Επί σχεδόν δύο χρόνια ο πληθωρισμός μονοπωλούσε το ενδιαφέρον των οικονομολόγων και των αρμοδίων για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής. Τώρα, έπειτα από κάποιες ενδείξεις αποκλιμάκωσης, ΗΠΑ και Ευρωζώνη προσεγγίζουν το ζήτημα διαφορετικά.
Ενδεικτικά, την περασμένη εβδομάδα η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) διατήρησε αμετάβλητο το βασικό επιτόκιο δανεισμού έπειτα από 15 συναπτές συνεδριάσεις αύξησης. Στο μεταξύ, η ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας εικοσαετίας περίπου και προειδοποίησε για περαιτέρω αυξήσεις.
Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ υποχώρησε στο 4% τον Μάιο και στην Ευρώπη κατέγραψε επίσης μείωση στο 6,1%. Παρότι είναι πολύ χαμηλότερα από πέρυσι, εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από τον στόχο του 2% που έχουν θέσει οι κεντρικές τράπεζες.
Σύμφωνα με το GZERO, η αποκλίνουσα προσέγγιση των δύο κεντρικών τραπεζών αποδίδεται στη διαφορετική φύση των οικονομιών τους.
Κατ’ αρχάς, οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου υποχώρησαν περαιτέρω τον Μάιο, οδηγώντας σε αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων και στις δύο περιοχές. Για τις ΗΠΑ όμως –δεδομένου ότι το πετρέλαιο αποτιμάται σε δολάρια και το ίδιο το δολάριο ενισχύεται– αυτό σημαίνει ότι το πετρέλαιο κατέστη ακριβότερο για άλλα νομίσματα, εις βάρος του ευρώ. Επίσης, οι ΗΠΑ αύξησαν την εγχώρια ενεργειακή παραγωγή με αποτέλεσμα το κόστος καυσίμων και τροφίμων –τα οποία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις τιμές ενέργειας– να συρρικνωθεί.
Αντιθέτως, η Ευρώπη δεν έχει την «πολυτέλεια» να αντλήσει φθηνή ενέργεια και συνεπώς δεν έχει αρκετό έλεγχο επί των τιμών, ιδίως μετά τη μείωση των ενεργειακών ροών από τη Ρωσία. Παράλληλα, ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε σε εκτίναξη των τιμών τροφίμων στην Ευρώπη και σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες, εν μέρει λόγω της έντονης ξηρασίας στην Ισπανία. Παρότι υπήρξε μεν αποκλιμάκωση, ο πληθωρισμός τροφίμων ανήλθε τον Μάιο στο δυσθεώρητο 15%.
Κατά το GZERO, το συμπέρασμα είναι ότι η αμερικανική οικονομία είναι πιο δυναμική –πιο ανοιχτή στην ανάληψη ρίσκου κατά κάποιον τρόπο– σε σχέση με την Ε.Ε. Συνεπώς οι αλλαγές στις ΗΠΑ, είτε προς το καλύτερο είτε προς το χειρότερο, γίνονται ταχύτερα. Αυτό σημαίνει ότι οι οικονομικές αναταραχές, όπως οι πληθωριστικές πιέσεις, πλήττουν τη χώρα νωρίτερα, αλλά μπορεί να ανακάμψει πιο γρήγορα.
Βέβαια, η αύξηση μισθών, η οποία και αποτελεί καταλύτη για την άνοδο των τιμών, βρίσκεται ψηλά και στις δύο οικονομίες. Ακριβώς λόγω των πιέσεων στις τιμές, η ΕΚΤ προβλέπει πλέον ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει σε υψηλότατα επίπεδα μέχρι το 2025, ακόμη και με περαιτέρω αυξήσεις επιτοκίων στο μέλλον.
Η πραγματική διαφορά όμως μεταξύ των δύο περιοχών είναι στο πώς διαχειρίζονται το τελευταίο στάδιο της μάχης του πληθωρισμού. Ενώ η αύξηση των τιμών έχει επιβραδυνθεί, το να φτάσει ο πληθωρισμός στο επιθυμητό επίπεδο είναι δύσκολη υπόθεση.
Η ΕΚΤ δεν μπορεί να επιβραδύνει τον πληθωρισμό με άλλα μέσα όπως οι ΗΠΑ. Συνεπώς έχει ως μοναδικό «όπλο» τα επιτόκια, τα οποία και αυξάνει παρότι η Ευρωζώνη φαίνεται ότι περιήλθε σε τεχνική ύφεση.
Από την πλευρά της, η Fed μπορεί να προχωρήσει σε περαιτέρω αυξήσεις, στις οποίες και αποδόθηκαν οι ευθύνες για τους πρόσφατους τριγμούς στο τραπεζικό σύστημα. Κατά τη μέση εκτίμηση θα γίνουν δύο επιπλέον επιτοκιακές αυξήσεις μέχρι το τέλος του έτους. Στο μεταξύ, όμως, η κεντρική τράπεζα θέλει να διασφαλίσει ότι η οικονομία δεν επιβαρύνεται από τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής.
