Περισσότερες από 1.000 μεγάλες εταιρείες υποσχέθηκαν να εγκαταλείψουν τη Ρωσία μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, αρκετοί επιχειρηματικοί κολοσσοί ωστόσο φαίνεται πως θυσίασαν τη δέσμευσή τους στον βωμό του κέρδους. Πεντακόσιες και πλέον ημέρες από την εισβολή, ο καθηγητής του αμερικανικού Πανεπιστημίου Yale Τζεφ Σόνενφελντ και η ομάδα του κατονόμασαν τις εταιρείες που αθέτησαν την υπόσχεσή τους να φύγουν ή τουλάχιστον να περιορίσουν δραστικά την παρουσία τους στη Ρωσία. Ανάμεσά τους, ηχηρά ονόματα όπως οι Heineken, Unilever, Philip Morris International και Mondelez. Η έρευνα του Yale, που δημοσιεύθηκε αποκλειστικά στο CNN, βασίζεται σε πληροφοριοδότες, επιτόπιους εμπειρογνώμονες, φοιτητές που δραστηριοποιούνται εντός Ρωσίας, εταιρικά έγγραφα, αλλά και αναφορές μέσων ενημέρωσης. O Σόνενφελντ έχει καταθέσει ενώπιον του Κογκρέσου για εταιρείες που δεν εγκαταλείπουν τη Ρωσία, δεν τις κατηγορεί όμως για παραβίαση του νόμου. «Αυτές οι εταιρείες αθέτησαν τις υποσχέσεις τους. Λειτούργησαν ως κερδοσκόποι εν καιρώ πολέμου», λέει, ενώ ταυτόχρονα «αυτοπυρπόλησαν τα εμπορικά τους σήματα». «Οι καταναλωτές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι στηρίζοντας αυτές τις εταιρείες στηρίζουν την πολεμική μηχανή του Πούτιν», πρόσθεσε.
Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται ο δημοφιλής ολλανδικός γίγαντας ζυθοποιίας Heineken, ο οποίος διατηρεί επτά ζυθοποιεία και 1.800 υπαλλήλους στη Ρωσία, ενώ λάνσαρε σειρά νέων εμπορικών σημάτων, εκμεταλλευόμενος το κενό αγοράς που προκάλεσε η έξοδος άλλων μεγάλων εταιρειών του κλάδου. Εκπρόσωπος της Heineken χαρακτήρισε τον πόλεμο στην Ουκρανία «ανθρώπινη τραγωδία» και είπε ότι η εταιρεία διατηρεί τη δέσμευσή της να εγκαταλείψει τη Ρωσία. «Η τοπική επιχείρηση συνεχίζεται έτσι ώστε ο οργανισμός να μπορεί να προστατεύσει τα προς το ζην των ανθρώπων μας, αποφεύγοντας τη χρεοκοπία ή την εθνικοποίηση», αναφέρει στο σχετικό ανακοινωθέν.
Τον Μάρτιο του 2022, ο γίγαντας των σνακ Mondelez υποσχέθηκε να περιορίσει «όλες τις μη βασικές δραστηριότητες στη Ρωσία», ωστόσο ο κολοσσός πίσω από τα μπισκότα Oreo εξακολουθεί να απασχολεί 3.000 άτομα στη Ρωσία. Η έρευνα του Yale ανέφερε ότι δεν δείχνει «κανένα σημάδι προόδου προς την έξοδο» και συνεχίζει να δραστηριοποιείται στη Ρωσία. Στο ίδιο μήκος κύματος η Unilever, η εταιρεία πίσω από το σαπούνι Dove, το παγωτό Ben & Jerry και το τσάι Lipton, δεσμεύτηκε να πωλεί μόνο «βασικά» αγαθά στη Ρωσία, εξακολουθεί όμως να πωλεί είδη όπως το παγωτό Cornetto. Το Kyiv School of Economics και η Moral Rating Agency, που παρακολουθεί τις υποσχέσεις των εταιρειών να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, εκτιμούν ότι η υποστήριξη της Unilever για τη ρωσική οικονομία αντιστοιχεί σε περίπου 712 εκατ. δολάρια ετησίως.
Η Heineken διατηρεί επτά ζυθοποιεία στη Ρωσία και οι Unilever, Mondelez, Nestlé εξακολουθούν να πωλούν είδη που δεν είναι πρώτης ανάγκης.
Οπως η Unilever και η Mondelez, η Nestlé δεσμεύτηκε επίσης να πωλεί «βασικά» προϊόντα, όπως τα βρεφικά γάλατα στη Ρωσία. Οι ερευνητές του Yale ανακάλυψαν, ωστόσο, ότι ο κατασκευαστής των ζαχαρωτών Kit Kat και του στιγμιαίου καφέ Nescafé εξακολουθεί να πωλεί στη Ρωσία τροφές για κατοικίδια, σοκολάτες και άλλα είδη που δεν είναι πρώτης ανάγκης. Ο γίγαντας καπνού Philip Morris International δήλωσε πέρυσι ότι εργαζόταν σκληρά για να φύγει από τη Ρωσία. Σήμερα, όμως, είναι μια από τις μεγαλύτερες εναπομείνασες πολυεθνικές στη Ρωσία, με περιουσιακά στοιχεία περίπου 2,5 δισ. δολαρίων, ενώ διατηρεί στη χώρα πολλά εργοστάσια.
Αρκετές αμερικανικές αλυσίδες φαστ φουντ λειτουργούν στη Ρωσία περισσότερο από ένα χρόνο αφότου τα McDonald’s και τα Starbucks αποφάσισαν να φύγουν από τη χώρα. Ανάμεσά τους η Sbarro Pizza και η αμερικανική αλυσίδα φαστ φουντ Carl’s Jr., η οποία προβάλλει το φαγητό της σε μια ρωσόφωνη σελίδα στο Instagram. Η μητρική CKE Restaurants Holdings του Carl’s Jr. αναγνώρισε ότι η εταιρεία έχει 17 franchised εστιατόρια στη Ρωσία, αλλά, όπως είπε, λειτουργούν ανεξάρτητα. Ομοίως, το Yale διαπίστωσε ότι εξακολουθούν να λειτουργούν στη Ρωσία καταστήματα TGI Fridays.
Ορισμένες εταιρείες υπερασπίστηκαν τη συνεχιζόμενη παρουσία τους στη Ρωσία γιατί θέλουν να αποφύγουν, όπως είπαν, την πρόκληση περισσότερων προβλημάτων στους υπαλλήλους και στους πελάτες που εδρεύουν στη Ρωσία. Ο Σόνενφελντ απορρίπτει αυτό το επιχείρημα λέγοντας ότι στόχος της εταιρικής φυγής είναι να αυξηθεί η πίεση στο καθεστώς του Πούτιν. Ως μοντέλο επικαλέστηκε το κίνημα «φυγής» δυτικών εταιρειών από τη Νότια Αφρική στο τέλος της δεκαετίας του 1980, κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ. «Η ιδέα είναι να αυξηθεί το επίπεδο δυσφορίας, ώστε να αρχίσουν να ρωτούν ποιος είναι ο δημιουργός της ατυχίας τους», είπε.
