Πρωτοβουλίες για την ομαλή απεμπλοκή τους από την κινεζική οικονομία αναλαμβάνουν οι δυτικές εταιρείες. Με φόντο τις αυξανόμενες εντάσεις για το εμπόριο και τη γεωπολιτική μεταξύ του Πεκίνου και της Δύσης, διεθνείς κολοσσοί απομονώνουν σταδιακά τις δραστηριότητές τους στην Κίνα, με τις κυβερνήσεις να υιοθετούν τη λεγόμενη στρατηγική de-risking (απομάκρυνση από τον κίνδυνο). Ο όρος που έχει αντικαταστήσει την έννοια της ριζικής «αποσύνδεσης» είναι ένα σημάδι ότι η Δύση επιδιώκει πλέον λιγότερο ανταγωνιστική προσέγγιση στις σχέσεις της με την Κίνα, οι επιχειρήσεις ωστόσο δεν έχουν ακόμη διαμορφώσει σαφείς στρατηγικές, λένε αναλυτές. Ενώ ένας μικρός αριθμός εταιρειών, όπως η αμερικανική εταιρεία παιχνιδιών Hasbro, σκοπεύει να σταματήσει εντελώς την παραγωγή στην Κίνα, η συντριπτική πλειονότητα εξακολουθεί να σταθμίζει τις επιλογές της, οι οποίες κυμαίνονται από τις αποεπενδύσεις έως τη μεταφορά των παραγωγικών μονάδων κοντά στην Κίνα (nearshoring).
«Η Ευρώπη εξακολουθεί να σκέφτεται τι είναι το de-risking και πώς να το εφαρμόσει στην πράξη», επισημαίνει η Αγκάτ Ντεμαρέ, ανώτερη συνεργάτιδα στον τομέα της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων. Τα lockdowns της πανδημίας του Πεκίνου, όμως, και η επίθεση της Μόσχας στην Ουκρανία έχουν εντείνει την αίσθηση του επείγοντος, καθώς οι δυτικοί ηγέτες ανησυχούν για την κυριαρχία της Κίνας στις βασικές αλυσίδες εφοδιασμού, την πιθανότητα σύγκρουσης για την Ταϊβάν και την εμπορική εχθρότητα Ουάσιγκτον – Πεκίνου.
Υπάρχουν ήδη ενδείξεις μεταβολών στην παραγωγή. Εκθεση από το Ευρωπαϊκό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Κίνα διαπίστωσε ότι το 11% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που εξετάσθηκε είχε ήδη ανακατανείμει επενδύσεις εκτός Κίνας, ενώ το 22% σχεδιάζει να κάνει το ίδιο. Το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στην Κίνα διαπίστωσε ότι το 12% των αμερικανικών ομίλων που συμμετείχαν στην έρευνα σκέφτηκε να μετεγκαταστήσει τις πηγές του εκτός Κίνας, ενώ ένα άλλο 12% το έχει ήδη κάνει. «Οι περισσότερες εταιρείες δεν έχουν εναλλακτική εκτός Κίνας, γι’ αυτό πρέπει να βρουν στρατηγικές λειτουργίας σε ένα περιβάλλον υψηλότερου κινδύνου», λέει ο Τρέι Μακάρβερ από την εταιρεία συμβούλων Trivium China.
Η Apple και η Intel επενδύουν σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, ενώ διατηρούν τα εργοστάσιά τους στην Κίνα, σε μια στρατηγική αντιστάθμισης κινδύνου, που είναι γνωστή ως «Κίνα συν ένα». Αλλά η πιο μελετημένη στρατηγική είναι η «Κίνα για την Κίνα», σύμφωνα με την οποία οι δραστηριότητες της Κίνας αναδιοργανώνονται έτσι ώστε να παράγουν αγαθά μόνο για εγχώρια κατανάλωση, όπως ήδη κάνει η αγγλοσουηδική φαρμακοβιομηχανία Astra Zeneca. Η εν λόγω στρατηγική περιλαμβάνει επίσης τον εντοπισμό των αλυσίδων εφοδιασμού. Η γερμανική φαρμακευτική εταιρεία Merck δήλωσε τον Μάιο ότι θα επεκτείνει τις κινεζικές αλυσίδες εφοδιασμού της για να μειώσει την εξάρτηση από πρώτες ύλες εκτός Κίνας, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ, οι οποίες είναι ευάλωτες σε κυρώσεις. Η γερμανική Ομοσπονδία Μηχανικών (VDMA) ανακάλυψε ότι πάνω από το ένα τρίτο των μελών της αναζητεί εναλλακτικούς προμηθευτές, ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί τις αγορές των ΗΠΑ και της Κίνας με «ουδέτερα» προϊόντα. Ενώ η Volkswagen, η οποία βασίζεται στην Κίνα για τα μισά περίπου κέρδη της, ανακοίνωσε επενδύσεις ύψους 4 δισ. ευρώ στη χώρα πέρυσι, σε μια κίνηση που θα δώσει περισσότερη αυτονομία και εξουσίες λήψης αποφάσεων από ποτέ στην Κίνα.
Συμβουλευτικές εταιρείες, τέλος, όπως οι McKinsey και Boston Consulting Group είναι μεταξύ των επιχειρήσεων που διαχωρίζουν τα κινεζικά τους συστήματα πληροφορικής. Αυτό είναι αποτέλεσμα των ολοένα και πιο αυστηρών νόμων κατά της κατασκοπείας και της προστασίας δεδομένων, που σημαίνει ότι οι εταιρείες απαιτούν ρυθμιστική έγκριση για τη μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων εκτός Κίνας. «Η Κίνα αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως μια ειδική αγορά», συνοψίζει ο Ντάνκαν Κλαρκ, επικεφαλής της συμβουλευτικής εταιρείας BDA China.
