Οι παλαιότεροι και σίγουρα όσοι ήταν παιδιά τη δεκαετία του ’80 σίγουρα έχουν παίξει με μια κούκλα Bibi-bo ή με την κούκλα Μάγια η Μέλισσα και τον φίλο της τον Βίλυ, και στον ύπνο κρατούσαν τον Αγκαλίτσα. Πρόκειται για μερικά από τα δημοφιλέστερα παιχνίδια τα οποία κατασκεύαζαν στην Ελλάδα δύο ελληνικές εταιρείες, η El Greco και η Lyra, οι οποίες έπαψαν να υπάρχουν στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Ακόμη και αν η αφορμή για το γεγονός ότι πλέον δεν υπάρχουν ήταν διαφορετική, αμφότερες «έσβησαν» στην πραγματικότητα, καθώς από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 ξεκίνησε η αθρόα εισαγωγή φθηνών παιχνιδιών από την Κίνα. Μοιάζει με ειρωνεία, αλλά είναι αλήθεια: ιδρυτές της El Greco που διέθετε εργοστάσιο στη Γλυφάδα και τη Ζάκυνθο ήταν ο Γιώργος και η Φιφή Βακάκη, γονείς του Απόστολου Βακάκη, ιδιοκτήτη του ομίλου Jumbo, των καταστημάτων που κυρίως διαθέτουν προϊόντα τα οποία εισάγονται από την… Κίνα.
Σημαντικό ρόλο παίζει και το γεγονός της στροφής των καταναλωτών σε παιχνίδια κατασκευασμένα από ξύλο και ύφασμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η αξία των εξαγωγών παιχνιδιών από την Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2020 σε 295,73 εκατ. ευρώ, για να αυξηθεί ακόμη περισσότερο το 2021 και να φθάσει τα 327,6 εκατ. ευρώ. Οι εξαγωγές ειδικά προς τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. ήταν το 2020 228,40 εκατ. ευρώ και το 2021 272,96 εκατ. ευρώ. Για να αντιληφθεί κάποιος την αλλαγή που έχει επέλθει τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον από τα μέσα της δεκαετίας του 2010, αρκεί να πούμε ότι 22 χρόνια πριν, το 2000, η αξία των ελληνικών εξαγωγών παιχνιδιών ήταν μόλις 29,71 εκατ. ευρώ, με τις εισαγωγές να είναι σχεδόν οκταπλάσιες (248,84 εκατ. ευρώ). Αν και η Ελλάδα παραμένει ελλειμματική σε ό,τι αφορά τα παιχνίδια –το 2021 η αξία των εισαγωγών διαμορφώθηκε σε 468,31 εκατ. ευρώ–, το βέβαιο είναι ότι η «ψαλίδα» έχει κλείσει σημαντικά.
Και μπορεί η πανδημία να ήταν αυτή που έδωσε την ώθηση, όμως η επαναφορά του ελληνικού παιχνιδιού στις διεθνείς αγορές –αλλά και στην εγχώρια– ξεκίνησε, όπως συνέβη και με άλλες εταιρείες που αναζήτησαν έσοδα από τις πωλήσεις στο εξωτερικό, στα χρόνια των μνημονίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη από το 2015 το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας (ΒΕΑ) είχε αναλάβει δράση σχετικά με την κατάρτιση του κανονισμού για την απονομή του Ελληνικού Σήματος στα παιχνίδια. Αν και το θέμα είχε ατονήσει και υπήρξε μια αναζωπύρωση των συζητήσεων το 2019, για να «παγώσει» στη συνέχεια λόγω πανδημίας, τους τελευταίους μήνες υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες, σχετική κινητικότητα για το ζήτημα ανάμεσα στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου, το ΒΕΑ και τον Σύνδεσμο Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών και Αμαξών (ΣΕΒΠΠΑ). Σημαντικό ρόλο, επίσης, διαδραμάτισε το γεγονός της στροφής των καταναλωτών σε παιχνίδια κατασκευασμένα από ξύλο και ύφασμα, με λιγότερο πλαστικό.
Ευτυχώς, αρκετές ελληνικές εταιρείες κατασκευής παιχνιδιών δεν είχαν την τύχη της El Greco και της Lyra, αλλά συνέχισαν να σχεδιάζουν και να παράγουν παιχνίδια στην Ελλάδα, όπως η ΕΠΑ της οικογένειας Ακουαρόνε στη Θεσσαλονίκη, που ξεκίνησε να κατασκευάζει παιχνίδια το 1930 από τα μολυβένια υλικά που περίσσευαν από το τυπογραφείο που διατηρούσε, η «Δεσύλλας», η «Ρεμούνδος» με δραστηριότητα από το 1948, η οποία ήταν η πρώτη που ασχολήθηκε αμιγώς με την παραγωγή επιτραπέζιων και εκπαιδευτικών παιχνιδιών, και αρκετές ακόμη. Σχεδόν όλες, βεβαίως, για να συνεχίσουν να λειτουργούν δραστηριοποιούνται παράλληλα στην εισαγωγή και την εμπορία παιχνιδιών.
Μία πολύ καλή χρονιά για τις λιανικές επιχειρήσεις του κλάδου
«Βγάζουν τα απωθημένα τους φέτος. Το 2020 τα καταστήματα ήταν κλειστά, πέρυσι υπήρχαν οι περιορισμοί για τους μη εμβολιασμένους και μεγάλη έξαρση του κορωνοϊού την περίοδο των εορτών, οπότε φέτος είναι ασυγκράτητοι». Είναι τα λόγια ενός ταμία σε υποκατάστημα κορυφαίας αλυσίδας παιχνιδιών πριν από λίγες ημέρες στο ερώτημα και αφού έχει προηγηθεί αναμονή αρκετών λεπτών στην ουρά. Πράγματι, το γεγονός ότι φέτος δεν υπάρχουν οι περιορισμοί για τις αγορές από φυσικά καταστήματα έχει δώσει σημαντική ώθηση στην αγορά παιχνιδιών, μια αγορά στην οποία υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε προϊόντα, αλλά και τιμές.
Ακριβώς αυτή η ποικιλία σε τιμές, σε συνδυασμό με το μέτρο για το «Καλάθι του Αη Βασίλη», τη διάθεση δηλαδή σειράς παιχνιδιών από διάφορες κατηγορίες σε προσιτές τιμές, μέτρο που θα ισχύσει έως τις 11 Ιανουαρίου, αντιστάθμισε σε σημαντικό βαθμό τη συγκράτηση που δείχνουν οι καταναλωτές σε δαπάνες άλλων κατηγοριών. Το πόση σημασία δίνουν, εξάλλου, στην εν λόγω πρωτοβουλία και οι ίδιες οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη λιανική πώληση παιχνιδιών φάνηκε και από το γεγονός ότι ενώ στις 14 Δεκεμβρίου, όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του «Καλαθιού του Αη Βασίλη» δήλωσαν συμμετοχή αρχικά 14 εταιρείες και μέχρι το βράδυ της ίδιας ημέρας είχαν φτάσει τις 32 διαθέτοντας 1.560 παιχνίδια, πλέον συμμετέχουν 40 εταιρείες, μικρές και μεγάλες, διαθέτοντας 1.991 παιχνίδια. Μάλιστα, σε 149 περιπτώσεις καταγράφηκε μείωση τιμής, ενώ δεν παρατηρήθηκε καμία αύξηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης παιχνιδιών πραγματοποιούν ακόμη και πάνω από το 1/3 του ετήσιου τζίρου τους. Φέτος δεν αποκλείεται, λόγω και του πληθωρισμού, ο τζίρος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς να ξεπεράσει όχι μόνο αυτόν που έγινε την αντίστοιχη περίοδο του 2020 και του 2021, αλλά ακόμη και προ πανδημίας, το 2019. Σε αυτή την εκτίμηση προέβη στις 13 Δεκεμβρίου και ο όμιλος Jumbo σε ανακοίνωσή του στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Σε περίπτωση μάλιστα που επιβεβαιωθεί η παραπάνω εκτίμηση, τότε ο όμιλος αναμένει αύξηση του τζίρου του συνολικά για το 2022 κατά 10% σε σύγκριση με το 2019.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), o τζίρος του λιανικού εμπορίου παιχνιδιών σε εξειδικευμένα καταστήματα (εξαιρούνται δηλαδή οι πωλήσεις από τα σούπερ μάρκετ) διαμορφώθηκε το 2019 σε 905,11 εκατ. ευρώ, το 2020 υποχώρησε σε 709,20 εκατ. ευρώ, το 2021 ανήλθε σε 869,05 εκατ. ευρώ, ενώ στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022 διαμορφώθηκε σε 638,51 εκατ. ευρώ.
