Xάρη στον μηχανισμό του πλαφόν, και παρά τις όποιες καθυστερήσεις, οι τιμές φυσικού αερίου μειώθηκαν ξανά στα επίπεδα πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Με τον τρόπο αυτό τοποθετείται για την ενεργειακή κρίση, με αποκλειστική συνέντευξη στην «Κ», η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, η οποία καλεί σε επαγρύπνηση καθώς θεωρεί ότι ο επόμενος χειμώνας μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολος. Η Ευρωπαία αξιωματούχος αναγνωρίζει αδυναμίες στον ευρωπαϊκό μηχανισμό τιμολόγησης, «ο οποίος πάντως μας εξυπηρέτησε για περισσότερα από 20 χρόνια», σημειώνοντας ότι η Επιτροπή εργάζεται πλέον για αλλαγές με στόχο πιο προβλέψιμες τιμές. Η κ. Σίμσον χαρακτηρίζει πολύτιμο asset για την Ευρώπη τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας, σε συνδυασμό με τον TAP και τον IGB. Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες, αφήνει να εννοηθεί ότι κατά τη φάση της μετάβασης στο νέο ενεργειακό μείγμα προσφέρεται κάποια ευελιξία, τονίζει όμως ότι πρέπει να γίνουν σεβαστοί οι ευρωπαϊκοί στόχοι για το κλίμα. Οσο για τον EastMed, ξεκαθαρίζει ότι η Κομισιόν θα περιμένει να «μιλήσει» η μελέτη σκοπιμότητας. Ως μέρος των λύσεων για την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης, αλλά με αυστηρές προδιαγραφές, προσεγγίζει την πυρηνική ενέργεια.
– Ποια είναι τα αποτελέσματα μετά τη συμφωνία της Ε.Ε. να επιβάλει πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου;
– Νομίζω ότι ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασε η αγορά στην απόφασή μας είναι μια καλή ένδειξη ότι πήραμε τη σωστή απόφαση. Αυτή τη στιγμή, βλέπουμε πολύ χαμηλότερες τιμές και στην πραγματικότητα έχουμε επιστρέψει στα προπολεμικά επίπεδα. Με έναν τέτοιο μηχανισμό σε ισχύ, η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την επόμενη χειμερινή περίοδο και για έναν νέο γύρο πλήρωσης της αποθήκευσης, ο οποίος θα είναι ίσως πιο απαιτητικός από ό,τι ήταν για αυτόν τον χειμώνα. Οι τιμές μπορεί να ανέβουν ξανά όταν πέσουν τα επίπεδα αποθήκευσής μας και αν ο χειμώνας γίνει πιο σκληρός, αλλά πιστεύω ότι τώρα έχουμε το κατάλληλο εργαλείο για να αποφύγουμε την επανάληψη επεισοδίων υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου που δεν αντικατοπτρίζουν τις τιμές της παγκόσμιας αγοράς.
– Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες που αξίωσαν το συγκεκριμένο μέτρο, για το οποίο επικρατεί η εντύπωση ότι η Ευρώπη μάλλον καθυστέρησε να λάβει αποφάσεις. Εστω κι έτσι, μπορεί να δούμε και άλλα αντίστοιχα μέτρα ανάλογα με τις εξελίξεις;
– Πράγματι, χρειάστηκαν πολλές έντονες διαπραγματεύσεις και ειλικρινείς συζητήσεις μεταξύ των κρατών-μελών προτού επιτευχθεί μια κοινή αντίληψη για το πώς μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά ένας μηχανισμός διόρθωσης της αγοράς και πώς μπορούν να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Τώρα όμως –μαζί με τη συντονισμένη μείωση της ζήτησης, την υποχρέωση για αποθήκευση, τη διαφοροποίηση των προμηθειών και την αναδιανομή των υπερβαλλόντων εσόδων– έχουμε έναν νέο μηχανισμό που θα μας βοηθήσει να αφαιρέσουμε την υπερτίμηση λόγω του πολέμου, την προσαύξηση σε σύγκριση με τις παγκόσμιες τιμές LNG, που πληρώνει η Ευρώπη λόγω του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνεται η τιμή στην αγορά TTF. Oπως έχουν τα πράγματα, το κλειδί είναι να προχωρήσουμε με την εφαρμογή και την επιβολή των μέτρων που θα θέσει σε ισχύ.
Οι τιμές έχουν πλέον επιστρέψει στα προπολεμικά επίπεδα. Χάρη στις προσπάθειες των πολιτών και επιχειρήσεων μειώσαμε τη χρήση αερίου κατά 20%.
– Ποια είναι η εκτίμηση της Κομισιόν για την πορεία των τιμών από εδώ και στο εξής; Θα λέγατε ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας; Ή διανύουμε απλώς μία περίοδο χάριτος, χάρη στις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, ανάμεσα σε άλλα;
– Είναι αλήθεια ότι οι θερμές καιρικές συνθήκες μας βοηθούν, αλλά είναι επίσης δίκαιο να αναγνωρίσουμε όλη τη δουλειά που έχουμε κάνει, ενωμένοι στην Ε.Ε., για να φέρουμε σταθερότητα στην αγορά και ανακούφιση στους καταναλωτές ενέργειας.
Οι τιμές έχουν πλέον επιστρέψει στα προπολεμικά επίπεδα. Ωστόσο, πρέπει να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση και να συνεχίσουμε την καλή δουλειά. Χάρη στις προσπάθειες των πολιτών και των επιχειρήσεων της Ε.Ε., μειώσαμε τη χρήση φυσικού αερίου κατά 20%, πολύ πάνω από τον στόχο του 15% που τέθηκε τον Ιούλιο. Ο επόμενος χειμώνας μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολος από τον τωρινό. Οπως τόνισε η Διεθνής Οργάνωση Ενέργειας, η Ε.Ε. ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένα κενό έως και 30 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου το επόμενο έτος. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η από κοινού αγορά φυσικού αερίου –ώστε να μεγιστοποιήσουμε την αγοραστική δύναμη του μπλοκ– αποτελεί τον επόμενο τομέα στον οποίο πρέπει να εστιάσουμε τη δράση μας αυτή την άνοιξη, έχοντας κατά νουν ότι συνεχίζουμε να λειτουργούμε σε μάλλον ασταθές πλαίσιο.
– Εκ του αποτελέσματος, μετά την εκδήλωση της ενεργειακής κρίσης, ορισμένοι κάνουν πλέον δεύτερες σκέψεις για τον τρόπο με τον οποίο έχει οικοδομηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός τιμολόγησης και καλούν για διαρθρωτικές αλλαγές προς αυτήν την κατεύθυνση. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Ο τρέχων σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μας έχει εξυπηρετήσει για περισσότερα από είκοσι χρόνια, παρέχοντας μια αποτελεσματική, καλά ολοκληρωμένη αγορά, και επιτρέποντας στην Ευρώπη να αποκομίσει τα οικονομικά οφέλη μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας, διασφαλίζοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού και προωθώντας τη διαδικασία απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, σε κανονικούς καιρούς. Ωστόσο, το σύστημα έχει επίσης επιδείξει πλέον ορισμένες αδυναμίες, ασκώντας υπερβολική πίεση στους τελικούς καταναλωτές. Πρέπει να προσφέρουμε προβλέψιμες τιμές για τους καταναλωτές με βάση καθαρές και προσιτές τεχνολογίες, και ταυτόχρονα επενδυτική βεβαιότητα με διατηρήσιμα και προβλέψιμα έσοδα για τις επιχειρήσεις. Εργαζόμαστε σε πλήρη ταχύτητα για να παραδώσουμε τις προτάσεις μας έως τα τέλη Μαρτίου και μόλις ξεκινήσαμε μια δημόσια διαβούλευση για να επιτρέψουμε σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εκφράσουν τις απόψεις τους. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό όλοι οι Ευρωπαίοι, από τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές έως τις ΜμΕ και τα νοικοκυριά, να επωφεληθούν από την ανάπτυξη και το χαμηλό λειτουργικό κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
– Ανεξάρτητα από την πορεία του ενεργειακού κόστους, πώς εξελίσσεται η απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο;
– Εάν συγκρίνετε τον Σεπτέμβριο του 2021 με τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ρωσία μείωσε τις προμήθειες μέσω των αγωγών της προς την Ε.Ε. κατά 80%. Αυτό έχει δημιουργήσει μια τεράστια πρόκληση για εμάς. Αλλά καταφέραμε να αντέξουμε αυτόν τον ενεργειακό εκβιασμό και να υποκαταστήσουμε τις προμήθειες που αφαιρέθηκαν με εναλλακτικές μέσω αγωγών και κυρίως μέσω της παγκόσμιας αγοράς LNG. Το 2021 λάβαμε 155 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου. Μέχρι στιγμής, το φυσικό αέριο του ρωσικού αγωγού αποτελεί λιγότερο από το 10% του εφοδιασμού μας. Η Νορβηγία είναι πλέον ο μεγαλύτερος προμηθευτής της Ε.Ε. και οι ΗΠΑ έχουν επεκτείνει σημαντικά τις εξαγωγές LNG στην ευρωπαϊκή αγορά έχοντας μετατραπεί στον μεγαλύτερο προμηθευτή μας LNG.
Πολύτιμη η Ρεβυθούσα για τον ενεργειακό σχεδιασμό της Ευρώπης
– Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της Ελλάδας στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και πώς μπορεί η χώρα μας να συνδράμει περαιτέρω;
– Στις δύσκολες στιγμές που αντιμετωπίσαμε πέρυσι, ο τερματικός σταθμός LNG στη Ρεβυθούσα επέτρεψε τη μεταφορά φυσικού αερίου από διαδρομές εκτός της Ρωσίας προς τις γειτονικές χώρες. Αποδείχθηκε πολύτιμο asset στον σχεδιασμό της υποδομής φυσικού αερίου. Ο Διαδριατικός Αγωγός διαδραμάτισε επίσης σημαντικό ρόλο, λειτουργώντας στο μέγιστο της ονομαστικής του χωρητικότητας. Επιπλέον, η εγκαινίαση και λειτουργία της γραμμής διασύνδεσης φυσικού αερίου Ελλάδας – Βουλγαρίας είναι ένα αξιόλογο ορόσημο περιφερειακής συνεργασίας και ένα τεράστιο επίτευγμα της πολιτικής της Ε.Ε. για τις υποδομές. Ο IGB δεν έρχεται μόνος του. Συνδέεται απευθείας με τον ΤΑΡ και παρέχει πρόσβαση στο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Μέσω του ΤΑΡ, του ελληνικού συστήματος και των παγκόσμιων αγορών LNG, ο IGB συμβάλλει στην περαιτέρω ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού ολόκληρης της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των Δυτικών Βαλκανίων, της Ουκρανίας και της Μολδαβίας. Χάρη στη στρατηγική της Ενεργειακής Ενωσης και στις συνοδευτικές νομοθεσίες και πολιτικές, έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος σε όλη την Ε.Ε. με ασφαλή και καλά διασυνδεδεμένα δίκτυα.
– Ο σχεδιασμός της Ε.Ε. για την ενεργειακή μετάβαση αναδεικνύει την ανάπτυξη των ανανεώσιμων ως ύψιστη προτεραιότητα. Ωστόσο, μεσολάβησε η ουκρανική κρίση, η οποία στέρησε από την Ευρώπη το φτηνό ρωσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο. Τελικά, οι επενδύσεις των κρατών-μελών σε αναξιοποίητη δυναμική στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι μέρος της λύσης για την ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης, έστω για μια μεταβατική περίοδο;
– Εχουμε σαφείς δεσμεύσεις μέσω της ευρωπαϊκής νομοθεσίας να μειώσουμε τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και να τις μηδενίσουμε έως το 2050. Αυτοί οι στόχοι δεν έχουν αμφισβητηθεί από κανένα από τα κράτη-μέλη μας, παρά την ενεργειακή κρίση, και πρέπει να είναι σεβαστοί.
Οπως έχουμε αναγνωρίσει στο σχέδιό μας REPowerEU, ορισμένα κράτη-μέλη ενδέχεται να χρειαστούν στοχευμένες επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου και πολύ περιορισμένες αλλαγές στις υποδομές πετρελαίου λόγω των αναγκών ασφάλειας εφοδιασμού. Παράλληλα, ορισμένες από τις υπάρχουσες δυναμικότητες άνθρακα ενδέχεται επίσης να χρησιμοποιηθούν περισσότερο από το αρχικά αναμενόμενο, με ρόλο και για την πυρηνική ενέργεια και για τους τοπικούς πόρους φυσικού αερίου. Ωστόσο, αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από επενδύσεις μεγάλης κλίμακας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και από μια ραχοκοκαλιά υδρογόνου σε ολόκληρη την Ε.Ε. Τα κράτη-μέλη μας θα πρέπει απαραίτητα να επιταχύνουν την παράλληλη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης. Στο σχέδιο REPowerEU προτείναμε μέτρα για την αύξηση των επενδύσεων σε μια σειρά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως μια στοχευμένη τροποποίηση της οδηγίας για την αναγνώριση των ΑΠΕ ως υπέρτατου δημόσιου συμφέροντος, μέσω περιοχών «go-to» με συντομότερες και απλούστερες διαδικασίες αδειοδότησης σε σημεία με χαμηλότερο περιβαλλοντικό κίνδυνο.
– Η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος έχουν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας διερευνώντας τις προοπτικές για έναν αγωγό – διάδρομο μεταφοράς ενεργειακών πόρων από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη (East Med). Πώς προσεγγίζει η Κομισιόν αυτήν την πρωτοβουλία;
– Εχουμε μια μακροχρόνια θέση στον αγωγό EastMed, ο οποίος περιλαμβάνεται στον 5ο κατάλογο της Ενωσης για έργα κοινού ενδιαφέροντος. Η Επιτροπή εντείνει τη δέσμευση με χώρες-εταίρους στη γειτονιά της, συμπεριλαμβανομένων του Ισραήλ και της Αιγύπτου, ενόψει της διαφοροποίησης των προμηθειών φυσικού αερίου στην Ε.Ε. Ο αγωγός EastMed είναι μία από τις επιλογές μεταφοράς φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα Ισραήλ και Κύπρου στην Ελλάδα και την Ε.Ε. αποτελώντας ένα από τα βασικά έργα υποδομής κοινού ενδιαφέροντος που στοχεύουν στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Το κατά πόσο θα καταστεί εφικτή η επιδίωξη του έργου θα εξαρτηθεί από την εμπορική του βιωσιμότητα, η οποία συνδέεται με τη μελλοντική περιφερειακή ζήτηση και την ικανότητά του να συμβάλει στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας της Ε.Ε. Εχουμε παράσχει οικονομική υποστήριξη για μια μελέτη σκοπιμότητας, η οποία εκπονείται από τον υποστηρικτή του έργου.
Πυρηνική ενέργεια με ασφάλεια
– Στην Ευρώπη συνεχίζεται η αντιπαράθεση γύρω από τον ρόλο της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Το δίκαιο της Ε.Ε. είναι πολύ σαφές: τα κράτη-μέλη είναι ελεύθερα να επιλέξουν το ενεργειακό τους μείγμα. Ο ρόλος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι όσοι επιλέγουν την πυρηνική ενέργεια θα εφαρμόζουν το πιο απαιτητικό νομικό πλαίσιο με τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας για την πυρηνική ασφάλεια και τη μη διάδοση. Για όσους θέλουν να ακολουθήσουν αυτό το μονοπάτι, η πυρηνική ενέργεια μπορεί να προσφέρει χρήσιμες λύσεις όσον αφορά τη σταθερότητα του ηλεκτρικού συστήματος. Ωστόσο, δεν έρχεται χωρίς δικές της προκλήσεις όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού. Και εδώ η διαφοροποίηση από τη Ρωσία είναι καθοριστική. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε καινοτόμες τεχνολογίες για το ολοκληρωμένο ενεργειακό μας σύστημα και στόχος μας είναι να έχουμε τους πρώτους ευρωπαϊκούς μικρούς σπονδυλωτούς αντιδραστήρες που θα λειτουργήσουν στις αρχές της επόμενης δεκαετίας.
