Οι αρχαίοι στρατοί έκαιγαν τις σιταποθήκες των εχθρών για να τους αναγκάσουν να λιμοκτονήσουν και να υποταχθούν. Σήμερα, ενάμιση χρόνο μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, η Ρωσία καταφεύγει ξανά σε μια από τις παλαιότερες μορφές πολέμου, «εργαλειοποιώντας» τα τρόφιμα και ανοίγοντας τον δρόμο για μια απότομη αύξηση στις τιμές βασικών ειδών διατροφής, όπως το ψωμί και το αλεύρι. Η αποχώρησή της από τη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα και τα αυξανόμενα ρωσικά πλήγματα στις ουκρανικές υποδομές έχουν αναζωπυρώσει τους φόβους για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, καθώς η Μόσχα πιέζει για μεγαλύτερο μερίδιο των ρωσικών σιτηρών στη διεθνή αγορά. Ο παγκόσμιος δείκτης στις τιμές δημητριακών αυξήθηκε 10% στο τέλος Ιουλίου, όταν η Ρωσία τορπίλισε την πρωτοβουλία σιτηρών, εμποδίζοντας μια διαδρομή που μετέφερε 32 εκατ. τόνους σε ένα χρόνο, περισσότερο από το ήμισυ δηλαδή των συνολικών εξαγωγών σιτηρών της Ουκρανίας.
Παράγοντες της αγοράς πιστεύουν ότι οι τιμές θα έχουν αυξηθεί κατά 20% μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, καθώς η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν βάλει στο στόχαστρο η μία την υποδομή εξαγωγών εμπορευμάτων της άλλης. Οι ρωσικές δυνάμεις πραγματοποίησαν πυραυλικές επιδρομές εναντίον ουκρανικών τερματικών σιτηρών και απείλησαν να στοχεύσουν όλα τα πλοία που ταξιδεύουν στη Μαύρη Θάλασσα προς τα λιμάνια της, ενώ το Κίεβο έχει εξαπολύσει επιθέσεις με drones σε νευραλγικούς στόχους.
Η κλιμάκωση «αυξάνει τον κίνδυνο και πυροδοτεί αβεβαιότητα», προειδοποιεί ο Αρίφ Χουσεΐν, επικεφαλής οικονομολόγος στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ. «Ενα μόνο λάθος από οποιοδήποτε μέρος θα είχε καταστροφικές συνέπειες, επειδή δεν υπάρχει άμεσο υποκατάστατο για τα σιτηρά που εξάγονται από τη Ρωσία και την Ουκρανία από τη Μαύρη Θάλασσα», εξηγεί.
Ο παγκόσμιος δείκτης στις τιμές δημητριακών αυξήθηκε 10% στο τέλος Ιουλίου.
Την ίδια στιγμή, ο αποκλεισμός της Ουκρανίας από τη δυνατότητα να εξάγει σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι και άλλα σιτηρά δημιουργεί ευκαιρία στη Μόσχα να αποκτήσει μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς σιτηρών, λένε αναλυτές. Ηδη ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο, η Ρωσία, είχε ρεκόρ συγκομιδής σιτηρών το 2022-23, αυξάνοντας κατά 23% τον όγκο τους σε σχέση με τον μέσο όρο των προηγούμενων πέντε ετών. Αναμένεται ελαφρώς λιγότερη παραγωγή το επόμενο έτος, αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντική. Αυτό είναι πιθανό να δώσει τη δυνατότητα στη Μόσχα να εξαγάγει 60 εκατ. τόνους φέτος και την επόμενη χρονιά – πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο, σύμφωνα με στοιχεία της S&P Global Commodity Insights.
Η Ουκρανία την ίδια στιγμή παρείχε το μισό σιτάρι που αγόραζε το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) και το έστελνε σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Αιθιοπία, η Κένυα, η Σομαλία, το Σουδάν και η Υεμένη. Ηταν καλής ποιότητας, φθηνό και μπορούσε γρήγορα να μεταφερθεί από την Οδησσό μέσω του Βοσπόρου στη Μεσόγειο και στη συνέχεια μέσω της διώρυγας του Σουέζ στην Υεμένη και στο Κέρας της Αφρικής. Το WFP πρέπει τώρα να αγοράσει σιτηρά σε υψηλότερη τιμή και να τα μεταφέρει από λιμάνια πολύ πιο μακριά.
Ολα αυτά συμβαίνουν την ώρα που το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων αντιμετωπίζει διαταραχές, από την απαγόρευση εξαγωγών λευκού ρυζιού της Ινδίας έως τις τιμές ρεκόρ του ελαιολάδου. Οι τιμές των σιτηρών θα παραμείνουν υψηλές και «θα αυξάνονται κάθε φορά που θα δέχεται επίθεση ένα πλοίο ή ένα λιμάνι. Η περιοχή θεωρείται πολύ σημαντική στη διατροφική αλυσίδα για να αγνοηθεί», τονίζει ο Κόνα Χακ, επικεφαλής έρευνας στον οίκο εμπορίας γεωργικών προϊόντων ED&F Man. Χιλιάδες οικογένειες σε ευάλωτες χώρες που αγωνίζονται να επιβιώσουν παραμένουν μια από τις «παράπλευρες απώλειες» του πολέμου, καταλήγει η Σίντι Μακέιν, εκτελεστική διευθύντρια του WFP.
