Με την είσοδο του 2023 ξεκινά και η… δύσκολη «μάχη των μισθών», με αιχμή μια νέα αύξηση στους κατώτατους μισθούς, προκειμένου να προσεγγίσουν τα προ μνημονιακά επίπεδα. Βέβαια, στην αυγή του νέου έτους τίποτε δεν θυμίζει την άνοιξη του 2022, όταν αποφασιζόταν αύξηση στον κατώτατο μισθό πάνω από 7% και σωρευτικά, από τις αρχές του έτους στο 9,5%.
Πλέον, το οικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα, κυρίως λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους με αποτέλεσμα δύσκολα οι εργοδότες να «αντέξουν» αυξήσεις που θα ενσωματώνουν το σύνολο της αύξησης του πληθωρισμού. Οπως μάλιστα επισημαίνουν χαρακτηριστικά, μια μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού θα ανατροφοδοτούσε τον πληθωρισμό και θα έβαζε σε κίνδυνο τις θέσεις εργασίας. Αυτό, βέβαια, σε κλαδικό επίπεδο, καθώς σε επιχειρησιακό, υπάρχουν και εργοδότες που ήδη έχουν ανακοινώσει σημαντικές αυξήσεις για τους εργαζομένους τους. Και αυτό, ενώ η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, παραμένει ουραγός στην κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις και οφείλει βάσει και της σχετικής κοινοτικής οδηγίας να την αυξήσει κατά 54,2 ποσοστιαίες μονάδες.
Αν και είναι πολύ νωρίς ακόμη, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι από τον Μάιο του 2023 και μετά ο νέος κατώτατος μισθός θα διαμορφωθεί κοντά στα 751 ευρώ, αυξημένος δηλαδή κατά περίπου 5%-5,5%, προκειμένου να φθάσει τα επίπεδα όπου βρισκόταν πριν από τα μνημόνια. Η τελική απόφαση θα ληφθεί από το υπουργείο Εργασίας, στα τέλη Απριλίου, όμως οι διαδικασίες διαβούλευσης με επιστημονικούς και συνδικαλιστικούς φορείς θα ξεκινήσουν εντός του Ιανουαρίου.
Παράλληλα, βέβαια, αναμένεται να κλιμακωθούν και οι πιέσεις για αυξήσεις σε σημαντικούς κλάδους της εγχώριας επιχειρηματικότητας, καθώς –με δεδομένο και το ότι το 2023 είναι εκλογικό έτος– εφόσον ο κατώτατος μισθός αυξηθεί κοντά στα 751 ευρώ τον μήνα, θα υπάρξουν πιέσεις από τα μεσαία μισθολογικά κλιμάκια.
Οπως επισημαίνουν, μιλώντας στην «Κ», ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης και ο διδάκτωρ του Παντείου Βασίλης Μπέτσης, ο μέσος κατώτατος μισθός στην Ευρωζώνη είναι 40% υψηλότερος από τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα, η οποία έχει επίπεδο πληθωρισμού κατά 16% (μέσος όρος 11μήνου του 2022) υψηλότερο από την Ευρωζώνη.
Ο μέσος κατώτατος μισθός στην Ευρωζώνη είναι 40% υψηλότερος από τον κατώτατο στην Ελλάδα.
Επιπλέον, σημειώνουν πως η αποδιάρθρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συμβάσεων εργασίας στην Ελλάδα παρεμποδίζει θεσμικά τη διάχυση της συντελούμενης αύξησης του κατώτατου μεριδίου κατά το 2022 στο σύνολο των μισθών στη χώρα μας (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, Νοέμβριος 2022). Μάλιστα, οι δύο ειδικοί υπογραμμίζουν πως η αύξηση του μέσου μισθού του 2022 αντιστοιχεί στο 40% της αύξησης του κατώτατου μισθού και υπολείπεται κατά 5,9 ποσοστιαίες μονάδες του επιπέδου του πληθωρισμού. Ετσι, επιβεβαιώνεται και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), που είχε κατά τις προηγούμενες διαδικασίες διαβούλευσης τονίσει πως για κάθε 1 μονάδα αύξησης του κατώτατου, αυξάνονται κατά 0,44 ποσοστιαία μονάδα οι μέσοι μισθοί.
Εδώ έρχεται όμως και επιδρά η δραματική αύξηση του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα σοβαρές απώλειες σε επίπεδο αγοραστικής δύναμης. Οπως δείχνουν και τα στοιχεία της Eurostat, η απώλεια σε αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού στη χώρας μας είναι 12,7% (PPS, Purchasing Power Standard). Για να μη μειωθεί η αγοραστική δύναμη, επισημαίνουν οι κ. Ρομπόλης και Μπέτσης, θα έπρεπε να έχουμε κατώτατο μισθό στα 816 ευρώ από 713 ευρώ (μεικτά). Σύμφωνα άλλωστε με τα στοιχεία της έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών (Σεπτέμβριος 2022) και τα στοιχεία της Eurostat, η μέση καταναλωτική δαπάνη στη χώρα μας το 2022 ήταν 1.250 ευρώ. Αρα η αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού έχει παρουσιάσει απώλεια κατά 18,5%.
Στην πρόσφατη ενδιάμεση έκθεσή της για τη νομισματική πολιτική, η ΤτΕ εκτιμά πως το 2023 ενώ η άνοδος της απασχόλησης αλλά και του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί σημαντικά, θα υπάρξει αξιόλογη επιτάχυνση της αύξησης των αποδοχών, με αποτέλεσμα στασιμότητα της παραγωγικότητας και αισθητή άνοδο του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Βάσει των προηγούμενων προβλέψεών της, εξάλλου, εάν ο κατώτατος μισθός αυξηθεί κατά 5% με 5,5%, ο μέσος μισθός θα πρέπει να αυξηθεί κατά 2% με 2,2%. Βέβαια, η αγορά λειτουργεί με πολλές και διαφορετικές ταχύτητες. Ετσι, δυναμικοί κλάδοι της οικονομίας προχώρησαν εντός του 2022 σε αυξήσεις μισθών κατά 3%-5%, ακόμη και σε 7% σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ άλλοι ήδη έχουν εξαγγείλει νέες αυξήσεις.
176 επιχειρησιακές συμβάσεις
Συνολικά, στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2022 υπογράφηκαν 176 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που αφορούσαν 141.107 μισθωτούς. Από αυτές, 74 συμβάσεις προβλέπουν αυξήσεις μισθών, ενώ και όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν συμφωνίες για αυξήσεις εντός του 2023. Για παράδειγμα, στις 30 Σεπτεμβρίου υπεγράφη επιχειρησιακή σύμβαση διετούς διάρκειας για τους 27.000 εργαζομένους των «Υπεραγορών Σκλαβενίτης» και προβλέπει αυξήσεις κατά 4%-5,5%. Επιπλέον στις 6.12.2022 η γαλακτοβιομηχανία Δέλτα ανακοίνωσε αυξήσεις κατά 5%-12%, που αφορούν το 90% των 1.000 εργαζομένων της και που είναι αντιστρόφως ανάλογες ως προς το ύψος των αποδοχών τους. Η «ΑΒ Βασιλόπουλος» προχωράει σε αύξηση 7,5% στον βασικό μισθό, στα 806 ευρώ από 750 ευρώ σήμερα, ενώ κι η ΜΕΒΓΑΛ αποφάσισε αύξηση μισθού στα 780 ευρώ έναντι 713 του νομοθετημένου κατώτατου αλλά και στοχευμένες μισθολογικές αυξήσεις. Επίσης, η «Κωτσόβολος» προχωράει σε αύξηση του ελάχιστου εισαγωγικού μισθού των νεοπροσλαμβανομένων από τα 760 ευρώ στα 830 ευρώ. Από 1ης Ιανουαρίου και τα «Ελληνικά Γαλακτοκομεία (Ολυμπος)» αυξάνουν κατά 15% τους μισθούς που κυμαίνονται κάτω από 25.000 ευρώ σε ετήσιο κόστος και κατά 10% εκείνους που το υπερβαίνουν. Επίσης, τον Οκτώβριο του 2022 υπεγράφη στην Alpha Bank συλλογική σύμβαση που προβλέπει τη χορήγηση τον Νοέμβριο εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης 300-800 ευρώ.
Εξάλλου, σε κλαδικό επίπεδο, υπεγράφη στις 4 Απριλίου 2022 η τριετούς διάρκειας συλλογική σύμβαση των τραπεζών, που προβλέπει αυξήσεις 2% από 1.10.2022, 1% από 1.12.2023 και 2,5% από 1.12.2024. Τέλος, μόλις πριν από μερικές ημέρες υπεγράφη η κλαδική σύμβαση στα ξενοδοχεία, με αυξήσεις 5,5% και 5% για το 2023 και το 2024 αντίστοιχα.
