«Πες μου πώς αποκωδικοποιείς τον πληθωρισμό και θα σου πω ποιος είσαι». Αυτή η αδέξια προσαρμογή ενός διάσημου αποσπάσματος του Γερμανού φιλοσόφου Μάρτιν Χάιντεγκερ προσφέρει μια εύστοχη σύνοψη της διχογνωμίας που αυτή τη στιγμή παρατηρείται στους κόλπους της ΕΚΤ. Συνολικά ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη ελαττώθηκε στο ήμισυ κατά τους τελευταίους εννέα μήνες και διαμορφώθηκε στο 5,3% τον Ιούλιο. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετά καλό για τους σκληροπυρηνικούς της ΕΚΤ. Θέλουν να δουν τον δομικό πληθωρισμό, που εξαιρεί την ενέργεια, τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό, να μειώνεται απότομα, προτού τεθεί τέλος στην άνευ προηγουμένου ανοδική πορεία των επιτοκίων στην Ευρωζώνη. Ωστόσο, αυτός ο δείκτης δείχνει πιο αργή επιβράδυνση και έφθασε στο 5,5% τον Ιούλιο. Ο Χοακίμ Νάγκελ, πρόεδρος της Bundesbank, είχε δηλώσει τον Μάρτιο ότι ο δομικός πληθωρισμός θα πρέπει να εξασθενίσει αρκετά προτού η ΕΚΤ μπορέσει να διακόψει την πορεία των αυξήσεων στο κόστος δανεισμού. Τις απόψεις του συμμερίζονται και ομόλογοί του, όπως είναι ο Κλάας Κνοτ, διοικητής της Τράπεζας της Ολλανδίας.
Ομολογουμένως, τόσο ο δομικός όσο και ο γενικός πληθωρισμός βρίσκονται επί του παρόντος πάνω από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ. Εντούτοις, όμως, η τόση έμφαση στον δομικό είναι άστοχη κυρίως για δύο βασικούς λόγους. Ο ένας είναι ότι ο δείκτης του δομικού πληθωρισμού δεν αποτελεί καλή ένδειξη για το πού κατευθύνεται ο γενικός δείκτης, όπως καταδεικνύεται σε μελέτη του 2011 των οικονομολόγων Λουκρετζια Ράιχλιν και Μισέλ Λένζα, καθώς και σε ενημερωτικό δελτίο της ΕΚΤ. Στην πραγματικότητα ο δομικός πληθωρισμός τείνει να ακολουθεί τον γενικό, επειδή η πιο περιορισμένη σύνθεσή του τον κάνει πιο δυσκίνητο. Αυτή η απόκλιση δείχνει εντονότερη τα τελευταία χρόνια. Στα τέλη του 2021 και στις αρχές του 2022 οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, που αποτελούν περίπου το 30% του δείκτη του πληθωρισμού, εκτινάχθηκαν στα ύψη λόγω της έκρηξης της ζήτησης μετά την πανδημία, καθώς και του πολέμου στην Ουκρανία. Με αυτές τις πιέσεις τώρα να υποχωρούν –οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν στο 6,1% σε ετήσια βάση τον Ιούλιο– ο γενικός δείκτης εμφανίζει ταχύτερη πτώση από τον δομικό. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο δείκτης γενικού πληθωρισμού είναι καλύτερο μέτρο των προσδοκιών των καταναλωτών, τις οποίες οι αξιωματούχοι των κεντρικών τραπεζών παρακολουθούν στενά για να διασφαλίσουν ότι διατηρούν υπό έλεγχο τις μελλοντικές αυξήσεις των τιμών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, όπως είπε πρόσφατα ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ, ο πληθωρισμός είναι «πραγματικά αυτό που βιώνει το καταναλωτικό κοινό». Πράγματι, η τελευταία έρευνα της ΕΚΤ διαπίστωσε ότι οι Ευρωπαίοι ανταποκρίνονται στις πρόσφατες μειώσεις του ονομαστικού επιτοκίου: οι καταναλωτές ανέμεναν ότι ο πληθωρισμός θα ήταν κατά μέσον όρο 3,4% τους επόμενους 12 μήνες, από 3,9% ένα μήνα νωρίτερα.
Με το επιτόκιο καταθέσεων να έχει ανέλθει στα υψηλά επίπεδα-ρεκόρ του 3,75% και την οικονομία να θεωρείται εύθραυστη, η ΕΚΤ πρέπει να διασφαλίσει ότι ο αντιπληθωριστικός ζήλος της δεν θα βυθίσει την Ευρωζώνη σε ύφεση.
