Παράγοντες όπως οι ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια, οι εκτιμήσεις για την πολιτική για το κλίμα και η ανάγκη για ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού σταθμίζονται όλο και περισσότερο, παράλληλα με το κόστος, κατά τον καθορισμό του εμπορίου και των χωρών όπου θα γίνονται οι μελλοντικές επενδύσεις.
Χώρες όπως το Μεξικό, η Ινδία, το Βιετνάμ, η Ταϊλάνδη και η Μαλαισία προσπαθούν να αποτελέσουν την εναλλακτική για τις ΗΠΑ στο παγκόσμιο εμπόριο για να μετριάσουν την εξάρτηση από την Κίνα. Παραμένει αβέβαιο ποιος θα ξεχωρίσει τελικά σε αυτή την παγκόσμια αναδιάταξη των παραγωγικών δυνατοτήτων.
Η πτώση των εμπορικών σχέσεων με την Κίνα σημαίνει κλιμάκωση του κόστους για τους Δυτικούς καταναλωτές. Το κόστος δημιουργίας νέων υποδομών αλυσίδας εφοδιασμού είναι σημαντικό. Ουσιαστικά δημιουργούνται νέοι «Δρόμοι του Μεταξιού» ως κανάλια νέων εφοδιαστικών αλυσίδων, αλλά αυτή τη φορά χρηματοδοτούμενοι από τη Δύση. Επιπλέον, η αλλαγή στο εμπόριο αντιπροσωπεύει την επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Κίνας και των δυτικών χωρών, με επιπτώσεις που εκτείνονται πέρα από τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές πτυχές.
Υπάρχουν επιτακτικοί οικονομικοί λόγοι για χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες να απομακρύνουν τις εμπορικές τους σχέσεις από τις χώρες με μεγάλα, επίμονα εμπορικά πλεονάσματα όπως η Κίνα, η Αυστραλία, η Γερμανία και η Ιρλανδία. Χώρες όπως το Μεξικό, που έχουν ισορροπημένα εμπορικά ισοζύγια ή ακόμη και εμπορικά ελλείμματα, είναι πιο πιθανό να αυξήσουν την παγκόσμια ζήτηση και στη συνέχεια τις εξαγωγές των ΗΠΑ όταν ενισχύονται οι εμπορικές σχέσεις.
Χώρες όπως το Μεξικό τείνουν να χρησιμοποιούν τα έσοδα από τις εξαγωγές τους για να εισάγουν αγαθά από άλλες χώρες, τονώνοντας έτσι την παγκόσμια ζήτηση. Αντίθετα, χώρες όπως η Κίνα τείνουν να αποθηκεύουν μεγάλα τμήματα των κερδών τους σε ξένο συνάλλαγμα στα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών, καταστέλλοντας τις εισαγωγές τους και συμβάλλοντας στις παγκόσμιες εμπορικές ανισορροπίες.
Οταν μια χώρα εισάγει αγαθά από το Μεξικό, η μεξικανική κατανάλωση και επομένως οι εισαγωγές τείνουν να αυξάνονται εξίσου γρήγορα ή ταχύτερα από τις εξαγωγές. Αυτό είναι καλό για την παγκόσμια οικονομία, καθώς βοηθάει στην εξισορρόπηση του εμπορίου και αυξάνει την οικονομική δραστηριότητα. Αντίθετα, όταν μια αμερικανική επιχείρηση μετεγκαθίσταται σε χώρα με εμπορικό πλεόνασμα, μπορεί να μειώσει την παγκόσμια ζήτηση, καθώς αυτές οι χώρες συχνά μετατρέπουν τα έσοδα από τις εξαγωγές τους σε αποταμιεύσεις, τα οποία στη συνέχεια επενδύονται σε χρηματοοικονομικά μέσα, όπως τα ομόλογα Δημοσίου.
Η στρατηγική θέση του Μεξικού θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα.
Ενώ ένα ιδανικό παγκόσμιο σύστημα εμπορίου θα επέτρεπε στις χώρες να εξειδικεύονται στην παραγωγή αγαθών, οδηγώντας σε αμοιβαία οφέλη μέσω του συγκριτικού πλεονεκτήματος, το τρέχον σύστημα δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Οι χώρες που αποδυναμώνουν την εγχώρια ζήτηση μέσω χειραγώγησης συναλλάγματος ή χαμηλών μισθών ανταμείβονται με αυξανόμενα εμπορικά πλεονάσματα, μειώνοντας την παγκόσμια ζήτηση και δημιουργώντας ανισορροπίες που δυσκολεύουν τις εξαγωγές άλλων χωρών να καλύψουν τα εμπορικά τους ελλείμματα. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Κίνα υπερβαίνει το 1 δισ. την ημέρα. Παραπάνω από 1 δισ. την ημέρα είναι και το εμπορικό έλλειμμα της Ε.Ε. με την Κίνα.
Το Μεξικό, εκτός από τη σχετικά χαμηλότερη δομή κόστους του, έχει γεωγραφική εγγύτητα με τις ΗΠΑ και έχει ήδη συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με την Ουάσιγκτον. Καθώς η δυναμική της παγκόσμιας παραγωγής εξελίσσεται, καθοδηγούμενη από πολλούς παράγοντες που κυμαίνονται από γεωπολιτικές ανησυχίες έως την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, η στρατηγική θέση του Μεξικού θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα.
Το Μεξικό έχει ήδη ενταχθεί στον νόμο των ΗΠΑ για τη μείωση του πληθωρισμού, με στόχο την προσέλκυση πράσινων βιομηχανιών στη Βόρεια Αμερική. Επιπλέον, η αύξηση του κόστους εργασίας στην Κίνα, οι πιέσεις μεταφοράς τεχνολογίας και οι δασμοί στις ΗΠΑ χρησιμεύουν ως καταλύτης για τη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού.
Οι προκλήσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, οι γεωπολιτικές εκτιμήσεις και η εμφάνιση νέων οικονομικών πολιτικών πιθανότατα θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν τον ρόλο του Μεξικού στο παγκόσμιο εμπόριο και στα σενάρια επενδύσεων.
Δεν είναι τυχαίο που τον περασμένο Ιούλιο οι εισαγωγές των ΗΠΑ από το Μεξικό ήταν μεγαλύτερες από αυτές της Κίνας. Η κατανόηση του μελλοντικού τοπίου του παγκόσμιου εμπορίου απαιτεί μια λεπτομερή εξέταση των οικονομικών, διπλωματικών και χρηματοοικονομικών πολυπλοκοτήτων. Το τρέχον παγκόσμιο εμπορικό σύστημα με τα εγγενή του ελαττώματα περιπλέκει περαιτέρω την ορθή διακυβέρνηση, καθώς ανταμείβει τις χώρες με εμπορικό πλεόνασμα εις βάρος της παγκόσμιας ζήτησης. Καθώς οι δυτικές χώρες σκέφτονται να διαφοροποιήσουν τις στρατηγικές προμήθειάς τους, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να εξεταστεί πώς αυτές οι επιλογές θα επηρεάσουν την παγκόσμια οικονομική ισορροπία. Οι επιλογές που γίνονται σήμερα θα έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στην παγκόσμια ζήτηση, στη σταθερότητα των διεθνών σχέσεων και την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας. Η χώρα μας θα πρέπει να εκμεταλλευθεί αυτές τις ευκαιρίες προσελκύοντας τέτοιες επενδύσεις.
Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι οικονομολόγος, αναπλ. καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.
