή και σύνεση. Ακόμη και ο εξίσου επιθετικός «ιέρακας» Κλάας Κνοτ, διοικητής της Τράπεζας της Ολλανδίας, υποστηρίζει πως η τράπεζα πρέπει «να προχωρήσει σύντομα μεν αλλά μόνον σε μερική διακοπή των επανεπενδύσεων, ώστε να έχει πρώτα δει πόσο βαθιά είναι τα νερά προτού αποφασίσει τον ρυθμό με τον οποίο θα γίνει η μείωση του χαρτοφυλακίου». Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα αντεπεξέλθει η οικονομία στην ανεπάρκεια ενέργειας εν μέσω του χειμώνα.
