Τα τελευταία χρόνια η συχνότητα των φορολογικών ελέγχων που εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στις ενδοομιλικές συναλλαγές ολοένα και μεγαλώνει. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου επιπλέον φορολογικών αναμορφώσεων και επιβολής σχετικών προστίμων για τη μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που ορίζει η νομοθεσία περί ενδοομιλικών συναλλαγών. Στο πλαίσιο ανεύρεσης των τρόπων επίλυσης των φορολογικών διαφορών που προκύπτουν ή αναμένεται να προκύψουν σε ενδοομιλικές συναλλαγές μεταξύ αλλοδαπών επιχειρήσεων, οι ελληνικές εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να καταφύγουν είτε στη Διαδικασία Αμοιβαίου Διακανονισμού (Mutual Agreement Procedure – MAP), όπως προβλέπεται στις συμβάσεις αποφυγής διπλής φορολογίας του εισοδήματος είτε σε συμφωνίες προέγκρισης μεθοδολογίας ενδοομιλικής τιμολόγησης (Advanced Pricing Agreements – APAs), οι οποίες καθορίζουν εκ των προτέρων ένα σύνολο κριτηρίων για τον προσδιορισμό της ενδοομιλικής τιμολόγησης εντός συγκεκριμένης μελλοντικής χρονικής περιόδου.
Εκτός από τα παραπάνω, τον Σεπτέμβριο του 2022 με τον νόμο ν. 4972/2022 εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η έννοια της αντίστροφης φορολογικής αναμόρφωσης με απώτερο σκοπό τη διόρθωση των κερδών στις ενδοομιλικές συναλλαγές μεταξύ ελληνικών εταιρειών. Οι αντίστροφες φορολογικές αναμορφώσεις είναι γνωστές στη διεθνή βιβλιογραφία ως «corresponding adjustments» και έχουν στόχο την αποφυγή διπλής φορολόγησης του εισοδήματος σε συναλλαγές μεταξύ αλλοδαπών συνδεδεμένων μερών. Πριν από την εισαγωγή της παραπάνω διάταξης, όταν προέκυπταν φορολογικές διαφορές σε περιπτώσεις φορολογικών ελέγχων, αυτό γινόταν μονομερώς και δεν υπήρχε η δυνατότητα αντίστροφης αναμόρφωσης από το αντισυμβαλλόμενο μέρος με αύξηση των δαπανών του και άρα μείωσης του οφειλόμενου φόρου. Με την εισαγωγή της παραπάνω διάταξης στην ελληνική νομοθεσία, δίνεται πια η δυνατότητα στις ημεδαπές επιχειρήσεις να προστατεύονται από περιπτώσεις διπλής φορολόγησης, ως απόρροια φορολογικών διαφορών που προκύπτουν στο πλαίσιο των φορολογικών ελέγχων στις ενδοομιλικές συναλλαγές μεταξύ ελληνικών συνδεδεμένων εταιρειών.
Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι εάν στα κέρδη νομικού προσώπου, τα οποία υπάγονται σε φόρο στην Ελλάδα, περιληφθούν κατόπιν φορολογικού ελέγχου (αρχικά ελεγχόμενη εταιρεία) επιπλέον κέρδη, το δεύτερο υπαγόμενο στον φόρο συνδεδεμένο νομικό πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να ζητήσει ανάλογη προσαρμογή – μείωση στα φορολογητέα κέρδη του με υποβολή τροποποιητικής φορολογικής δήλωσης. Με την πολύ πρόσφατη εγκύκλιο Ε. 2087/16.12.2022 της ΑΑΔΕ παρέχονται επιπλέον πρακτικές οδηγίες και διευκρινίσεις σχετικά με τη δυνατότητα αυτή.
Στο πλαίσιο αυτό, διευκρινίζεται ότι ο μηχανισμός διόρθωσης των φορολογητέων κερδών αφορά και τις περιπτώσεις που δεν εκδίδεται πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου. Αυτό συμβαίνει όταν τα νομικά πρόσωπα, που υπόκεινται αρχικά σε φορολογικό έλεγχο, υποβάλλουν αρχική ή τροποποιητική φορολογική δήλωση μετά την κοινοποίηση της εντολής ελέγχου ή της πρόσκλησης παροχής πληροφοριών και μέχρι την κοινοποίηση του προσωρινού προσδιορισμού του φόρου.
Το χρονικό διάστημα υποβολής της τροποποιητικής δήλωσης δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο των τριών (3) μηνών από την κοινοποίηση της πράξης διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου στην αρχικά ελεγχόμενη εταιρεία. Σε περίπτωση που δεν εκδίδεται πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου λόγω υποβολής δήλωσης, η τρίμηνη προθεσμία υπολογίζεται από την κοινοποίηση της έκθεσης ελέγχου στην αρχικά ελεγχόμενη εταιρεία. Διευκρινίζεται ότι προϋπόθεση για την επιστροφή ή τον συμψηφισμό φόρου, που σχετίζονται με τις αντίστροφες φορολογικές αναμορφώσεις, είναι η εξόφληση από την αρχικά ελεγχόμενη εταιρεία του φόρου που προέκυψε βάσει της οριστικής πράξης διορθωτικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος ή βάσει της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Για το φορολογικό έτος 2021 ή παλαιότερο, οι αντίστροφες φορολογικές αναμορφώσεις σημειώνονται σε συγκεκριμένο κωδικό (462) στο έντυπο της φορολογικής δήλωσης του έτους που αφορά. Για την καταχώριση των ποσών στα αντίστοιχα έντυπα των επόμενων φορολογικών ετών αναμένονται οδηγίες.
Οι εν λόγω διατάξεις αναμένεται να συμβάλουν στη δίκαιη κατανομή των φορολογητέων κερδών και την αποφυγή της διπλής φορολόγησης του εισοδήματος.
* Ο κ. Δημήτρης Αραμπατζής είναι Director στο Φορολογικό Τμήμα της PwC Ελλάδας.
