Τη δυνατότητα να μπουν οι μικροί ιδιώτες επενδυτές σε δημοπρασία εντόκων ομολόγων επαναφέρει το οικονομικό επιτελείο, κλείνοντας στην ουσία τα σενάρια για έκδοση λαϊκού ομολόγου.
Μέσω της σημερινής δημοπρασίας εντόκων γραμματίων 52 εβδομάδων, ποσού 625 εκατ. ευρώ, το ελληνικό Δημόσιο παρέχει τη δυνατότητα σε φυσικά πρόσωπα (ιδιώτες) να προμηθευτούν τους εν λόγω τίτλους μέσω δημόσιας εγγραφής, με ανώτατο ποσό ονομαστικής αξίας για κάθε φυσικό πρόσωπο τις 15.000 ευρώ.
Ως συνήθως, η δημοπρασία θα γίνει με ανταγωνιστικές προσφορές από τους βασικούς διαπραγματευτές, ενώ βάσει του κανονισμού λειτουργίας τους παρέχεται η δυνατότητα υποβολής μη ανταγωνιστικών προσφορών κατά την ημέρα διεξαγωγής της δημοπρασίας. Οι μη ανταγωνιστικές προσφορές θα ικανοποιηθούν στην τιμή της τελευταίας προσφοράς που γίνεται δεκτή στη δημοπρασία, μέχρι συνολικού ύψους 30% επί του δημοπρατούμενου ποσού, δηλαδή έως 187,5 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, αντίθετα με ό,τι γινόταν πριν, δεν θα γίνουν αποδεκτές συμπληρωματικές μη ανταγωνιστικές προσφορές τη δεύτερη μέρα μετά τη δημοπρασία, δηλαδή την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου, οι οποίες θα διαμορφώνονταν επίσης έως το 30% του δημοπρατούμενου ποσού (187,5 εκατ. ευρώ) και θα έφερναν το συνολικό ποσό άντλησης στο 1 δισ. ευρώ.
Αυτό ξεκινάει τη διαδικασία μείωσης των εντόκων –κάτι το οποίο ήταν έτσι κι αλλιώς προτεραιότητα για τον ΟΔΔΗΧ μόλις ερχόταν η επενδυτική βαθμίδα–, ενώ παράλληλα δημιουργεί «χώρο» για τη συμμετοχή μικροεπενδυτών, η οποία αν υπερβεί τα 187,5 εκατ. ευρώ θα ικανοποιηθεί πλήρως. Το αγοραστικό κοινό, πάντως, δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των καταθέσεων, περίπου το 75%, είναι κάτω των 1.000 ευρώ.
Στην πιο πρόσφατη δημοπρασία εντόκων διάρκειας ενός έτους, η οποία είχε διεξαχθεί τον Ιούνιο, η απόδοση είχε διαμορφωθεί στο 3,84% και σύμφωνα με εκτιμήσεις η απόδοση των νέων εντόκων μπορεί να κινηθεί στην περιοχή του 4%, αρκετά υψηλότερα από αυτό που προσφέρουν οι τραπεζικές καταθέσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το μέσο επιτόκιο των προθεσμιακών καταθέσεων (με συμφωνημένη διάρκεια έως ένα έτος) διαμορφώθηκε στο 1,50% τον Ιούλιο, καθώς οι τράπεζες έχουν περάσει στους καταθέτες ένα πολύ μικρό ποσοστό της σωρευτικής αύξησης των επιτοκίων, η οποία φτάνει τις 425 μονάδες βάσης. Να σημειωθεί πως τα έντοκα δεν επιβαρύνονται με φόρο στους τόκους, ενώ οι προθεσμιακές καταθέσεις φορολογούνται με 15% επί των τόκων.
Από το 1998 έως το 2021
Η διάθεση εντόκων σε μικρούς ιδιώτες επενδυτές δεν είναι κάτι καινούργιο στην Ελλάδα, καθώς είναι μια διαδικασία που ακολουθούσε το οικονομικό επιτελείο από το 1998 έως το 2021. Ωστόσο, πριν από δύο χρόνια σταμάτησε, καθώς δεν υπήρχε ουσιαστικά ζήτηση λόγω του ότι τα επιτόκια ήταν μηδενικά. Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, ειδικά το τελευταίο εξάμηνο το ενδιαφέρον έχει ανακάμψει.
Η απόδοση των εντόκων στη σημερινή δημοπρασία μπορεί να κινηθεί στο 4%, αρκετά υψηλότερα από τις καταθέσεις.
Αν και η επανεκκίνηση της διάθεσης τέτοιων τίτλων σε μικρούς ιδιώτες επενδυτές είχε αρχικά προγραμματιστεί μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, το οικονομικό επιτελείο αποφάσισε να επισπεύσει τη διαδικασία, κλείνοντας και τα όποια σενάρια είχαν προκύψει για την έκδοση λαϊκών ομολόγων.
Μπορεί οι εκδόσεις λαϊκών ομολόγων να βρίσκονται στο επίκεντρο σε κάποιες χώρες, ωστόσο δεν είναι ένα σχέδιο που μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή και ενόψει της επενδυτικής βαθμίδας.
Κατ’ αρχάς, οι μνήμες του PSI δεν έχουν ακόμη σβήσει (το κούρεμα περιέλαβε και λαϊκά ομόλογα – το τελευταίο λαϊκό ομόλογο στην Ελλάδα είχε εκδοθεί το 2008), ενώ αβέβαιο είναι το πώς θα εκλάβουν οι αγορές το γεγονός ότι ουσιαστικά η χώρα προχωράει σε εσωτερικό δανεισμό. Επιπλέον, η έκδοση ενός λαϊκού ομολόγου σημαίνει περιορισμό της εκδοτικής δραστηριότητας και των πωλήσεων σε θεσμικούς επενδυτές, τη στιγμή που ήδη τα ελληνικά ομόλογα είναι δυσεύρετα. Παράλληλα υπάρχουν τεχνικά και νομικά ζητήματα. Για παράδειγμα, υπάρχει ζήτημα τιμολόγησης. Ποια θα είναι αυτή σε σχέση με τις κοινοπρακτικές εκδόσεις, με ποια κριτήρια θα γίνουν αποδεκτές ή θα απορριφθούν κάποιες προσφορές; Επίσης υπάρχουν και νομικά θέματα, για παράδειγμα οι ελληνικές εκδόσεις γίνονται με βάση τον κανόνα 144 Α του νόμου περί κινητών αξιών, δηλαδή εκδίδονται μόνο σε εξειδικευμένους επενδυτές.
Πάντως, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που δημιουργούν τα υψηλά επιτόκια, στρέφονται όλο και περισσότερο στα νοικοκυριά, με τις αυξημένες αποδόσεις να κάνουν τα κρατικά ομόλογα πιο ελκυστικά για τους αποταμιευτές. Ωστόσο, οι χώρες αυτές έχουν επενδυτική βαθμίδα και προγράμματα δανεισμού πολύ μεγαλύτερα από της Ελλάδας.
Το Βέλγιο πούλησε έντοκα διάρκειας ενός έτους αξίας 21,9 δισ. ευρώ σε ιδιώτες μικροεπενδυτές τη Δευτέρα, ενώ ο αρχικός στόχος ήταν 250 εκατ. ευρώ. Το κουπόνι διαμορφώθηκε στο 3,3% – σε σχέση με το μέσο επιτόκιο 3,13% για τις προθεσμιακές καταθέσεις. Μετά την πώληση ο οργανισμός διαχείρισης χρέους μείωσε την προγραμματισμένη έκδοση ομολόγων το 2023 για θεσμικούς επενδυτές κατά 2,9 δισ. ευρώ, σε 42,1 δισ. ευρώ.
Η Ιταλία έχει μια καθιερωμένη αγορά λαϊκών ομολόγων, με τη σειρά BTP Futura να δημιουργείται για πρώτη φορά το 2020, ενώ τον περασμένο Ιούνιο η κυβέρνηση πούλησε το λαϊκό ομόλογο BTP Valore, το οποίο συγκέντρωσε περισσότερα από 18 δισ. ευρώ. Η εκδοτική δραστηριότητα της Ιταλίας για φέτος έχει προγραμματιστεί στα 320 δισ. ευρώ.
Στην Πορτογαλία, μετά την κατακόρυφη άνοδο της ζήτησης από νοικοκυριά, η κυβέρνηση μείωσε την προγραμματισμένη έκδοση ομολόγων σε θεσμικούς κατά σχεδόν 9 δισ. ευρώ, έτσι ώστε να εκδώσει λαϊκά ομόλογα. Η Αυστρία επίσης σχεδιάζει να προσφέρει κρατικά ομόλογα σε νοικοκυριά που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις σε τραπεζικές καταθέσεις χαμηλού επιτοκίου.
