Στη δέκατη συνεχή και ίσως τελευταία αύξηση των επιτοκίων προχώρησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, «ανεβάζοντάς» τα στο υψηλότερο επίπεδο στην ιστορία της Ευρωζώνης, σε μια συνεδρίαση της οποίας η απόφαση εθεωρείτο η πιο αμφίρροπη στον τρέχοντα –και ταχύτερο ιστορικά– κύκλο σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής. Οι νέες προβλέψεις για τον πληθωρισμό στήριξαν ουσιαστικά τα επιχειρήματα κατά μιας «παύσης» των αυξήσεων τώρα, η οποία ενδέχεται να ακολουθηθεί στην επόμενη συνεδρίαση, αν και η ΕΚΤ δεν έκλεισε εντελώς την πόρτα σε νέα σύσφιγξη. Το σημαντικό μήνυμα, σύμφωνα και με την πρόεδρο Κριστίν Λαγκάρντ, είναι ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για αρκετά μεγάλο διάστημα, με τις πρώτες εκτιμήσεις των αναλυτών να τοποθετούν την πρώτη μείωση προς τα τέλη του 2024.
Ειδικότερα, το διοικητικό συμβούλιο αύξησε και τα τρία βασικά επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης, με το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων να διαμορφώνεται στο 4%, το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης στο 4,5% και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης στο 4,75%. Συνολικά, από τον Ιούλιο του 2022 οι αυξήσεις των επιτοκίων φτάνουν τις 450 μονάδες βάσης.
Η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη, αλλά στηρίχθηκε από «ισχυρή πλειοψηφία» του Δ.Σ. όπως δήλωσε η Λαγκάρντ και έπειτα από διαβουλεύσεις αρκετών ωρών, με κάποια μέλη να δηλώνουν την προτίμησή τους για μια «στάση» τώρα στις αυξήσεις, λόγω της επιδείνωσης του σκηνικού της οικονομίας.
Ο πληθωρισμός ο οποίος, όπως τόνισε στην ανακοίνωσή της η ΕΚΤ, «εξακολουθεί να μειώνεται αλλά αναμένεται πάλι να παραμείνει σε πολύ υψηλό επίπεδο για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», ενίσχυσε τα επιχειρήματα για συνέχιση της σύσφιγξης.
Η «παύση» εκτιμάται ότι πιθανότατα θα υιοθετηθεί κατά την επόμενη συνεδρίαση τον Οκτώβριο στην Αθήνα και μπορεί να είναι και οριστική και όχι προσωρινή, αφού –όπως διεμήνυσε η ΕΚΤ– «με βάση την τρέχουσα αξιολόγηση, το διοικητικό συμβούλιο θεωρεί ότι τα βασικά επιτόκια έχουν διαμορφωθεί σε επίπεδα τα οποία αν διατηρηθούν για επαρκώς μακρό χρονικό διάστημα, θα έχουν σημαντική συμβολή στην έγκαιρη επαναφορά του πληθωρισμού στον στόχο».
Μετά τη δέκατη κατά σειράν αύξηση, το βασικό επιτόκιο του ευρώ έχει διαμορφωθεί στο ιστορικό υψηλό του 4%.
Πάντως, η ΕΚΤ διατήρησε την επιλογή να αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια εάν χρειαστεί. «Δεν υπάρχει κήρυξη νίκης στον πληθωρισμό», σημειώνει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank, Μαρκ Γουόλ. Οπως τόνισε στην ανακοίνωσή του το Δ.Σ., «οι αποφάσεις για τα επιτόκια θα εξακολουθήσουν να βασίζονται στην αξιολόγηση που διενεργεί όσον αφορά τις προοπτικές για τον πληθωρισμό υπό το πρίσμα των εισερχόμενων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων, τη δυναμική του υποκείμενου πληθωρισμού και την ένταση με την οποία μεταδίδεται η νομισματική πολιτική».
Για το πόσο ακριβώς θα είναι το «επαρκώς μακρό χρονικό διάστημα» κατά το οποίο τα επιτόκια θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, η Λαγκάρντ δεν έδωσε απάντηση, ωστόσο σύμφωνα με αναλυτές μπορεί να είναι 12 έως και 15 μήνες. Οπως υποστηρίζει η Capital Economics, η ΕΚΤ δεν θα θέλει να χαλαρώσει ξανά την πολιτική έως ότου είναι σίγουρη ότι ο πληθωρισμός επιστρέφει στον στόχο σε διατηρήσιμη βάση. Ο οίκος εκτιμά πως οι μειώσεις επιτοκίων δεν θα ξεκινήσουν πριν από τον Σεπτέμβριο του 2024. Από την πλευρά της η Berenberg, η οποία εκτιμά πως αυτή ήταν και η τελευταία αύξηση, προβλέπει πως τα επιτόκια θα διατηρηθούν στο 4% μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους.
Πληθωρισμός και ΑΕΠ
Οι εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος εκτιμούν πλέον ότι ο ονομαστικός πληθωρισμός θα διαμορφωθεί κατά μέσον όρο σε 5,6% το 2023 από 5,4% που είχε προβλεφθεί τον Ιούνιο, σε 3,2% το 2024 από 3% πριν και σε 2,1% το 2025 από 2,2% που προβλεπόταν προηγουμένως. Η προς τα πάνω αναθεώρηση για το 2023 και το 2024, όπως εξήγησαν, αντανακλά κυρίως μια ανοδική πορεία των τιμών της ενέργειας.
Ωστόσο, αναθεώρησαν ελαφρώς προς τα κάτω τις προβολές τους για τον δομικό πληθωρισμό το 2024-2025. Θεωρούν ότι θα διαμορφωθεί σε 5,1% το 2023 (αμετάβλητος σε σχέση με πριν) και στη συνέχεια θα μειωθεί σε 2,9% το 2024 και 2,2% το 2025 (από 3% και 2,3% πριν, αντίστοιχα).
Παράλληλα, λόγω της αυξανόμενης επίδρασης της αυστηροποίησης των συνθηκών χρηματοδότησης στην εγχώρια ζήτηση και ενός περιβάλλοντος όπου το διεθνές εμπόριο παρουσιάζει κάμψη, μείωσαν σημαντικά τις προβολές τους για την οικονομική ανάπτυξη. Αναμένουν τώρα ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί με ρυθμό 0,7% το 2023 από 0,9% που προέβλεπαν τον Ιούνιο, 1% το 2024 από 1,5% πριν, και 1,5% το 2025 από 1,6%. Οπως σχολιάζει ο επικεφαλής οικονομολόγος της ING, Κάρστεν Μπρζέσκι, ο φόβος να μην τεθεί πλήρως υπό έλεγχο ο πληθωρισμός και ο κίνδυνος να σταματήσει πολύ νωρίς τη σύσφιγξη, υπερίσχυσαν των ανησυχιών της ΕΚΤ για τον αυξανόμενο κίνδυνο ύφεσης στην Ευρωζώνη. «Ακόμη κι αν η πόρτα για μελλοντικές αυξήσεις παραμείνει ανοιχτή, η χθεσινή θα μείνει σύντομα στη μνήμη μας ως η τελευταία αύξηση του πιο επιθετικού κύκλου αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ στην Ιστορία», τονίζει ο οικονομολόγος.
