Το παράθυρο ευκαιρίας για τον έλεγχο της υπερθέρμανσης του πλανήτη κλείνει γρήγορα και πολλές χώρες σπεύδουν να υιοθετήσουν πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων. Αυτές οι πολιτικές όμως συχνά τις επιβαρύνουν δημοσιονομικά. Αν οι ιθύνοντες βασιστούν αποκλειστικά σε δαπανηρά μέτρα για να επιτύχουν τους στόχους τους για το κλίμα, θα αυξήσουν το χρέος κατά 45% με 50% του ΑΕΠ μέχρι το 2050. Ετσι οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν δυσεπίλυτο δίλημμα, γι’ αυτό και προτείνουμε τολμηρές, γρήγορες και συντονισμένες δράσεις.
Κανένα μεμονωμένο μέτρο δεν μπορεί να επιτύχει μόνο του τους στόχους για το κλίμα. Είναι πάντως αναγκαία η επιβολή χρεώσεων στην κατανάλωση άνθρακα, έστω κι αν δεν επαρκεί πάντα για τη μείωση των εκπομπών αερίων. Επιτυχή παραδείγματα από χώρες σε διάφορα επίπεδα ανάπτυξης, από τη Χιλή μέχρι τη Σιγκαπούρη και τη Σουηδία, καταδεικνύουν πως τα πολιτικά εμπόδια μπορούν εύκολα να υπερκερασθούν. Από την εμπειρία αυτών των χωρών προκύπτει πως όχι μόνον έχουν ωφεληθεί από τις πολιτικές χρεώσεων στον άνθρακα οι περίπου 50 ανεπτυγμένες και αναδυόμενες αγορές που τις έχουν ήδη υιοθετήσει, αλλά και περισσότερες από 20 χώρες που τις υιοθετούν δοκιμαστικά.
Το μέτρο πρέπει να συμπληρωθεί με άλλα προκειμένου να αντιμετωπισθούν τυχόν αστοχίες της αγοράς και να προωθηθεί η καινοτομία και η ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλής χρήσης άνθρακα. Μια ρεαλιστική πρόταση είναι η επιβολή κατώτερης χρέωσης στον άνθρακα σε διεθνές επίπεδο, που θα διαφοροποιείται ανάλογα με τα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης της εκάστοτε χώρας. Τα έσοδα από τις χρεώσεις στη χρήση άνθρακα μπορούν άλλωστε να διανέμονται ανάμεσα στις χώρες για να χρηματοδοτούν τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία.
Εκτιμάμε ότι ένα κατάλληλο μείγμα από μέτρα που απαιτούν δαπάνες και άλλα που φέρνουν έσοδα μπορεί να περιορίσει τη δημοσιονομική επιβάρυνση και παράλληλα να επιτύχει τους στόχους για το κλίμα.
Εχουμε διαπιστώσει ότι το δημόσιο χρέος των ανεπτυγμένων οικονομιών θα αυξηθεί κατά 10% έως 15% του ΑΕΠ μέχρι το 2050 χωρίς πρόσθετες δαπάνες ή έσοδα. Αν πάντως αναβάλλουν οι χώρες τις χρεώσεις στην κατανάλωση άνθρακα, θα προσθέτουν στο χρέος τους από 0,8% έως 2% του ΑΕΠ τους κάθε χρόνο.
Καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της την κλιματική απειλή. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να καταβάλει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών. Ερευνες στη Γερμανία και στις ΗΠΑ έδειξαν πως οι επιχειρήσεις επέδειξαν αντοχή στην ενεργειακή κρίση του 2022. Σε πολλές περιπτώσεις προσαρμόστηκαν στη νέα κατάσταση μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας.
* Οι συντάκτες του άρθρου είναι συνεργάτες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Δημοσιεύθηκε στο blog του ΔΝΤ.
