Αναστάτωση, αλλά όχι αποσταθεροποίηση, επικράτησε στη διεθνή αγορά κατοικιών μεταξύ του τελευταίου τριμήνου του 2022 και της αντίστοιχης περιόδου του 2021, με τις περισσότερες χώρες στην Ευρώπη να καταγράφουν μείωση στις πραγματικές τιμές έπειτα από πολλά χρόνια. Διεθνώς, οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά μέσον όρο κατά 6% στο εξεταζόμενο διάστημα. Σε πραγματικούς όρους, όμως, λαμβάνοντας υπόψη και τον πληθωρισμό, οι τιμές υποχώρησαν κατά 2% για πρώτη φορά την τελευταία δωδεκαετία.
Παρά την αλματώδη άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, η παγκόσμια αγορά κατοικίας παρέμεινε συνολικά ανθεκτική, με τις πραγματικές τιμές να διαμορφώνονται 7% πάνω από το επίπεδο της περιόδου πριν από την επέλαση της πανδημίας. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), παρατηρήθηκαν σημαντικές μεταβολές μέσα στο 2022.
Ειδικότερα, ανάμεσα σε 58 χώρες, τη μεγαλύτερη ετήσια μεταβολή στην ονομαστική αξία των κατοικιών καταγράφηκε στην Τουρκία, με αύξηση 167,9% και σε πραγματικούς όρους κατά 51% λόγω του δυσθεώρητου πληθωρισμού.
Η ζήτηση για ακίνητα αυξήθηκε σημαντικά στη χώρα, ενώ ταυτόχρονα –ακολουθώντας την ανορθόδοξη νομισματική πολιτική του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν– τα επιτόκια μειώθηκαν δραματικά από το 19% στο 8,5%.
Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση, κατά 167,9%, καταγράφεται στην Τουρκία, στη 13η θέση η Ελλάδα με άνοδο τιμών σε ονομαστικούς όρους κατά 12,2%.
Ακολουθεί με πολύ μεγάλη διαφορά η Σερβία και η Ρωσία με αύξηση 23,1% σε ονομαστικούς όρους αμφότερες, ενώ 7% και 9,7% αντίστοιχα ήταν η αύξηση σε πραγματικούς όρους. Την πεντάδα συμπληρώνουν η Βόρεια Μακεδονία και η Ισλανδία. Επειτα βρίσκονται η Κροατία, η Εσθονία, το Ισραήλ, η Ουγγαρία και η Λιθουανία.
Στην κατάταξη της BIS η Ελλάδα βρίσκεται στη 13η θέση, καθώς μεταξύ του τετάρτου τριμήνου του 2021 και της αντίστοιχης περιόδου έναν χρόνο αργότερα σημειώνει αύξηση τιμών σε ονομαστικούς όρους κατά 12,2% και σε πραγματικούς όρους κατά 3,7%. Συνολικά στο εξεταζόμενο διάστημα οι ευρωπαϊκές χώρες κατέγραψαν μερικές από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην ονομαστική αξία των κατοικιών. Αυτό αποδίδεται εν μέρει στην ισχυρή αγορά εργασίας και τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού που ίσχυαν την περασμένη δεκαετία, παρότι τα στεγαστικά δάνεια σχεδόν διπλασιάστηκαν κατά μήκος του ευρωπαϊκού μπλοκ, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Visual Capitalist. Σε ό,τι αφορά την αύξηση σε πραγματικούς όρους, οι περισσότερες χώρες βρέθηκαν, αντιθέτως, σε αρνητικό έδαφος, ιδίως στη Σουηδία, στη Γερμανία και τη Δανία.
Ο ρόλος των επιτοκίων
Οι τιμές στη διεθνή αγορά κατοικιών εκτινάχθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όσο οι κεντρικές τράπεζες μείωναν τα επιτόκια, προκειμένου να στηρίξουν την οικονομία. Τώρα, όμως, τα επιτόκια επανήλθαν στα επίπεδα που καταγράφηκαν τελευταία φορά πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Κατά μέσον όρο τα βασικά επιτόκια έχουν αυξηθεί κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες στις μεγάλες οικονομίες.
Περίπου τρία τέταρτα των χωρών που εξετάστηκαν από την BIS σημείωσαν μείωση στις πραγματικές αξίες των κατοικιών μέσα στο 2022. Συνολικά, τα επιτόκια ασκούν τεράστια επιρροή στις αγορές κατοικιών. Μάλιστα, σύμφωνα με το Visual Capitalist, τα δεδομένα δείχνουν ότι για κάθε αύξηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα στα βασικά επιτόκια, οι τιμές των κατοικιών τείνουν να υποχωρούν κατά περίπου δύο ποσοστιαίες μονάδες.
