Το παράδοξο μια χώρα που έχει αναγάγει την υπογεννητικότητα και ευρύτερα το δημογραφικό πρόβλημα σε Νο 1 εχθρό, όπως είναι η Ελλάδα, να στηρίζει με τη μερίδα του λέοντος όσον αφορά τις κοινωνικές δαπάνες την τρίτη ηλικία εις βάρος ή, για την ακρίβεια, σε αντίθεση με την παρεχόμενη προστασία στους νέους, την υγεία, την παιδεία, την ανεργία ή την αναπηρία, περιγράφει στην έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Ειδικά, δε, στην περίπτωση των Ελλήνων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια, η πολιτική αυτή επιλογή αποκαλύπτεται σε όλο της το μεγαλείο: τα παιδιά, σε ποσοστό 22,4% αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας, με τους ηλικιωμένους να βρίσκονται στην πλέον «προστατευμένη» θέση, με τον κίνδυνο να μειώνεται στο 15,8%, εφόσον βέβαια στις συνολικές κοινωνικές δαπάνες συμπεριληφθούν εκτός από τα κοινωνικά επιδόματα και οι συντάξεις.
Διαχρονικά, το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών δαπανών στην Ευρωζώνη αφορά τις δαπάνες που συνδέονται με την κοινωνική πολιτική και δη με τις δαπάνες για συντάξεις, υγεία, οικογένεια, ανεργία, στέγαση κ.ά. (κοινωνικές δαπάνες). Το μείγμα όμως των πολιτικών διαφέρει. Ετσι, στη χώρα μας, σε σύνολο 57,4% του ΑΕΠ κρατικών δαπανών, το 31,7% αφορά τις κοινωνικές δαπάνες, εκ των οποίων το 20,6% συντάξεις και επιδόματα.
Αναλυτικά, στην έκθεση για το β΄ τρίμηνο του έτους διαπιστώνεται ότι η χώρα μας κατέχει τη δεύτερη υψηλότερη θέση ως προς το ύψος των συνολικών κρατικών δαπανών στην Ευρωζώνη το 2021 με 57,4% του ΑΕΠ (59,8% το 2020), 5,1 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο (52,3% του ΑΕΠ). Την πρώτη θέση κατέχει η Γαλλία με 59,0% του ΑΕΠ, την τρίτη θέση η Αυστρία με 56,0%, ενώ τις χαμηλότερες συνολικές δαπάνες στην Ευρωζώνη εμφανίζει η Ιρλανδία με 24,8% του ΑΕΠ.
Οι δαπάνες που κατευθύνονται στους νέους υπολείπονται του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Ειδικότερα, οι δαπάνες κοινωνικής προστασίας που αφορούν την τρίτη ηλικία και τους συζύγους/τέκνα θανόντων (κυρίως συντάξεις και επιδόματα χηρείας) ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι, το 2021, υψηλότερα στην Ελλάδα κατά 2,8 και 0,7 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα, σε σχέση με την Ε.Ε.
Αντίθετα, εκείνες που σχετίζονται με την ασθένεια – αναπηρία και την ανεργία υπολείπονται κατά 1,3 και 1,2 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα. Επίσης οι δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ που αφορούν την υγεία και την παιδεία υπολείπονται του μέσου όρου της Ευρωζώνης κατά 1,6 και 0,6 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα.
Στο πεδίο της φτώχειας, οι δείκτες επίσης είναι αποκαλυπτικοί. Το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας, πριν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (συντάξεις και κοινωνικά επιδόματα) είναι 46,1%, βελτιωμένο συγκριτικά με το προηγούμενο έτος (48,2%) τόσο για το σύνολο του πληθυσμού όσο και για τις επιμέρους ηλικιακές ομάδες: 32,9% για την ηλικιακή ομάδα 0-17 (35,4% το 2021), 35,8 για τις ηλικίες 18-64 (38,4% το 2021) και 83,3% για την ομάδα 65+ (84,2% το 2021).
Μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, το ποσοστό γίνεται 18,8% (19,6% το 2021), δηλαδή μειώνεται κατά 27,3 ποσοστιαίες μονάδες, από τις οποίες 4,8 οφείλονται στην καταβολή κοινωνικών επιδομάτων πλην συντάξεων και 22,5 ποσοστιαίες μονάδες στις συντάξεις. Ετσι εξηγείται άλλωστε το γεγονός ότι τον χαμηλότερο κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι με 15,8% (13,5% για την ηλικιακή ομάδα 65+ το 2021) και τον υψηλότερο τα παιδιά με 22,4% (23,7% στις ηλικίες 0-17 το 2021), ενώ για την ηλικιακή ομάδα 18-64 το ποσοστό φτώχειας είναι 18,9% (20,6% το 2021).
