Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν εδώ και μήνες για επικείμενη ύφεση στις ΗΠΑ και άλμα της ανεργίας, ενόσω η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) αυξάνει τα επιτόκια. Ωστόσο, αυτή η πολιτική της μέχρι στιγμής φαίνεται ότι πέτυχε να ανακόψει τον πληθωρισμό χωρίς να πλήξει την ανάπτυξη – ένα εκπληκτικό γεγονός που οι οικονομολόγοι ονόμασαν «άσπιλο και αβλαβή αποπληθωρισμό». Καθώς με αυτό το επίτευγμά τους τα στελέχη της Τράπεζας θέτουν εν αμφιβόλω δεκαετίες οικονομικής ιστορίας και θεωρίας, κινδυνεύουν να μείνουν στο καθαρτήριο (και να μη μεταβούν στον παράδεισο), ενώ εξετάζουν την επόμενη μάχη τους.
Από τις αρχές του 2023 αναλυτές της Γουόλ Στριτ προέβλεπαν ότι η απότομη άνοδος των επιτοκίων στις ΗΠΑ θα οδηγούσε σε ύφεση και μαζική απώλεια θέσεων εργασίας. Ωστόσο, αυτός ο μηχανισμός φαίνεται να μη λειτουργεί πλέον. Με τα επιτόκια υψηλά, η ανεργία του 3,6% είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με εκείνα προ πανδημίας. Το ΑΕΠ αυξάνεται με υγιή ρυθμό 2%. Ωστόσο, ο πληθωρισμός μειώνεται. Οι τιμές καταναλωτή στις ΗΠΑ αυξήθηκαν μόνο 3% σε ετήσια βάση τον Ιούνιο. Υπάρχουν δύο βασικές εξηγήσεις. Η πρώτη αφορά το ότι, παρόλο που η Fed έχει αυξήσει τα επιτόκια και έχει αποσύρει χρήματα από το σύστημα, συρρικνώνοντας τον ισολογισμό της, η νομισματική πολιτική της εξακολουθεί να μην είναι τόσο σκληρή.
Η δεύτερη είναι πως οι ισολογισμοί των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Αυτό οφείλεται εν μέρει στα δημοσιονομικά κίνητρα ύψους 5 τρισ. δολαρίων που εφάρμοσαν συλλογικά ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2020 και ο διάδοχός του Τζο Μπάιντεν το επόμενο έτος. Για παράδειγμα, τα νοικοκυριά αφιερώνουν επί του παρόντος μόλις το 9% του διαθέσιμου εισοδήματός τους για την εξυπηρέτηση του χρέους τους, ποσοστό ναδίρ για τα τελευταία σχεδόν 40 έτη. Η οικονομική ισχύς τείνει να πιέζει ανοδικά τις τιμές. Εντούτοις, ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ μειώνεται σταθερά από το ανώτατο όριο του 9,1% τον Ιούνιο του 2022 και βρίσκεται πλέον σε εύρος εντός μίας ποσοστιαίας μονάδας από τον στόχο του 2% της Fed.
Οι οικονομολόγοι αγωνίζονται να εξηγήσουν αυτόν τον απίστευτο συσχετισμό παραγόντων. Μια προσέγγιση είναι ότι η πανδημία ανέτρεψε τον κανονικό οικονομικό κύκλο και οι ΗΠΑ έζησαν ένα κύμα προσωρινών εκρήξεων πληθωρισμού. Καθώς η δραστηριότητα εξομαλύνεται, ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται. Μια δεύτερη πιθανότητα ίσως είναι ότι η σχέση μεταξύ υψηλότερων επιτοκίων και απώλειας θέσεων εργασίας έχει διαρραγεί, εν μέρει επειδή οι εταιρείες «αποθησαυρίζουν» εργατικό δυναμικό, προσδοκώντας την επόμενη ανάκαμψη της οικονομίας.
Η Fed κατάφερε να ανακόψει την άνοδο του πληθωρισμού χωρίς να πλήξει την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
Προς το παρόν, όπως και η βιβλική σύλληψη από την οποία δανείζεται το όνομά του, ο «άσπιλος και αβλαβής αποπληθωρισμός» είναι μια δήλωση πίστης. Οι πιστοί πρέπει να παραβλέψουν το γεγονός ότι η πλήρης ισχύς της αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής δεν έχει ακόμη γίνει αισθητή ή ότι η περαιτέρω σύσφιγξή της θα αναγκάσει την αγορά εργασίας και την οικονομία να κλονιστούν. Δεν υπάρχει, επίσης, καμία βεβαιότητα ότι οι πληθωριστικές δυνάμεις υποχωρούν. Οι απαιτήσεις των εργαζομένων για αυξήσεις στους μισθούς θα μπορούσαν, λόγου χάριν, να θέσουν σε κίνηση έναν κύκλο διογκούμενων μισθών και συνεπαγόμενων αυξήσεων τιμών.
Τα δε τελευταία στοιχεία προσλήψεων υποδηλώνουν ότι υπάρχει τεράστιο περιθώριο για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια.
