Οι ξένες άμεσες επενδύσεις (ΞΑΕ) σημείωσαν ρεκόρ 20ετίας το 2022, φθάνοντας τα 7,22 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αλλά σε μεγάλο βαθμό αυτές αφορούν εξαγορές ή ιδιωτικοποιήσεις ήδη υφιστάμενων επιχειρήσεων, καθώς και αγορά ακινήτων.
Η δημιουργία νέων παραγωγικών επενδύσεων, οι λεγόμενες greenfield investments, αυξάνονται μεν, αλλά εξακολουθούν να αποτελούν μικρό ποσοστό των συνολικών επενδύσεων.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Εκθεσης του διοικητή 2022 της Τράπεζας της Ελλάδος, στο σύνολο των 7,220 δισ. ευρώ των ΞΑΕ το 2022, τα 2,3 δισ. ευρώ (ποσοστό 31,8%) αφορούσαν συγχωνεύσεις και εξαγορές. Αλλα 1,975 δισ. ευρώ (ποσοστό 27,3%) αφορούσαν αγορά ακινήτων. Η αγορά νέων μετοχών, που αντιπροσωπεύει τη δημιουργία νέων παραγωγικών επενδύσεων ή τη συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, αντιστοιχούσε σε 1,979 δισ. ευρώ (27,4% του συνόλου).
Αντίστοιχα, το 2021, στα 5,35 δισ. ευρώ των συνολικών ΞΑΕ, η αγορά νέων μετοχών αντιστοιχούσε σε 1,720 δισ. ευρώ (32%). Με άλλα λόγια, περίπου το ένα τρίτο των ΑΞΕ κατά την τελευταία διετία κατευθύνθηκε σε νέες παραγωγικές επενδύσεις.
Εντονο επενδυτικό ενδιαφέρον προσελκύει το πρόγραμμα «Golden Visa», που επιτρέπει σε πολίτες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης να αποκτήσουν άδεια διαμονής αγοράζοντας ακίνητα αξίας άνω των 250.000 ευρώ. Το 2022 πρωταγωνίστησαν οι ιδιωτικοποιήσεις με σημαντικές εξελίξεις, όπως η εξαγορά του ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε. από τη Spear WTE Investements Sarl, η πώληση της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Italgas SpA, καθώς και η είσπραξη της πρώτης δόσης από την πώληση της «Ελληνικό Α.Ε.» στην Hellinikon Global S.A. (θυγατρική της Lamda Development).
«Τη διετία 2021-22 οι εισροές ξένων άμεσων επενδύσεων ενισχύθηκαν σημαντικά, φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας 20ετίας», σημείωσε στην ομιλία του την περασμένη Παρασκευή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας και πρόσθεσε: «Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια διαδραμάτισαν η επιτάχυνση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, η συμμετοχή ξένων εταιρειών στο μετοχικό κεφάλαιο εγχώριων επιχειρήσεων, καθώς και το ρεκόρ συγχωνεύσεων και εξαγορών που σημειώθηκε το 2022».
Οσες αφορούν τη δημιουργία νέων άμεσων παραγωγικών επιχειρήσεων παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Σύμφωνα με την έκθεση, «οι ΞΑΕ κατευθύνονται κυρίως σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και εξαγορές, και δευτερευόντως σε επενδύσεις σε ακίνητα», ενώ «οι επενδύσεις με σκοπό τη δημιουργία νέων άμεσων παραγωγικών επιχειρήσεων ή νέων εγκαταστάσεων (greenfield investment) στην Ελλάδα παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα σε όρους αξίας».
Οπως εξηγεί ο Ηλίας Λεκκός, επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς, οι greenfield investments εμπεριέχουν μεγαλύτερο βαθμό επιχειρηματικού κινδύνου, καθώς μπορεί να προκύψουν προβλήματα περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, αρχαιολογικών ευρημάτων ή και ιδιοκτησιακά. Ετσι, τέτοιες επενδύσεις προχωρούν συνήθως όπου υπάρχουν ξεκάθαρα πλεονεκτήματα, σημειώνει, όπως π.χ. στον τουρισμό. Αντίστοιχο ενδιαφέρον σημειώθηκε και στα data centers, καθώς η ψηφιοποίηση των λειτουργιών στον δημόσιο τομέα εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει ζήτηση για σχετικές υπηρεσίες.
Πάντως, ο ίδιος σημειώνει ότι δεν πρέπει να υποτιμάται και η σημασία της εισροής κεφαλαίων για την εξαγορά υφιστάμενων επιχειρήσεων, όπως π.χ. των Ναυπηγείων Ελευσίνας, που θα αναζωογονηθούν και θα λειτουργήσουν παραγωγικά.
Οπως λέει, εξάλλου, ο Τάσος Αναστασάτος, επικεφαλής οικονομολόγος της Eurobank, «όλες οι επενδύσεις είναι χρήσιμες, αλλά αυτές που κυρίως αυξάνουν την παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας είναι οι greenfield investments».
Οι εισροές των ΞΑΕ τη διετία 2021-2022 προέρχονται κυρίως από χώρες της Ε.Ε., ενώ ειδικά οι επενδύσεις σε ακίνητα προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε., με σημαντικότερες τις ΗΠΑ, το Χονγκ Κονγκ, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σιγκαπούρη και το Ισραήλ.
