Για τη διατήρηση μιας μακροχρόνιας οικονομικής ανάπτυξης, την αύξηση των ξένων επενδύσεων, αλλά και για τη διαμόρφωση ενός υγιούς περιβάλλοντος ζωής και εργασίας, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, είναι συγκεκριμένες πολιτικές παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς. Στην περίπτωση των μεταρρυθμίσεων που αφορούν την οικονομία, στόχος πρέπει να είναι η ενίσχυση της μεσαίας τάξης και η δημιουργία ενός απλού και ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη. Μερικές από αυτές είναι οι εξής:
Δικαιοσύνη
Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, μεταξύ αυτών η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, διαθέτουν Αστικό Κώδικα. Σε όλα αυτά τα κράτη ο Αστικός Κώδικας είναι ένα κείμενο 300-400 σελίδων που ρυθμίζει τις βιοτικές σχέσεις από τη γέννηση και ενηλικίωση του ανθρώπου (οικογενειακό δίκαιο) μέχρι τον θάνατο (κληρονομικό δίκαιο), με τα ενδιάμεσα στάδια, δηλαδή δίκαιο συναλλαγών (πώληση, μίσθωση, δωρεά κ.λπ.) και δίκαιο της ιδιοκτησίας. Tο σύστημα αυτό κατάφερε να ρυθμίσει «επιτυχημένα» την κοινωνική συμβίωση εδώ και μερικούς αιώνες.
Σε αντίθεση, το σύγχρονο ελληνικό δίκαιο για τις επενδυτικές υπηρεσίες (οδηγίες, κανονισμοί, εκτελεστικοί κανονισμοί, τεχνικά πρότυπα κ.λπ.) εύκολα γεμίζει δύο ολόκληρες βιβλιοθήκες ενός νομικού γραφείου. Επιπλέον, το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από πολυνομία, έλλειψη κωδικοποίησης (με διάσπαρτες διατάξεις για το ίδιο βασικό θέμα σε άσχετα νομοθετήματα), αντινομίες κ.λπ. Αυτό, σε συνδυασμό με τη βραδεία απονομή δικαιοσύνης, π.χ. αν ο ενδιαφερόμενος αναζητήσει την ορθή εφαρμογή του νόμου με παρέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας μπορεί να χρειαστεί να περιμένει και 7-8 χρόνια, αποτελεί σοβαρό αποτρεπτικό παράγοντα για άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI), κάτι που πραγματικά επιζητεί η χώρα μας για την ανάπτυξη της οικονομίας της.
Φορολογικό καθεστώς
Χώρες που προσείλκυσαν σημαντικές επενδύσεις είχαν σταθερό φορολογικό σύστημα σε όλη τη θητεία μιας κυβέρνησης ή και διαδοχικών κυβερνήσεων, σε αντίθεση με τη χώρα μας, όπου το φορολογικό καθεστώς μεταβάλλεται διαρκώς και ιδιώτες και επιχειρήσεις δεν μπορούν να προβλέψουν και να προγραμματίσουν τους προϋπολογισμούς τους για τα επόμενα λίγα χρόνια. Οι κανόνες του παιχνιδιού πρέπει να είναι ξεκάθαροι από την αρχή και μακροπρόθεσμοι.
Κοινωνική ασφάλιση
Το ασφαλιστικό είναι ένα χρόνιο πρόβλημα, οι δημογραφικές εξελίξεις στη χώρα μας αποδυναμώνουν το διανεμητικό σύστημα και η λύση του σχετίζεται με τη μετατροπή του από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Η δημιουργία του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) μέσα στο 2022 σίγουρα ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά ακόμη απέχουμε πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και σίγουρα πρέπει να συνδυαστεί και με την ενίσχυση του 2ου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης.
Τα ΤΕΑ είναι μια σημαντική και αναγκαία μεταρρύθμιση προς όφελος των εργαζομένων και της ελληνικής οικονομίας. Χρειάζονται άμεσα ένα ξεκάθαρο και ευνοϊκό φορολογικό πλαίσιο, μια ενιαία και επαρκώς στελεχωμένη εποπτική αρχή, ευελιξία επενδύσεων ανά ηλικιακό προφίλ και ένα φιλικότερο περιβάλλον σύστασης και λειτουργίας τους –σύμφωνα με όσα ήδη ισχύουν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες– για το καλό της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.
Εισόδημα μισθωτών
Οι χώρες που στοχεύουν στην ανάπτυξη της οικονομίας τους επικεντρώνονται στη δημιουργία και μεγέθυνση της μεσαίας τάξης γιατί η μεσαία τάξη είναι αυτή που στηρίζει την κατανάλωση, δίνει το έναυσμα για σημαντικές επενδύσεις στην εκπαίδευση, στην υγεία και στη στέγαση και παίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία της οικονομίας.
Η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα μεταρρυθμίσεις ουσίας για τη δημιουργία ενός απλού και ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Ομως στη χώρα μας ένας άνθρωπος χωρίς παιδιά, με τον μέσο μεικτό μισθό ιδιωτικών υπαλλήλων 2022 με στοιχεία «Εργάνη», λαμβάνει 16.500 ευρώ ανά έτος, κοστίζει στην επιχείρησή του 20.000 ευρώ, το κράτος λαμβάνει 7.000 ευρώ με μορφή εισφορών και φορολογίας και τελικά σε αυτόν καταλήγει καθαρό διαθέσιμο εισόδημα 13.000 ευρώ.
Αυτή η τεράστια διαφορά κόστους επιχείρησης με το διαθέσιμο εισόδημα εργαζομένου αποτρέπει τις επιχειρήσεις να δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, δίνει κίνητρα στο καθεστώς της αδήλωτης εργασίας και καταστρέφει την αγοραστική δύναμη της μεσαίας τάξης. Δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική μείωση ανεργίας, οικονομική ανάπτυξη και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα όσο ακόμη αυτό το πρόβλημα παραμένει επί της ουσίας άλυτο.
Χρηματοοικονομική παιδεία
Η χρηματοοικονομική παιδεία είναι απαραίτητη σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης όπως συνηγορούν όλοι οι παγκόσμιοι οργανισμοί (Παγκόσμια Τράπεζα 2017, ΟΟΣΑ 2005), ώστε να δημιουργούμε ενημερωμένους πολίτες οι οποίοι θα αντιλαμβάνονται τη «μεγάλη εικόνα» της οικονομίας, την ατομική αλλά και συλλογική ευθύνη όλων των πολιτών, την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων, μακριά από τις παγίδες του λαϊκισμού.
Πλέον, ο «χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός» αποτελεί απαραίτητη δεξιότητα των πολιτών του 21ου αιώνα, ενός αιώνα που ξεκίνησε με συνεχείς κρίσεις.
Αφιερώνουμε τόσο πολύ χρόνο στο να εργαζόμαστε σκληρά για να κερδίσουμε χρήματα, αλλά δεν αφιερώνουμε τον ανάλογο χρόνο στη σωστή διαχείριση και αξιοποίηση των χρημάτων μας, ούτε κατανοούμε πώς πραγματικά κινείται η οικονομία της χώρας στο σύνολό της.
Τα μεγάλα προβλήματα της χώρας μας, όπως η υπερχρέωση του κράτους, τα κόκκινα δάνεια, η έλλειψη αποταμίευσης και ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής συνείδησης, θα είχαν αποφευχθεί και θα είχαν θεραπευτεί αν υπήρχε στρατηγική χρηματοοικονομική εκπαίδευση, η οποία και πρέπει να ξεκινάει από τις πρώτες κιόλας τάξεις του σχολείου.
Γραφειοκρατία
Τέλος, η γραφειοκρατία, δηλαδή το πλέγμα σχέσεων κράτους – επιχείρησης, αυξάνει σημαντικά το κόστος λειτουργίας και εμποδίζει τη δημιουργία και ανάπτυξη των μικρομεσαίων κυρίως επιχειρήσεων, που είναι και η πλειονότητα της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Δυστυχώς, οι υποσχέσεις περιορισμού της παραμένουν απλώς ευχολόγια.
Ο κ. Κρις Αίσωπος είναι πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Διαχειριστών Συλλογικών Επενδύσεων και Περιουσίας (ΕΘΕ) και διευθύνων σύμβουλος της Alpha Trust.
