Η αύξηση των επιτοκίων βλάπτει σοβαρά τις νέες δανειοδοτήσεις. Αυτό διαπιστώνει η ΤτΕ στην ετήσια έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, σημειώνοντας ότι «οι επιπτώσεις των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ στον ρυθμό πιστωτικής επέκτασης δεν έχουν ακόμη φανεί πλήρως και αναμένεται να ενταθούν στο υπόλοιπο του τρέχοντος έτους, αλλά και το 2024-2025». Ηδη το πρώτο πεντάμηνο του έτους παρατηρείται επιβράδυνση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης σε συνδυασμό με μείωση κατά 2,8 δισ. ευρώ των καταθέσεων που διατηρούν οι επιχειρήσεις στις τράπεζες. Αυτή η εξέλιξη αποδίδεται στις εκτεταμένες αποπληρωμές δανείων που έχουν πραγματοποιήσει μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες σύμφωνα με την ΤτΕ «χρησιμοποίησαν πόρους από τα σημαντικά αποθέματα ρευστότητας που είχαν συγκεντρώσει τα τελευταία έτη για λόγους εξορθολογισμού του επιτοκιακού τους κόστους». Αυτές οι επιχειρήσεις έσπευσαν να περιορίσουν το κόστος δανεισμού τους και να προλάβουν την ενσωμάτωση επιτοκιακών αυξήσεων, ενόψει μιας μεγαλύτερης μετακύλισης του αυξημένου κόστους χρήματος που προκαλεί η άνοδος των επιτοκίων στα επιτόκια δανεισμού. Οπως εκτιμά η ΤτΕ, τα επιτόκια επιδρούν με αρνητικό συντελεστή στα δάνεια, αλλά αυτή η επίδραση μεγιστοποιείται μετά από 4 ή 5 τρίμηνα, κατά τα οποία ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων μειώνεται κατά 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας και τείνει να μηδενιστεί μετά από 2-3 χρόνια. Με δεδομένο ότι η επίπτωση που έχει καταγραφεί μέχρι και το α΄ τρίμηνο του 2023 στις τραπεζικές πιστώσεις ήταν περιορισμένη (-0,4), τα επόμενα τρίμηνα αυτή η επίπτωση θα αυξηθεί, φθάνοντας προοδευτικά σε -1,60 ποσοστιαίες μονάδες το α΄ τρίμηνο του 2024, πριν αρχίσει να μειώνεται. Αρα οι επιπτώσεις της ανόδου των επιτοκίων δεν έχουν αποτυπωθεί πλήρως και θα επηρεάσουν πιο έντονα την πιστωτική επέκταση έως και το 2024. Να σημειωθεί ότι τα επιτόκια τραπεζικών δανείων προς τις επιχειρήσεις διαμορφώθηκαν κατά μέσον όρο το πρώτο τετράμηνο του τρέχοντος έτους άνω των 200 μονάδων βάσης υψηλότερα έναντι του πρώτου τετραμήνου του 2022 στην πλειονότητα των κατηγοριών δανείων.
Οι νέες χορηγήσεις αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω στο υπόλοιπο του έτους και κυρίως το 2024-25, εκτιμά η ΤτΕ.
Η προσπάθεια των επιχειρήσεων να αποφύγουν την επιβάρυνσή τους από την αύξηση του κόστους που συνεπάγεται η άνοδος των επιτοκίων στο κόστος δανεισμού αποτυπώνεται ήδη στα στοιχεία για την πορεία της πιστωτικής επέκτασης το πρώτο πεντάμηνο του έτους, που δείχνουν ότι παρά τις σημαντικές εκταμιεύσεις δανείων στις οποίες έχουν προχωρήσει οι τράπεζες το ίδιο διάστημα, η αρνητική ροή χρηματοδότησης ανήλθε στο -1,1 δισ. ευρώ, έναντι θετικής ροής χρηματοδότησης ύψους 7,9 δισ. ευρώ το 2022. Η αρνητική ροή χρηματοδότησης δείχνει ότι οι αποπληρωμές δανείων ήταν μεγαλύτερες από τις νέες χορηγήσεις και όπως σημειώνει η ΤτΕ αυτό ερμηνεύεται από την εκτίμηση ότι «κάποιες επιχειρήσεις αποφεύγουν να αναλάβουν χρέος με σταθερό επιτόκιο για πολύμηνες περιόδους, ενδεχομένως επειδή αναμένουν αποκλιμάκωση των επιτοκίων στο εγγύς μέλλον ή επειδή δεν γνωρίζουν σε ποια έκταση θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν δανειακούς πόρους». Σε υποχώρηση του ετήσιου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις αναμένεται να οδηγήσει και η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ το 2023, αλλά όπως σημειώνει η ΤτΕ αυτή η επιβράδυνση θα είναι σε ήπια, ετήσια ποσοστά.
Στήριξη προς την πιστωτική επέκταση, συμβάλλοντας σε ήπια μείωση των υψηλών ρυθμών, θα συνεχίσουν να παρέχουν η ΕΤΕπ, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και με ολοένα μεγαλύτερη ένταση ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι εκταμιεύσεις επιχειρηματικών δανείων που συνδέονται με τα χρηματοδοτικά εργαλεία των αναπτυξιακών οργανισμών ανήλθαν το τετράμηνο Ιανουαρίου – Απριλίου 2023 σε 350 εκατ. ευρώ περίπου –έναντι 4,2 δισ. ευρώ το 2022–, ποσό που ισοδυναμεί με το 7% των νέων δανείων τακτής λήξης προς το σύνολο των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων για την εν λόγω περίοδο έναντι 19% το 2022. Οι αντίστοιχες εκταμιεύσεις επιχειρηματικών δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανήλθαν περίπου σε 190 εκατ. ευρώ έναντι 2,9 δισ. ευρώ το 2022 και αντιπροσώπευαν το 17% των νέων δανείων τακτής λήξης προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις έναντι 58% το 2022. Επιπρόσθετα, οι εκταμιεύσεις των επιχειρηματικών δανείων που συνδέονται με τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανήλθαν σε περίπου 250 εκατ. ευρώ το πρώτο τετράμηνο του τρέχοντος έτους και 600 εκατ. ευρώ σωρευτικά από τον Ιούλιο του 2022, οπότε πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες εκταμιεύσεις δανείων.
