Eνα νέο κεφάλαιο ανοίγει στη μάχη απέναντι στον πληθωρισμό στην Ευρώπη, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν τώρα να πείσουν τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις τιμές τους. Το σκεπτικό τους είναι απλό: τα κέρδη των εταιρειών είναι υπερβολικά υψηλά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Eurostat, οι τιμές καταναλωτή στις 20 χώρες της Ευρωζώνης ήταν τον Ιούνιο αυξημένες κατά 5,5% σε σχέση με πριν από ένα μήνα. Πρόκειται για μείωση του πληθωρισμού από το 6,1% του Μαΐου, αλλά και για τα χαμηλότερα επίπεδα από τις αρχές του 2022.
Oμως, αυτή η επιβράδυνση των τιμών είναι κυρίως αποτέλεσμα της μείωσης του ενεργειακού κόστους. Ο δομικός πληθωρισμός –ο δείκτης που εξαιρεί ευμετάβλητες κατηγορίες όπως είναι η ενέργεια και τα τρόφιμα– ενισχύθηκε στο 5,4% τον Ιούνιο από 5,3% τον Μάιο. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι για τα νοικοκυριά ότι οι τιμές των τροφίμων εξακολουθούν να αυξάνονται με υψηλούς ρυθμούς, αν και έχουν επιβραδυνθεί σχετικά τους τελευταίους μήνες.
Οι τιμές της ενέργειας, που εκτινάχθηκαν πέρυσι, μπορεί να κινούνται πλέον σε πιο κανονικά επίπεδα, όμως οι απότομες ανατιμήσεις στα τρόφιμα προκαλούν ανησυχία στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Τώρα, οι Αρχές πιέζουν τα σούπερ μάρκετ και τους παραγωγούς τροφίμων να περιορίσουν ή ακόμη και να αντιστρέψουν τις αυξήσεις. Οι κινήσεις τους δεν φτάνουν στα πλαφόν που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά σπρώχνουν την Ευρώπη προς μια πιο παρεμβατική προσέγγιση απέναντι στον πληθωρισμό από ό,τι ακολουθούν οι ΗΠΑ. Αλλωστε, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο ρυθμός των αυξήσεων στις τιμές έχει επιβραδυνθεί απότομα τους τελευταίους μήνες.
Στη Γαλλία, όπου οι τιμές των τροφίμων έχουν ενισχυθεί πάνω από 14% τον τελευταίο χρόνο, η κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της χώρας να προβούν σε μειώσεις.
«Δεν θα επιτρέψουμε στις μεγάλες βιομηχανικές εταιρείες να βγάλουν αδικαιολόγητα περιθώρια», είπε πρόσφατα ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ, προσθέτοντας ότι είναι έτοιμος να αποκαλύψει ονόματα εταιρειών που είναι απρόθυμες να μειώσουν το κόστος για τους καταναλωτές ή ακόμη και να επιβάλει έκτακτο φόρο στα κέρδη των επιχειρήσεων αυτών.
Η γαλλική κυβέρνηση ζητάει από 75 μεγάλες βιομηχανίες της χώρας να κατεβάσουν τις τιμές – Eρευνα για την ακρίβεια από τη βρετανική επιτροπή ανταγωνισμού.
Σύμφωνα με τη γαλλική στατιστική υπηρεσία, το υψηλό κόστος της ενέργειας και των αγροτικών προϊόντων συμπίεσε τα περιθώρια των εταιρειών τροφίμων το 2021. Αλλά το 2022 τα περιθώρια κέρδους τους αυξήθηκαν, καθώς οι τιμές των πρώτων υλών άρχισαν να υποχωρούν. Ετσι, το πρώτο τρίμηνο του 2023 το περιθώριο κέρδους των εταιρειών τροφίμων ήταν κατά 9,3 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο σε σχέση με το 2018.
Οι λιανέμποροι έχουν ζητήσει τη βοήθεια της κυβέρνησης προκειμένου να επαναδιαπραγματευτούν τις τιμές με τις εταιρείες τροφίμων, λέει στη Wall Street Journal ο Ζακ Κρισέλ, επικεφαλής της γαλλικής ένωσης λιανεμπορίου. «Αποδεχθήκαμε αυξήσεις τιμών 30%-40% σε κάποια προϊόντα πέρυσι, γιατί αντιστοιχούσαν στην εξέλιξη του κόστους των εταιρειών τροφίμων. Τώρα που το κόστος τους μειώνεται, είναι φυσιολογικό να συμβεί το αντίστροφο».
Η γαλλική κυβέρνηση έχει ζητήσει από 75 βιομηχανικές εταιρείες να στείλουν από μια λίστα με τα προϊόντα στα οποία θα ρίξουν τις τιμές τους. Οι εταιρείες τροφίμων δηλώνουν ότι μπορούν να κάνουν κάποιες μειώσεις σε προϊόντα όπως τα ζυμαρικά και τα κοτόπουλα, όπου οι τιμές των πρώτων υλών έχουν υποχωρήσει, όμως σε κατηγορίες όπως το γάλα ή το χοιρινό οι μειώσεις τιμών είναι αδύνατες, καθώς το κόστος παραμένει υψηλό.
Στη Βρετανία, οι κορυφαίοι λιανέμποροι κλήθηκαν να δικαιολογήσουν τα κέρδη τους ενώπιον επιτροπής βουλευτών, ενώ το οικονομικό επιτελείο πραγματοποιεί συναντήσεις με την επιτροπή ανταγωνισμού, για να βρει τρόπους να αντιμετωπίσει την κρίση ακρίβειας. Η επιτροπή ανταγωνισμού θα δημοσιεύσει τα αποτελέσματα της έρευνάς της για τις τιμές των τροφίμων μέσα στον Ιούλιο. «Δουλεύουμε σκληρά για να ρίξουμε τον πληθωρισμό στο μισό», λέει ο υπουργός Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ. «Οι επιχειρήσεις πρέπει να κάνουν αυτό που τους αναλογεί και θα συνεχίσω να παρακολουθώ την πρόοδο που κάνουν». Μέχρι στιγμής, μόνο η Κροατία και η Ουγγαρία έχουν εφαρμόσει πλαφόν στις τιμές. Τον Σεπτέμβριο του 2022 η κυβέρνηση της Κροατίας επέβαλε μείωση 30% στις τιμές του λαδιού, του αλευριού, της ζάχαρης, του χοιρινού, του κοτόπουλου και του γάλακτος.
Η Ουγγαρία ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα την επέκταση του πλαφόν σε μια παρόμοια λίστα προϊόντων έως τον Αύγουστο. Τους τελευταίους μήνες οι Ευρωπαίοι policymakers έχουν πειστεί ότι τα υψηλότερα κέρδη έχουν οδηγήσει προς τα πάνω τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών. Τελευταία, διεθνείς οργανισμοί όπως το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ δείχνουν να στηρίζουν αυτή την άποψη.
Το ΔΝΤ υπολόγισε ότι τα υψηλότερα κέρδη ευθύνονται για το 45% των αυξήσεων στις τιμές καταναλωτή στην Ευρωζώνη από τις αρχές του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023, με τους μισθούς να ευθύνονται μόνο για το 25%. Το υπόλοιπο ποσοστό οφείλεται στο αυξανόμενο κόστος των εισαγωγών ενέργειας, τροφίμων και άλλων αγαθών. Την εκτίμηση ότι τα αυξανόμενα κέρδη παίζουν βασικό ρόλο στο άλμα του πληθωρισμού, καθώς οι επιχειρήσεις εκμεταλλεύτηκαν την αύξηση του ενεργειακού κόστους, εξέφρασε και η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ.
