Μέρα με τη μέρα μεγαλώνει η εκτίμηση για το μέγεθος της οικονομικής ζημιάς που προκάλεσε ο «Daniel». Από το 1,5 δισ. ευρώ που την τοποθετούσαν κυβερνητικές πηγές την περασμένη εβδομάδα, τώρα την ανεβάζουν στα 2,5 δισ. ευρώ. Οικονομολόγοι, ωστόσο, συνεκτιμώντας τη συνολική καταστροφή στην οικονομία και όχι μόνο το δημοσιονομικό κόστος, μιλούν για ένα μέγεθος της τάξης των 3-5 δισ. ευρώ, αν και τίποτα δεν μπορεί ακόμη να υπολογιστεί με ακρίβεια, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί η καταγραφή των ζημιών.
Οι διαστάσεις του προβλήματος είναι πολλές. Σε πρώτο επίπεδο, καθώς τα νερά αποτραβιούνται, εκτιμώνται οι ζημιές σε σπίτια, εργοστάσια, φυτική και ζωική παραγωγή, για να δοθούν οι πρώτες αποζημιώσεις για τις οποίες μίλησε ήδη ο πρωθυπουργός. Υπάρχει όμως και συνέχεια. Οι υποδομές πρέπει να αποκατασταθούν και ήδη η συζήτηση έχει ξεκινήσει για τις προδιαγραφές που θα πρέπει να ικανοποιούν και μέχρι ποιου σημείου έχει νόημα να καλυφθεί το κόστος τους. Και ακόμη, σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, το ερώτημα είναι αν θα αποκατασταθεί τελικά ή όχι η απώλεια κεφαλαίου, αν θα ξαναχτιστούν οι οικονομικές μονάδες που καταστράφηκαν, αν θα ξανακαλλιεργηθούν τα χωράφια, καθώς ενδέχεται για κάποιους από τους πληγέντες αυτό να μην έχει πλέον οικονομικό νόημα. Ακόμη, οι οικονομολόγοι μιλούν και για ενδεχόμενο δημογραφικό πρόβλημα, ιδίως σε μια περιοχή που αποδεικνύεται ότι είναι ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή.
«Τι σημαίνει όταν καλύπτεται το 1/3 της Θεσσαλίας με νερό;», διερωτάται ο καθηγητής και γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας. Οπως εξηγεί, παραδόξως, οι καταστροφές μπορεί να μην έχουν άμεσο αποτύπωμα στην οικονομία (όταν καίγεται ένα δάσος ή πλημμυρίζει ένα σπίτι δεν μειώνεται αυτομάτως το ΑΕΠ), ενώ αντίθετα οι κρατικές δαπάνες αποκατάστασής τους μπορεί και να αυξήσουν το ΑΕΠ. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα η οικονομία επηρεάζεται αρνητικά, αφού έχει καταστραφεί κεφάλαιο και φυσικοί πόροι. «Πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να επανέλθει η παραγωγή στο επίπεδο που ήταν; Και θα μπορέσει να επανέλθει; Γιατί από τους κατοίκους στις περιοχές, μεγάλο ποσοστό ήταν ηλικιωμένοι», σχολιάζει.
Δεδομένου του μεγάλου κόστους, ο κ. Βέττας υποστηρίζει ότι η πολιτεία πρέπει να επανεξετάσει τις προτεραιότητές της και να τις ιεραρχήσει με βάση τα νέα δεδομένα, κατευθύνοντας αναλόγως και τους διαθέσιμους πόρους.
Εχοντας εμπειρία από πρώτο χέρι, λόγω εντοπιότητας, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Φίλιππος Σαχινίδης μιλάει για τεράστια καταστροφή που αφορά:
• Τη γεωργία και συγκεκριμένα πόσα από τα χωράφια θα επανέλθουν.
• Το ζωικό κεφάλαιο.
• Τα μηχανήματα, πολλά από τα οποία διαθέτουν πλέον ηλεκτρονικό εξοπλισμό που έχει καταστραφεί.
• Τις υποδομές και τις προδιαγραφές με τις οποίες θα αποκατασταθούν.
Εντονη ανησυχία για το αν και πότε η παραγωγή της Θεσσαλίας θα επανέλθει στα προ θεομηνίας επίπεδα.
• Τα σπίτια στα χωριά, που ίσως εγκαταλειφθούν για πάντα, κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε δημογραφικό πρόβλημα.
• Τις βιομηχανίες, ορισμένες από τις οποίες πήραν δάνεια για αποκατάσταση ζημιών από τον «Ιανό» και ακόμη δεν τα έχουν εξοφλήσει. Οπως εξηγεί, τίθεται θέμα επενδύσεων σε μια ευάλωτη περιοχή.
Ο ίδιος προτείνει να συσταθεί μια ανεξάρτητη τεχνοκρατική επιτροπή, στα πρότυπα της επιτροπής Πισσαρίδη, για να συγκεντρώσει τα στοιχεία και να προτείνει εναλλακτικές λύσεις.
Πρόκληση χρηματοδότησης
Ο «Daniel» φαίνεται ότι θα δοκιμάσει τα αντανακλαστικά, όχι μόνο της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, αλλά και της Ευρώπης, που καλείται να βρει τρόπους να συμβάλει στη χρηματοδότηση μιας τέτοιου μεγέθους καταστροφής.
Στην Ελλάδα, ήδη τα επιτελεία των αρμόδιων υπουργείων, του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν στρωθεί στη δουλειά, αναζητώντας τρόπους να αντικαταστήσουν έργα που έχουν προγραμματιστεί για χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους με άλλα, άμεσης προτεραιότητας λόγω «Daniel». Θα χρειαστεί πολλή γραφειοκρατική δουλειά και επίδειξη ευελιξίας εκ μέρους της Κομισιόν, ώστε να ξεπεραστούν προβλήματα με τα προβλεπόμενα όρια χρηματοδότησης και τις επιλεξιμότητες που προβλέπουν οι υφιστάμενοι κανόνες, αναφέρουν ευρωπαϊκές πηγές. Αυτό θα είναι προφανώς κι ένα από τα αντικείμενα της συζήτησης αύριο του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Στο οικονομικό επιτελείο αναφέρουν ως έσχατη λύση και την προσφυγή σε δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών πηγών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ήδη συζητείται η συνδρομή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Ο πρόεδρός της Βέρνερ Χόγερ, μάλιστα, έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κ. Χατζηδάκη, με αφορμή την καταστροφή, εκφράζοντας τη λύπη του και υποσχόμενος τη στήριξη της τράπεζας για την ανοικοδόμηση και τη χρηματοδότηση επενδύσεων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Ηδη στο τραπέζι βρισκόταν η δημιουργία ενός «δανείου πλαισίου» προς την Ελλάδα για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και οι τωρινές τεράστιες ζημιές επιταχύνουν τις σχετικές συζητήσεις, αναφέρουν οι πηγές. Ο κ. Χόγερ σχεδιάζει να επισκεφθεί την Αθήνα τον ερχόμενο μήνα.
Στην κυβέρνηση, εξάλλου, δηλώνουν αποφασισμένοι να μην παραβιαστεί ο προβλεπόμενος στόχος του προϋπολογισμού για πρωτογενές πλεόνασμα 0,7-1% του ΑΕΠ. «Θα επιμείνουμε στους δημοσιονομικούς μας στόχους, αυτή είναι μια δέσμευση που μπορώ να αναλάβω σήμερα», είπε σε συνέντευξή του στο Bloomberg ο επικεφαλής του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού Αλέξης Πατέλης.
Η ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, αναφέρουν οι πληροφορίες, θα ξαναγραφεί μετά την επιστροφή του από το Στρασβούργο και θα περιλαμβάνει έναν οδικό χάρτη για την επόμενη μέρα στη Θεσσαλία και μέτρα που δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί.
