Είναι το έτος 2014. Μια φοιτήτρια στο πρώτο της εξάμηνο στο πανεπιστήμιο σταματάει το ποδήλατό της μπροστά σε ένα αρχοντικό με άθλια πρόσοψη σε μια μεσαίου μεγέθους ολλανδική πόλη. Μπαίνει στο σπίτι, περνάει από τη γεμάτη ποντίκια κουζίνα, το σαλόνι που έχει να σκουπιστεί μήνες, ανεβαίνει τις σκάλες και βλέπει την πόρτα μιας μικρής τουαλέτας, που ούτε διανοείται να χρησιμοποιήσει, στην κατάσταση που είναι. Πρόκειται για μία αρκετά μίζερη κατάσταση. Κι όμως, στις μέρες μας το δωμάτιο αυτό θα ήταν σχεδόν ουτοπία για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη, που δεν βρίσκουν προσιτή στέγη. Ενα επιπλωμένο δυάρι σήμερα στο Αμστερνταμ κοστίζει 2.300 ευρώ κατά μέσον όρο. Και είναι περισσότερα από όσα κερδίζουμε πολλοί από εμάς με πλήρη απασχόληση, ενώ ακολουθεί το Ρέικιαβικ με περίπου 2.150 ευρώ και η Λισσαβώνα με 2.000 ευρώ. Από το 2010 και εντεύθεν στην Ευρώπη τα ενοίκια ανέρχονται σταθερά, ενώ είναι στάσιμες οι αυξήσεις στο μέσο εισόδημα των νοικοκυριών. Η πανδημία του κορωνοϊού, ο πόλεμος στην Ουκρανία, το αυξανόμενο κόστος ενέργειας και ο παγκόσμιος πληθωρισμός εντείνουν τις πιέσεις επί των ενοικίων. Αλλα ζητήματα είναι η μεροληπτική συμπεριφορά των ιδιοκτητών έναντι ενοικιαστών με διαφορετική εθνοτική καταγωγή και ΑμεΑ, οι αναγκαστικές εξώσεις ενοικιαστών που έχουν παλαιότερα –και επομένως φθηνότερα– συμβόλαια ενοικίασης, η εισροή ξένων επενδυτών και τουριστών, που αναζητούν βραχυπρόθεσμα ενοίκια.
Το όνειρο της ιδιοκατοίκησης, γίνεται ολοένα και πιο άπιαστο, ενώ οι νεαροί ενήλικοι αναγκάζονται να καθυστερήσουν σημαντικές αποφάσεις της ζωής τους, όπως η δημιουργία οικογένειας και η απομάκρυνση από την πατρική/μητρική εστία. Οι πιέσεις μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στέγης είναι παλαιό πρόβλημα. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, όπως η Airbnb, για παράδειγμα, είναι κάρφος στο μάτι πολλών ενοικιαστών. Στη Γαλλία πολλά κόμματα ζήτησαν πρόσφατα αυστηρότερους κανονισμούς, ώστε να καταπολεμηθεί ο υπερτουρισμός και οι κακές συνθήκες στέγασης. Σε επίπεδο Ε.Ε. υπάρχει επί του παρόντος κανονισμός για την εναρμόνιση της συλλογής και της κοινής χρήσης δεδομένων σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις. Η Ολλανδία έχει, μεταξύ άλλων, ανακοινώσει νέους κανονισμούς ενοικίασης, καθώς και πρόγραμμα για τη δημιουργία 900.000 κατοικιών έως το 2030. Ομως αυτά τα σχέδια είναι τώρα υπό αμφισβήτηση, καθώς θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος κατασκευής. Η Ισπανία υιοθέτησε την προσέγγιση «δικαίωμα στη στέγαση» στα τέλη Μαΐου, η οποία περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των ενοικιαστών από την έξωση και τη διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή στέγαση. Ο ισπανικός νόμος έχει ήδη επικριθεί, επειδή ενδεχομένως αφήνει απροστάτευτες ευάλωτες ομάδες. Η δε επιβίωση και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του θα εξαρτηθούν τελικά από το αν ο (πρώην) Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ θα σχηματίσει κυβέρνηση τον επόμενο μήνα.
* Η κ. Αλίνα Μπίελινγκ είναι δημοσιογράφος του International Policy and Society (IPS). Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Φρίντριχ Εμπερτ.
