Για κάποιο διάστημα είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η απλή μεταστροφή στην καθαρή ενέργεια μπορεί από μόνη της να αποτρέψει την κλιματική καταστροφή. Εντούτοις, ακόμη κι αν οι ΗΠΑ έχουν περιστείλει τη χρήση της παραγόμενης από γαιάνθρακα ηλεκτρικής ενέργειας από το 50% στο 19,5% τα τελευταία 20 έτη, η αντίστοιχη αύξηση της χρήσης γαιάνθρακα από τον υπόλοιπο κόσμο και η διογκούμενη ζήτηση για ενέργεια αθροιστικά καθιστά σαφές ότι χρειαζόμαστε απελπισμένα νέα προσέγγιση. Οσο τρελό κι αν ακούγεται, η γεωμηχανική των ωκεανών με την προσθήκη σιδήρου, ήτοι η γονιμοποίησή τους, πιθανώς να προσφέρει την κάλλιστη, αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη μέθοδο να επιβραδύνουμε την υπερθέρμανση, αλλά και να αντιστρέψουμε την πορεία της με το να απομακρύνουμε απευθείας το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) από την ατμόσφαιρα. Η γεωμηχανική θα μπορούσε να αντιγράψει μια φυσική διαδικασία δισεκατομμυρίων ετών. Mια σιδηρούχος σκόνη σηκώνεται από το έδαφος, την ωθεί ο αέρας προς τη θάλασσα, γονιμοποιώντας τα φύκια και το πλαγκτόν. Οσο οι οργανισμοί αναπτύσσονται, τόσο περισσότερο μετατρέπουν το διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα σε οργανικό άνθρακα, μέρος του οποίου βυθίζεται στα βαθέα ύδατα.
Μελέτες δείχνουν ότι η διεργασία αύξησης της σιδηρούχου σκόνης στους ωκεανούς αφαιρεί τόσο πολύ CO2 από την ατμόσφαιρα, ώστε σε κάποιο βαθμό και προϊόντος του χρόνου μπορεί και να είχε συμβάλει στο να επέλθει η Εποχή των Παγετώνων. Αλλά η ανθρώπινη δραστηριότητα τη διέκοψε. Παρά το ότι η επέκταση των ερήμων μετακινούσε περισσότερη σκόνη στους ωκεανούς, οι πρακτικές της γεωργίας για τη διατήρηση της καλλιεργήσιμης γης έφεραν αντίθετο αποτέλεσμα. Η σκόνη παρέμενε μακριά από τους ωκεανούς και πιθανολογούμε πως μπορεί και να χειροτέρευσε το φαινόμενο του θερμοκηπίου συνολικά. Η σκόνη που αιωρείτο και μετακινείτο προς τους ωκεανούς ίσως και να είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην Εποχή των Παγετώνων. Οσο μεγαλύτερη ποσότητα σκόνης βρισκόταν στη θάλασσα, τόσο λιγότερο CO2 εντοπιζόταν στην ατμόσφαιρα, οπότε τόσο χαμηλότερη ήταν κι η θερμοκρασία του πλανήτη. Από το 1993 έως το 2009 σχεδόν 12 πειράματα διεκπεραιώθηκαν και χρησιμοποίησαν πλοία για εναπόθεση σιδήρου σε τμήματα της θάλασσας με διάμετρο έως και 10 μιλίων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να τροποποιήσει την ανταλλαγή διοξειδίου του άνθρακα μεταξύ θάλασσας και αέρα, αυξάνοντας την ποσότητα CO2 που απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα. Συν τοις άλλοις φάνηκε ο τεράστιος αντίκτυπος που δυνητικά θα είχε η εν λόγω μέθοδος έναντι ελάχιστου κόστους. Σε άλλη έρευνα αποδείχθηκε ότι κάθε άτομο σιδήρου προκαλεί αντιδράσεις που μετατρέπουν έως και 8.000 μόρια CO2 σε πλαγκτόν ή φύκια.
Ενα βασικό ερώτημα έχει να κάνει με το πόσο διάστημα μένει το CO2 στο νερό, ενώ επίσης επιστήμονες και ακτιβιστές φοβούνται μήπως η γεωμηχανική δώσει ένα «άλλοθι» στις επιχειρήσεις για να μη μεταβούν σε καθαρότερες ενεργειακά τεχνολογίες. Ακόμη, προβληματισμός διατυπώνεται και για αντίθετα αποτελέσματα που μπορεί να ανακύψουν, όπως μεγάλη αύξηση τοξικών φυκιών και επιπτώσεις σε εμπορικά σημαντικά είδη αλιευμάτων. Πάντως, εν κατακλείδι, είναι πλέον τόσο επικίνδυνες οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης, ώστε το μείζον ερώτημα είναι το πώς οι πιθανές επιπτώσεις της γονιμοποίησης των θαλασσών συγκρίνονται με τη βλάβη η οποία ήδη συντελείται σε αυτές και στον υπόλοιπο πλανήτη με την καύση υπέρογκων ποσοτήτων ορυκτών καυσίμων.
* Ο κ. Τζον Πρέστον είναι επενδυτής και πρώην διευθυντής τμήματος τεχνολογικής ανάπτυξης του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης, ο κ. Ντένις Μπάσελ πρώην προϊστάμενος επιστημονικής ομάδας στο Ερευνητικό Κέντρο Λάνγκλεϊ της NASA και ο κ. Αντονι Μάικλς ωκεανογράφος και αγρότης.
