Οι πρόσφατες διαβεβαιώσεις του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ότι «δεν θα υπάρξει αποϊδιωτικοποίηση» είναι εξίσου απατηλές με τις επανειλημμένες υποσχέσεις του ότι δεν θα εισβάλει στην Ουκρανία. Οι Αρχές έχουν κινηθεί για να πάρουν τον έλεγχο 17 μεγάλων επιχειρήσεων μόνο φέτος, σύμφωνα με τον Ιλια Σουμάνοβ, πρώην επικεφαλής του κέντρου διεθνούς διαφάνειας της Ρωσίας, γράφουν οι Financial Times.
Αυτό δεν είναι μια προσπάθεια ορισμένων θρασέων στη Ρωσία να βγάλουν χρήματα. Είναι μέρος της προσπάθειας του Πούτιν να αναδιανείμει τον πλούτο από ανθρώπους που δεν θεωρούνται επαρκώς πιστοί στο Κρεμλίνο και να δημιουργήσει μια νέα κατηγορία ελίτ, η οποία θα οφείλει την περιουσία της στον πρόεδρο και τον στενό κύκλο του. Τα μέλη αυτής της νέας ελίτ, κυρίως οι siloviki (άτομα που προέρχονται από τις υπηρεσίες ασφαλείας) και οι επιχειρηματικοί εταίροι τους, θα είναι οι πραγματικοί νικητές του πολέμου της Ουκρανίας – και το θεμέλιο της σταθερότητας του καθεστώτος, σύμφωνα με τους Financial Times.
Ο Πούτιν μεγαλώνει και αυτή η ομάδα θα επιτρέψει στο σύστημά του να επανεφεύρει τον εαυτό του ακόμη και αφού φύγει από την πολιτική σκηνή. Προς το τέλος της πρώτης προεδρικής θητείας του Πούτιν το 2004 σφυρηλατήθηκε μια φόρμουλα για ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ του Κρεμλίνου και των ολιγαρχών που είχαν χτίσει την περιουσία τους κάτω από σκοτεινές συνθήκες μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Το κράτος επέτρεψε στους ολιγάρχες να διατηρήσουν περιουσιακά στοιχεία που είχαν συσσωρεύσει τη δεκαετία του 1990 και να συνεχίσουν να ευημερούν, με αντάλλαγμα να μην αναμειχθούν στην πολιτική.
Το Κρεμλίνο μπόρεσε σταδιακά να επιβάλει πρόσθετες οικονομικές απαιτήσεις στους ολιγάρχες –που ονομάζονταν «κοινωνική ευθύνη»– για να αποδείξουν την πίστη τους, αλλά η επιχειρηματική ελίτ δεν ήταν δυσαρεστημένη. Οι επιχειρηματίες είχαν μάθει πώς να βγάζουν χρήματα από προσοδοφόρα κρατικά συμβόλαια και είχαν τη διαβεβαίωση ότι εάν τους έπληττε μια καταστροφή όπως η παγκόσμια πιστωτική κρίση του 2008, οι κρατικές τράπεζες θα τους βοηθούσαν. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία έχει επανασχεδιάσει πλήρως τη συμφωνία με τους ολιγάρχες. Η αγωγή του Αυγούστου από ένα ρωσικό δικαστήριο για την εθνικοποίηση μιας εταιρείας που ανήκει στον Αντρέι Μελνιτσένκο, έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ρωσίας, είναι η πιο ενδεικτική περίπτωση. Ο Μελνιτσένκο δεν είναι ο μόνος. Τον περασμένο μήνα ένα δικαστήριο στη Ρωσία εθνικοποίησε τη Metafrax Chemical, μια μεγάλη εταιρεία παραγωγής μεθανόλης. Οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι η συμφωνία ιδιωτικοποίησης του 1992 είχε «υπονομεύσει την οικονομική κυριαρχία και την αμυντική ικανότητα της Ρωσίας» – λέξεις που χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στη Ρωσία για επιθέσεις στους αντιπάλους.
Για κάποιους ο πόλεμος με την Ουκρανία είναι ένα βολικό πρόσχημα για την ακύρωση των προπολεμικών συμφωνιών και την αναζήτηση προσοδοφόρων περιουσιακών στοιχείων. Ηδη από τον Ιανουάριο ο Πούτιν είχε αναγνωρίσει την επαναβεβαίωση του κρατικού ελέγχου στις στρατηγικές επιχειρήσεις ως προτεραιότητα για το γραφείο του γενικού εισαγγελέα. Δυτικές επιχειρήσεις όπως η Carlsberg και η Danone ήταν οι πρώτες που ένιωσαν τον τόνο του νέου νομικού περιβάλλοντος της Ρωσίας. Οσο για τους ίδιους τους Ρώσους, το κουτί αναδιανομής της Πανδώρας που άνοιξε ο πόλεμος του Πούτιν δεν θα χτυπήσει απλώς τους ολιγάρχες, αλλά τελικά θα επιστρέψει για να «εγκλωβίσει» τους νέους δικαιούχους.
