Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες της Ε.Ε. πρέπει να απαντήσουν σε δύο απλά ερωτήματα: θα βοηθήσουν την οικονομία της να αναπτυχθεί; Θα ακολουθήσουν οι χώρες αυτούς τους κανόνες; Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν είχε υψηλή βαθμολογία σε κανένα από τα δύο κριτήρια. Η ρήτρα ότι τα κράτη-μέλη διατηρούν τα ετήσια ελλείμματά τους στο 3% του ΑΕΠ και το συνολικό δημόσιο χρέος τους στο 60% του ΑΕΠ παραμερίστηκε και καταργήθηκε εξ ολοκλήρου κατά τη διάρκεια της πανδημίας: τον Μάρτιο του 2020 η Κομισιόν επικαλέστηκε μια «ρήτρα γενικής διαφυγής», επιτρέποντας στις χώρες να ξοδεύουν ελεύθερα κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Η εξαίρεση λήγει στα τέλη του 2023. Δεδομένου ότι οι εθνικές κυβερνήσεις ελέγχουν τις δημοσιονομικές αποφάσεις, αλλά τα επιτόκια και η φήμη του ευρώ ισχύουν παντού, η Ε.Ε. αποφάσισε ότι χρειαζόταν προστατευτικά θωράκια για να τελούν υπό πειθαρχία τα μέλη της, ακόμη και εκείνα που μέχρι στιγμής έχουν διατηρήσει το δικό τους νόμισμα.
Οι προηγούμενοι δημοσιονομικοί κανόνες προέβλεπαν κυρώσεις ανώτατου επιπέδου, αλλά οι αρμόδιες Αρχές δεν μπόρεσαν να τις εφαρμόσουν. Το 2003, λόγου χάριν, η Ε.Ε. απέφυγε να επιβάλει πρόστιμο στη Γαλλία και τη Γερμανία για παραβίαση των στόχων, και το 2019 οι απειλές για πρόστιμο στην Ιταλία, ύψους 3,4 δισ. ευρώ, επίσης δεν κατέληξαν πουθενά.
Ολα τα μέρη συμφωνούν ότι οι κανόνες πρέπει να αλλάξουν, αλλά όχι ως προς το πώς θα μοιάζει το νέο καθεστώς ή ποιος θα το επιβάλει. Τον Νοέμβριο η Επιτροπή παρουσίασε το όραμά της και πρόκειται να παρουσιάσει το ανάλογο νομοσχέδιο τις επόμενες εβδομάδες. Σ
ύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία, οι χώρες θα παρουσιάσουν ένα τετραετές σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής και θα διαπραγματευθούν την πορεία του με τις Αρχές της Ε.Ε. Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να ζητήσουν περισσότερο χρόνο για να επιτύχουν τους στόχους τους, εάν μπορούν να δικαιολογήσουν επιπλέον δαπάνες μέσω επενδύσεων και δεσμεύσεων περί μεταρρυθμίσεων.
Τα γεράκια της δημοσιονομικής πολιτικής απεχθάνονται να δώσουν στις Βρυξέλλες υπερβολική δύναμη να συνάπτει συμφωνίες και εκφράζουν τις ανησυχίες τους ότι η ευελιξία ως προς τους στόχους μπορεί να οδηγήσει σε ευσεβείς συμβιβασμούς.
Το ΔΝΤ και χώρες όπως η Γερμανία θέλουν τουλάχιστον κάποιους σκληρούς στόχους που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα μπορεί να παρακάμψει. Αλλά η λογοδοσία δεν θα προέλθει από το να κουνάει η Κομισιόν το δάχτυλο στην κάθε χώρα. Ομοίως, οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. πρότειναν ότι τα μικρότερα πρόστιμα μπορεί να είναι πιο εφαρμόσιμα, αλλά η πραγματική βελτίωση δεν θα επέλθει μόνο και μόνο επειδή οι κυρώσεις είναι πιο εύκολο να γίνουν αποδεκτές.
