Δημιουργία εικονικών θυγατρικών επιχειρήσεων, χωρίς καμία περιουσία, όπου οι «μπαταχτσήδες» του ΕΦΚΑ μεταφέρουν όλες τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις εργαζομένων τους, αλλά και ο ορισμός 90χρονων διαχειριστών που στην ουσία είναι… αχυράνθρωποι, κυρίως αλλοδαποί και υπερήλικες χωρίς την παραμικρή οικονομική επιφάνεια, καθώς και η μη απογραφή των επιχειρήσεων στο σύστημα, είναι κάποιες από τις πλέον συνηθισμένες παραβάσεις που εντοπίζουν τα Περιφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα Ασφάλισης (ΠΕΚΑ) του ΕΦΚΑ. Μάλιστα, καθώς η καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, η πάταξη της αδήλωτης και της υποδηλωμένης εργασίας και η προστασία των εργαζομένων από την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων τους από παραβατικές συμπεριφορές εργοδοτών αποτελούν διαχρονικά στόχο των υπηρεσιών του ΕΦΚΑ, το επόμενο διάστημα αναμένεται νέα, σημαντική παρέμβαση στη λειτουργία των ΠΕΚΑ. Αλλωστε, οι εργαζόμενοι σε αυτά είναι οι μόνοι που έχουν μείνει εκτός από την πρόσφατη αναπροσαρμογή των εξόδων μετακίνησης και διανυκτέρευσης που λαμβάνουν πλέον όλοι οι υπόλοιποι υπάλληλοι που διενεργούν φορολογικούς και τελωνειακούς ελέγχους, ελέγχους του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος και ελέγχους για τη νέα πλέον ανεξάρτητη Αρχή της Επιθεώρησης Εργασίας. Αναγκαία θεωρείται και η στελέχωση της υπηρεσίας, καθώς υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις.
Προτάσεις για όλα τα παραπάνω, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», καταρτίζονται ήδη στον ΕΦΚΑ, προκειμένου σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας να προχωρήσουν άμεσα οι αλλαγές.
Μεταξύ αυτών, εκτός από τα υπηρεσιακά, υπάρχουν προτάσεις για άμεση συνεργασία μεταξύ ΠΕΚΑ και Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) καθώς και για διενέργεια συστηματικών ελέγχων από μεικτά κλιμάκια υπαλλήλων από ΠΕΚΑ, ΑΑΔΕ, ΣΔΟΕ, Επιθεώρηση Εργασίας και Οικονομική Αστυνομία.
Ηδη, βάσει του σχεδιασμού του ΕΦΚΑ και του υπουργείου Εργασίας, οι υπηρεσίες των ΠΕΚΑ εστιάζουν στις περιπτώσεις που πιθανώς υποκρύπτουν παραβατική συμπεριφορά εργοδοτών, χρησιμοποιώντας σύστημα ανάλυσης κινδύνου (Risk Analysis), το οποίο μοριοδοτεί εργοδότες με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, εστιάζουν στην ηλικία του υπευθύνου της επιχείρησης, τη συμμετοχή του σε άλλες επιχειρήσεις ή τον αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση με μερική απασχόληση κ.λπ. Οι υποθέσεις των εργοδοτών με την υψηλότερη μοριοδότηση προωθούνται στα ΠΕΚΑ για έλεγχο, ενώ τα αποτελέσματα των ελέγχων ανατροφοδοτούν το σύστημα έτσι ώστε να ενισχύεται η μελλοντική αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του Risk Analysis.
Επιπλέον, μέσω της διασύνδεσης των συστημάτων του φορέα με τα συστήματα των ΑΑΔΕ και της αστυνομίας, συγκρίνοντας τα στοιχεία μητρώου του εργοδότη που έχουν δηλωθεί στον ΕΦΚΑ με αυτά που διατηρούν οι υπόλοιπες υπηρεσίες. Η διασύνδεση με το σύστημα «Εργάνη» παρέχει στους ελεγκτές του φορέα τη δυνατότητα να αντλήσουν ανά πάσα στιγμή τη δηλωθείσα από τον εργοδότη εικόνα σχετικά με τους απασχολούμενους στην επιχείρησή του. Και βέβαια, το βασικότερο εργαλείο που διαθέτει ο ΕΦΚΑ είναι η διενέργεια επιτόπιων ελέγχων στις εγκαταστάσεις των εργοδοτών.
Τα αποτελέσματα των ελέγχων δείχνουν πως δύο είναι οι κύριες μέθοδοι εισφοροδιαφυγής:
1. Η συστηματική και διαχρονική αποφυγή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για τους ήδη ασφαλισμένους, η οποία εκδηλώνεται με τις ακόλουθες μορφές:
– Δημιουργία εικονικών θυγατρικών επιχειρήσεων, χωρίς να προκύπτει εμφανώς ότι είναι συνυπεύθυνες, με σκοπό τη μεταφορά του προσωπικού μεταξύ των επιχειρήσεων ή και τη μεταφορά των ασφαλιστικών υποχρεώσεων σε επιχειρήσεις χωρίς περιουσία. Παράλληλα, διαπιστώνεται η εικονική ασφάλιση των μελών διοίκησης ή προσώπων της οικογένειάς τους ή του περιβάλλοντός τους στις εικονικές αυτές θυγατρικές.
– Ορισμός υπευθύνων των επιχειρήσεων (διευθύνοντες σύμβουλοι, διαχειριστές κ.λπ.) κατά κύριο λόγο «αχυρανθρώπων» χωρίς οικονομική επιφάνεια ή προηγούμενη επιχειρηματική δραστηριότητα. Πρόκειται κυρίως για άτομα προχωρημένης ηλικίας (ακόμη και πάνω από 90 ετών), τα οποία συνήθως δεν έχουν περιουσιακά στοιχεία, ή αλλοδαπών ή νομικών προσώπων εξωτερικού που δεν είναι εύκολος ο εντοπισμός τους.
2. Η μη ασφάλιση ή η ελλιπής ασφάλιση των εργαζομένων λόγω αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας. Η περίπτωση αυτή περιλαμβάνει:
• Τη μη απογραφή της επιχείρησης στο σύστημα.
• Τη μη ασφάλιση εργαζομένων για όλες τις ημέρες και ώρες που πράγματι παρέχουν εργασία.
• Τη μη ασφάλιση για το σύνολο των αποδοχών που πράγματι εισπράττουν.
• Την ασφάλισή τους για το σύνολο των αποδοχών που εισπράττουν, οι οποίες όμως υπολείπονται των νόμιμων.
• Την ασφάλιση εργαζομένων με άλλη ειδικότητα από αυτήν που πράγματι απασχολούνται προς αποφυγήν πρόσθετων εισφορών.
• Την ασφάλιση με ιδιότητα (μη μισθωτοί, αγρότες) για την οποία υπάρχει χαμηλότερο κόστος ασφαλιστικών εισφορών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2022, τη μεγαλύτερη παραβατικότητα εμφανίζουν οι κλάδοι Μεταποίησης Κλωστοϋφαντουργικών υλών, Ενδυσης και Βιομηχανίας δέρματος (28,5%), Μεταποίηση – Υπόλοιπες δραστηριότητες (15,1%), Επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών (15%) και οι Κατασκευές (11,8%). Οσον αφορά την αδήλωτη εργασία, πρωτοστατεί πάλι ο κλάδος Μεταποίησης Κλωστοϋφαντουργικών υλών, Ενδυσης και Βιομηχανίας δέρματος (30,5%) με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους αλλά και συγκριτικά με τον μέσο όρο του 6%. Στην απασχόληση εκτός ωραρίου τα μεγαλύτερα ποσοστά εμφανίζουν οι κλάδοι Μεταποίησης Κλωστοϋφαντουργικών υλών, Ενδυσης και Βιομηχανίας δέρματος (25,6%) και Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Εστίασης (25,6%).
