Ενώ στη χώρα μας η επικαιρότητα σε ό,τι αφορά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κυριαρχήθηκε τον τελευταίο καιρό από το Qatargate, το πόρισμα της επιτροπής PEGA ή τη στάση ευρωβουλευτών μας για τη χρηματοδότηση του φράχτη στον Εβρο, θέματα που οπωσδήποτε είναι σοβαρά, στο Στρασβούργο σημειώνονται και κάποιες άλλες εξελίξεις, εξίσου ή και περισσότερο σημαντικές, που θα έπρεπε επίσης να απασχολούν την κοινή γνώμη – γιατί όχι και τον προεκλογικό λόγο στη χώρα μας.
Μια από αυτές τις εξελίξεις αφορά την υιοθέτηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασμένη Τετάρτη, με μεγάλη μάλιστα πλειοψηφία (356 υπέρ έναντι 199 κατά), του ψηφίσματος με το οποίο ζητείται να αυξηθεί ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για το 2024 προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός και τα αυξανόμενα επιτόκια του κοινού χρέους που αναλήφθηκε για τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Οπως χαρακτηριστικά τονίζεται στο ψήφισμα, «η μη ανάληψη δράσης, όχι μόνο θα περιορίσει την ικανότητα της Ενωσης να ανταποκρίνεται σε αναδυόμενες ανάγκες και κρίσεις –τόσο εντός όσο και εκτός της Ενωσης– αλλά και θα καταστήσει αδύνατη τη χρηματοδότηση σημαντικών νέων πρωτοβουλιών, όπως η προτεινόμενη ευρωπαϊκή πράξη για τα μικροκυκλώματα, χωρίς να περικόπτονται βασικά υφιστάμενα προγράμματα ή κονδύλια».
Στο ίδιο ψήφισμα προτείνεται να εξευρεθούν νέες «πραγματικές» πηγές εσόδων, όπως ο φόρος στα κρυπτονομίσματα, ο φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, καθώς και ένας φόρος στις ξένες εταιρείες που εξάγουν αγαθά στην Ε.Ε. και πληρώνουν τους εργαζομένους τους κάτω από τα κατώτατα όρια αποδοχών. «Εάν δεν βρούμε νέες πηγές εσόδων, είτε θα μειώσουμε τον προϋπολογισμό είτε θα ζητήσουμε από τα κράτη-μέλη να βάλουν περισσότερα χρήματα στον προϋπολογισμό», δήλωσε ένας από τους εισηγητές του ψηφίσματος.
Η πρωτοβουλία αυτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έρχεται σε μια περίοδο που οι ανάγκες στην Ε.Ε. προστίθενται η μία στην άλλη, χωρίς όμως να συνοδεύονται και από εξεύρεση νέων πόρων για τη χρηματοδότησή τους. Ως εύκολη δε πάντα λύση προτείνεται η χρήση των πόρων που έχουν προβλεφθεί για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ετσι, εκτός από τις σοβαρές συνέπειες της πανδημίας, για την αντιμετώπιση των οποίων προορίζονταν αρχικώς, οι πόροι αυτοί καλούνται διαδοχικά να καλύψουν τα προβλήματα της ενεργειακής κρίσης, τις συνέπειες από τον «νόμο Μπάιντεν», που κινδυνεύει να αφαιμάξει επενδυτικά την Ευρώπη, τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας –που έχει εξαγγελθεί αλλά περιμένει ακόμη την αποσαφήνιση του μεγέθους και των σκοπών του–, καθώς και ένα μέρος της ευρωπαϊκής πράξης για τα μικροκυκλώματα. Τελευταία στη σειρά αναμονής χρηματοδότησης από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης είναι –επί του παρόντος– η κατά τα άλλα πολύ σημαντική πρωτοβουλία για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Η μεγάλη αύξηση των αναγκών της Ε.Ε. δεν συνοδεύεται από εξεύρεση νέων πόρων για τη χρηματοδότησή τους.
Είναι προφανής η εκ των πραγμάτων αδυναμία του Ταμείου Ανάκαμψης να καλύψει όλες αυτές τις απαιτήσεις. Αν δε στις ανωτέρω ανάγκες προστεθεί και η προαναφερθείσα επιβάρυνση της εξυπηρέτησης του κοινού χρέους λόγω των αυξημένων επιτοκίων, γίνεται φανερό ότι η εξεύρεση νέων πηγών εσόδων είναι στοιχειώδης προϋπόθεση ανταπόκρισης της Ε.Ε. στον ρόλο που της επιβάλλουν οι οικονομικές και γεωπολιτικές εξελίξεις.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δείχνει να το έχει συνειδητοποιήσει. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο –ακόμη τουλάχιστον– με τους «φειδωλούς» του ευρωπαϊκού βορρά, οι οποίοι αντιστέκονται σθεναρά στην όποια αύξηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., αλλά δεν είναι καθόλου φειδωλοί σε ό,τι αφορά τις δικές τους πλουσιοπάροχες κρατικές ενισχύσεις προς επιχειρήσεις τους, ανεξάρτητα από τις στρεβλώσεις ανταγωνισμού και τις βλάβες στη λειτουργία της ενιαίας αγοράς που αυτές επιφέρουν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους η προβλεπόμενη για το καλοκαίρι αναθεώρηση του πολυετούς προϋπολογισμού της Ε.Ε. έχει σημασία για αυτή καθ’ αυτή την προοπτική της ενωμένης Ευρώπης, για το είδος και το βάθος της ένωσης που θα επιδιώξουμε. Το Στρασβούργο κινήθηκε. Σειρά έχουν τώρα οι Βρυξέλλες. Αλλά βέβαια και οι χώρες που θα κληθούν να συναποφασίσουν.
Ο κ. Αλέκος Κρητικός είναι ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
