Ενα νέο σύννεφο αβεβαιότητας ήρθε να σκιάσει τον ορίζοντα της οικονομίας, με την εκδήλωση, τις προηγούμενες ημέρες, των περιστατικών τραπεζικών κρίσεων. Οι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι οι αναπτυξιακές προοπτικές επιδεινώνονται, αφού η αβεβαιότητα αποτελεί πάντα κακό σύμβουλο για τις επενδύσεις και κανείς δεν βάζει το χέρι στη φωτιά ότι τα περιστατικά σε Αμερική και Ελβετία ήταν μεμονωμένα και θα σταματήσουν εκεί. Για την ακρίβεια, πολλοί αναλυτές περιμένουν και νέα τέτοια περιστατικά και πηγές μεταδίδουν ότι έγινε σχετική αναφορά και από υπουργούς και στο Eurogroup της περασμένης Δευτέρας.
Η εξέλιξη αυτή με τις τράπεζες έρχεται να προστεθεί στη στροφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε μια πιο περιοριστική δημοσιονομική πολιτική μέσα από ένα νέο Σύμφωνο Σταθερότητας από το 2025, με αυστηρότερους όρους, ειδικά για υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα. Η αυστηροποίηση μάλιστα ξεκινάει από φέτος μέσω της «δημοσιονομικής καθοδήγησης» της Κομισιόν που υιοθετήθηκε πρόσφατα και ζητάει σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης κατά της ενεργειακής κρίσης και στη συνέχεια συγκεκριμένους στόχους για συγκράτηση των δαπανών. Θα είναι μια απότομη προσγείωση από την πολιτική των παροχών, με δημοσιονομικό κόστος 2,3% του ΑΕΠ το 2022 για την Ελλάδα, το τρίτο υψηλότερο στην Ε.Ε., στην πολιτική της απομείωσης του χρέους.
Οπως το περιγράφει οικονομικός παράγων, «ήδη με τα υψηλά επιτόκια και την επικείμενη εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας επικρατούν συνθήκες σύσφιγξης. Αυτές αναμένεται να γίνουν ακόμη εντονότερες λόγω των τραπεζικών περιστατικών που θα καταστήσουν τις τράπεζες πιο συντηρητικές».
Υπάρχει βεβαίως και η άλλη όψη της δυσμενούς αυτής σύμπτωσης, η πιθανότητα να συγκρατηθεί ταχύτερα ο πληθωρισμός, αλλά αυτό είναι προς το παρόν ένα θεωρητικό ενδεχόμενο.
Τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πριν από λίγες μέρες έδειχναν ότι η Ελλάδα πηγαίνει καλύτερα από τις προβλέψεις. Ο προϋπολογισμός του 2022 εκτιμάται πλέον με σχετική βεβαιότητα ότι θα κλείσει με πρωτογενές έλλειμμα κοντά στο 1% του ΑΕΠ, έναντι στόχου για 1,6% που περιείχε η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2023, ενώ και η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2023 δείχνει υπέρβαση των προβλεπόμενων φορολογικών εσόδων και του πλεονάσματος. Το 2022 η ανάπτυξη εκτιμάται πλέον από την ΕΛΣΤΑΤ ότι ήταν 5,9%, έναντι πρόβλεψης προϋπολογισμού για 5,6%, και οι αναλυτές αναπροσαρμόζουν τις εκτιμήσεις τους και για φέτος. Ηδη η Τράπεζα της Ελλάδος ετοιμάζεται να αναθεωρήσει την πρόβλεψή της στην περιοχή του 2%, από 1,5%, ενώ η Εθνική και η Alpha Bank αναθεώρησαν κι αυτές προς τα πάνω, στο 2,5%, έναντι πρόβλεψης του προϋπολογισμού για 1,8%.
Η στροφή της Ε.Ε. σε μια πιο περιοριστική δημοσιονομική πολιτική με αυστηρότερους όρους θα δυσκολέψει την Ελλάδα.
Ωστόσο, τώρα, τα περιστατικά με τις τράπεζες απειλούν να φρενάρουν την αναπτυξιακή δυναμική, ενώ κρατούν σε αναστολή το αφήγημα του τέλους των κρίσεων – χρηματοπιστωτικής, πανδημίας, ενεργειακής. Και παρότι οι περισσότεροι αναλυτές δεν περιμένουν μια ανοιχτή κρίση τύπου 2008, ανησυχούν ότι το θέμα δεν θα λήξει άμεσα. «Η αβεβαιότητα δεν βοηθάει την ανάπτυξη και ιδίως τις επενδύσεις, ενώ η σύσφιγξη δυσκολεύει τους όρους χρηματοδότησής τους», σχολιάζει αναλυτής από τον τραπεζικό χώρο.
Ούτως ή άλλως η Ελλάδα, όπως επισημαίνουν, πρέπει να αλλάξει σελίδα και να επικεντρωθεί στην επίτευξη σταθερά υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων, ώστε να μειώσει το χρέος της και να είναι σε θέση να το εξυπηρετεί όταν θα τελειώσει η περίοδος χάριτος, το 2032, όπως έχει πει και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας.
Οι οικονομολόγοι σημειώνουν ότι «πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο να σταματήσει να περιμένει λεφτά από το κράτος», όπως έγινε τα τελευταία τρία χρόνια, συστηματικά και εν μέρει δικαιολογημένα, λόγω των κρίσεων.
Το καλό είναι ότι η Ελλάδα δεν βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αναταραχής. Παραμένει, ωστόσο, ένας αδύναμος κρίκος λόγω του πολύ υψηλού δημοσίου χρέους της, κι «όταν οι αγορές είναι νευρικές, ψάχνουν τις αδυναμίες», όπως σχολιάζει οικονομολόγος. Υπό αυτή την έννοια, είναι ακόμη πιο σημαντικό τώρα να δείξει προσήλωση στον στόχο μείωσής του, προσθέτει ο ίδιος.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι οι διαπραγματεύσεις για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας στο Ecofin της περασμένης Τρίτης πήγαν ένα βήμα πίσω, καθώς ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ άνοιξε πάλι μια συμφωνία που είχε θεωρηθεί κλεισμένη στο προηγούμενο στάδιο, ζητώντας αυστηρότερους όρους ετήσιας παρακολούθησης της μείωσης του χρέους.
