Η αύξηση των συνταξιούχων ήταν μέχρι σήμερα παράγοντας που ενέπνεε φόβο για το μέλλον της εργασίας και τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων. Η ταχεία γήρανση του πληθυσμού προκαλεί ανησυχία για το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι η αύξηση του εισοδήματος ενός πληθυσμού επιβραδύνεται σε μια κοινωνία που γερνάει. Μια νέα «σχολή σκέψης», ωστόσο, που κερδίζει έδαφος διατείνεται ότι η υγεία, η τεχνολογία και ο αποθησαυρισμένος πλούτος θα μπορούσαν να μετατρέψουν το γηράσκον εργατικό δυναμικό από «αγκάθι» σε πλεονέκτημα. Είναι γεγονός ότι ο πληθυσμός στις μεγαλύτερες οικονομίες, από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη μέχρι την Ιαπωνία και την Κίνα, γερνάει. Παγκοσμίως, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω αναμένεται να διπλασιαστεί, από 761 εκατ. που ήταν το 2021 σε 1,6 δισ. το 2050. Μέχρι τότε, ένας στους τέσσερις ανθρώπους στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική θα είναι ηλικίας 65 ετών και άνω, σύμφωνα με τις τελευταίες πληθυσμιακές προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμη και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ασία, στη Λατινική Αμερική και την υποσαχάρια Αφρική, που φιλοξενούν τον νεότερο πληθυσμό στον κόσμο, θα καταγράψουν αύξηση στους κατοίκους άνω των 65 ετών, από 3% το 2022 σε σχεδόν 5% το 2050.
Παρά τις δυσοίωνες εκτιμήσεις για το ασφαλιστικό, ωστόσο, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι εάν οι οικονομίες μπορέσουν να διατηρήσουν τον ηλικιωμένο πληθυσμό τους υγιή, ενδέχεται όχι μόνο να μειώσουν το οικονομικό μειονέκτημα της γήρανσης, αλλά να το μετατρέψουν ακόμη και σε πλεονέκτημα. Με άλλα λόγια, το ερώτημα που τίθεται είναι: μπορούν οι κοινωνίες που γερνάνε να επανεφεύρουν τον εαυτό τους για να διατηρήσουν τις οικονομίες τους σε καλή τροχιά; Η σύντομη απάντηση είναι ότι η γήρανση μπορεί να επιβραδύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ, αλλά είναι απίθανο να επηρεάσει πολύ το κατά κεφαλήν εισόδημα, που έχει μεγαλύτερη σημασία για τους ανθρώπους. Η τεχνολογία και τα υψηλότερα επίπεδα προσδόκιμου ζωής θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγικότητα, λένε οι ειδικοί, αντισταθμίζοντας ενδεχομένως τις απώλειες από τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού. Και ο συσσωρευμένος πλούτος των παλαιότερων γενεών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μελλοντικές επενδύσεις. Τίποτα από αυτά δεν θα είναι εύκολο, αλλά ορισμένες χώρες δείχνουν πώς θα μπορούσε να γίνει. Η Ιαπωνία, λόγου χάρη, η χώρα με τον γηραιότερο πληθυσμό στον κόσμο, πρωτοστατεί στην ανάπτυξη πολιτικών που εστιάζουν στις υγειονομικές ανάγκες των ηλικιωμένων, ενώ παράλληλα κάνει την αγορά εργασίας πιο ευέλικτη.
Παγκοσμίως, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω αναμένεται να διπλασιαστεί, από 761 εκατ. που ήταν το 2021 σε 1,6 δισ. το 2050.
Διαθέτει σύστημα ισόβιας απασχόλησης όπου οι εταιρείες προσλαμβάνουν πτυχιούχους και τους εγγυώνται σταθερή απασχόληση μέχρι να φτάσουν στην ηλικία συνταξιοδότησης. Ταυτόχρονα, η χώρα αύξησε την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 60 στα 65 έτη και απαιτεί από τους εργοδότες να προσπαθήσουν να διατηρήσουν το εργατικό δυναμικό τους μέχρι την ηλικία των 70 ετών. Από το 2022, ένας στους τέσσερις ανθρώπους στην Ιαπωνία άνω των 65 ετών και τα μισά άτομα στην ηλικιακή ομάδα 65-69 ετών παρέμεναν στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, η Ιαπωνία επιδοτεί εταιρείες για την παροχή εγκαταστάσεων, όπως κάγκελα σε σκάλες και επιπλέον χώρους ανάπαυσης για εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας.
Το 2000 καθιέρωσε ένα εθνικό ασφαλιστικό σύστημα, καθιστώντας τη μακροχρόνια φροντίδα δικαίωμα για τους ηλικιωμένους, ανεξαρτήτως εισοδήματος, πολιτική που έχει δευτερεύοντα οφέλη και για τους νεοτέρους, που αισθάνονται έτσι λιγότερη πίεση για τη φροντίδα των ηλικιωμένων. Η Σιγκαπούρη, την ίδια στιγμή, έχει καταστήσει υποχρεωτικό για τις εταιρείες να επαναπροσλαμβάνουν εργαζομένους όταν συμπληρώσουν την ηλικία συνταξιοδότησης των 63 ετών, τουλάχιστον μέχρι τα 68 τους. Η χώρα παρέχει επιχορηγήσεις αντιστάθμισης μισθών για τους εργοδότες που απασχολούν ηλικιωμένους και άλλες ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας. Η Σουηδία, τέλος, αποτελεί παράδειγμα μιας χώρας που έχει εξισορροπήσει τις ανάγκες της οικονομίας και των ανθρώπων της. Το σκανδιναβικό κράτος έχει συνδέσει την ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής στο μέλλον, έτσι οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι θα αυξηθεί με διαφανή τρόπο.
