Ενα τιτάνιο εγχείρημα απεξάρτησης από τα πετρελαϊκά έσοδα έχει ξεκινήσει από το 2016 η Σαουδική Αραβία. Το λεγόμενο «Vision 2030» έχει στόχο να αυξήσει τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα στο ΑΕΠ από 40% το 2016 στο 65% το 2030, και σε αυτό το πλαίσιο το κρατικό επενδυτικό ταμείο της χώρας επενδύει ανά περιόδους μεγάλα ποσά σε δυτικές εταιρείες.
Πλέον, η λίστα των δυτικών εταιρειών που έχουν δεχθεί –με συνοπτικές διαδικασίες– αξιοσημείωτες ενέσεις ρευστότητας εξ ανατολών είναι μεγάλη. Από αυτοκινητοβιομηχανίες και ποδοσφαιρικές ομάδες μέχρι ηχηρά ονόματα του κλάδου των βιντεοπαιχνιδιών και μεγάλα brands με διεθνή παρουσία: Uber, Meta, Microsoft, Starbucks μεταξύ άλλων. Επενδυτικό όχημα είναι το κρατικό ταμείο το οποίο ελέγχεται από τον πρίγκιπα διάδοχο και πρωθυπουργό Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
Το επενδυτικό ταμείο διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 776 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεσή του. Σε ένα χρόνο αυτό το ποσό αυξήθηκε κατά 10%, καθώς ενσωμάτωσε 25 νέες εταιρείες στο χαρτοφυλάκιο. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τα τεράστια μερίδια που κατέχει εκτός των συνόρων της χώρας, οι επενδύσεις του στο εξωτερικό είναι μόλις το 23% του συνόλου.
Εξ ου και εντός της Σαουδικής Αραβίας είναι δύσκολο να βρει κανείς κάποια εταιρεία χωρίς να έχει μέτοχο το επενδυτικό ταμείο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του πετρελαϊκού γίγαντα Αramco, όπου το ταμείο διπλασίασε το μερίδιό του στο 8% πέρυσι. Επίσης, στην περίπτωση της εταιρείας παροχής τηλεπικοινωνιών Saudi Telecom, το επενδυτικό ταμείο έχει πλειοψηφικό μερίδιο 64%. Η εξέλιξη της Saudi Telecom στις αγορές την τελευταία πενταετία είναι πολύ θετική, καθώς στο μεταξύ εξαγόρασε μερίδια σε μεγάλες δυτικές εταιρείες, όπως στη Vodafone, την Orange, την BT και πιο πρόσφατα στην Telefonica.
Βέβαια δεν απέδωσαν όλα τα «στοιχήματα» του κρατικού επενδυτικού ταμείου στη Δύση. Ενδεικτικά, κατέχει μερίδιο στη Lucid Motors, η οποία παλαιότερα θεωρείτο αντάξιος ανταγωνιστής της Tesla, αλλά τώρα καταγράφει απογοητευτικές πωλήσεις και έχει χάσει περίπου το 60% της μετοχικής αξίας της. Επίσης, το επενδυτικό ταμείο έχασε τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια σε πέντε μήνες προσπαθώντας να αποτρέψει την κατάρρευση της ελβετικής Credit Suisse.
Ωστόσο, αυτά τα προβλήματα είναι «σταγόνα στον ωκεανό» της ρευστότητας, στον οποίο κολυμπάει το κρατικό επενδυτικό ταμείο. Οταν υπήρξε σαφής επενδυτική στροφή προς τις ΑΠΕ, πολλοί ειδικοί εκτίμησαν ότι η πετρελαϊκή αγορά όδευε προς το αναπόφευκτο τέλος της. Ωστόσο, η επέλαση της πανδημίας, η οποία οδήγησε σε εκτίναξη της ζήτησης, ανέβασε σημαντικά τις τιμές στη διεθνή αγορά. Επειτα, η Σαουδική Αραβία ευνοήθηκε και από τον υψηλό πληθωρισμό που πλήττει τα νοικοκυριά στη Δύση. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το 2022 η Σαουδική Αραβία ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στο G20, με αύξηση του ΑΕΠ κατά 8,7%, ως αποτέλεσμα της ισχυρής πετρελαϊκής παραγωγής αλλά και της ανάπτυξης στους υπόλοιπους τομείς. Καταλύτης εκτός των ορυκτών καυσίμων ήταν η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των λεγομένων «megaprojects».
Φέτος, η εθελοντική μείωση της παραγωγής από τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία ανεβάζει τις τιμές του πετρελαίου σε νέα υψηλά, άνω των 90 δολαρίων το βαρέλι. Ετσι αυξάνεται περαιτέρω ο πλούτος του κρατικού επενδυτικού ταμείου, τον οποίο αξιοποιεί για να αγοράζει εταιρείες και ποδοσφαιρικούς ομίλους σε ολόκληρο τον κόσμο.
