Την ώρα που η Ελλάδα επιδεικνύει δημοσιονομική συγκράτηση, με την οικονομία να συνεχίζει να υπεραποδίδει έναντι της Ευρωζώνης, την πιστοληπτική της αξιολόγηση να βρίσκεται σε ανοδική τροχιά και μεγάλους επενδυτικούς οίκους να προβλέπουν νέες αναβαθμίσεις σε επενδυτική βαθμίδα το αμέσως επόμενο διάστημα, η Ιταλία «εδραιώνει» όλο και περισσότερο τις πιθανότητές της να αποτελέσει την επόμενη εστία δημοσιονομικής κρίσης στην Ευρώπη.
Το ότι η Ιταλία αποτελεί τον αδύναμο κρίκο στην Ευρωζώνη είναι κάτι που το έχουν αποτιμήσει οι αγορές εδώ και αρκετούς μήνες, με τα ιταλικά ομόλογα να εμφανίζουν τις υψηλότερες αποδόσεις στην περιοχή, στο 4,82% για το 10ετές έναντι 4,27% για το ελληνικό 10ετές, και το spread να κινείται πλέον πάνω από τις 200 μονάδες βάσης (έναντι 149 μ.β. για το ελληνικό).
Μέτρα 24 δισ. από τη Μελόνι
Ο προϋπολογισμός του 2024, ο οποίος και εγκρίθηκε χθες από την ιταλική κυβέρνηση και πάει προς ψήφιση στη Βουλή, έχει εντείνει τις ανησυχίες γύρω από την Ιταλία, με τους επενδυτικούς οίκους να προβλέπουν υποβαθμίσεις των προοπτικών και πιθανότατα και της αξιολόγησης της χώρας το αμέσως επόμενο διάστημα.
Χθες η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, παρά τις ανησυχίες που υπάρχουν ήδη για το χρέος και το έλλειμμα της χώρας, ανακοίνωσε μέτρα ύψους 24 δισ. ευρώ το 2024 σε μειώσεις φόρων και αυξήσεις δαπανών, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν μεταξύ άλλων από 15,7 δισ. ευρώ πρόσθετου χρέους, χαρακτηρίζοντας τον προϋπολογισμό «πολύ σοβαρό και πολύ ρεαλιστικό». Οπως έχει ήδη ανακοινωθεί, το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα κινηθεί στο 4,3% του ΑΕΠ το 2024, από 5,3% που αναθεωρήθηκε ανοδικά πρόσφατα για το 2023.
Η Goldman Sachs σημείωσε χθες πως η Ιταλία σηματοδοτεί «την επιστροφή του κρατικού κινδύνου» στην Ευρωζώνη, τονίζοντας ότι έχει υψηλό δημόσιο χρέος (2,84 τρισ. ευρώ), το οποίο δεν έχει υποχωρήσει παρά τις μεγάλες χρηματοοικονομικές μεταβιβάσεις από την Ε.Ε. (Ταμείο Ανάκαμψης), τη στιγμή που η ιταλική κυβέρνηση έχει αυξήσει τους στόχους για το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ο συνδυασμός υψηλού αποθέματος χρέους, υψηλότερων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, μείωσης του ονομαστικού ΑΕΠ και υψηλότερου κόστος δανεισμού έχει οδηγήσει σε σημαντική επιδείνωση των δημοσιονομικών προοπτικών της χώρας, όπως επισήμανε.
Σύμφωνα με αναλυτές, οι πολύ δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζει ήδη η Ιταλία στις αγορές θα επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο από αυτήν την Παρασκευή έως και τα μέσα Νοεμβρίου, όταν η S&P (20/10), η DBRS (27/10), η Fitch (10/11) και η Moody’s (17/11) δώσουν τις νέες προγραμματισμένες «ετυμηγορίες» τους για το αξιόχρεο της χώρας. Η Fitch ήδη την περασμένη εβδομάδα έστειλε προειδοποιητικό μήνυμα στην ιταλική κυβέρνηση ότι «έχει χαλαρώσει σημαντικά τα δημοσιονομικά της σχέδια».
Σημειώνεται πως η DBRS δίνει την υψηλότερη βαθμολογία στην Ιταλία, στο BBB high με σταθερές προοπτικές, ακολουθούμενη από την S&P και τη Fitch στο ΒΒΒ με σταθερές προοπτικές, ενώ η Moody’s δίνει τη χαμηλότερη αξιολόγηση, Baa3 με αρνητικές προοπτικές, μόλις μία βαθμίδα πάνω από την επενδυτική. Η JPMorgan εκτιμά πως είναι εξαιρετικά πιθανό η S&P να υποβαθμίσει την Παρασκευή τις προοπτικές σε αρνητικές, αν και δεν αποκλείει την υποβάθμιση και της αξιολόγησης. Ανάλογες κινήσεις αναμένει και από DBRS και Fitch. Ωστόσο εκτιμά πως είναι πιθανό η Moody’s να υποβαθμίσει την Ιταλία σε junk (σκουπίδι) δεδομένου ότι ήδη δίνει αρνητικές προοπτικές.
Ανοδικά η Ελλάδα
Αντίθετα με την Ιταλία, όπως τονίζει η JPMorgan, η Ελλάδα βρίσκεται ξεκάθαρα σε ανοδική τροχιά αξιολογήσεων και η S&P αναμένεται να δώσει στη χώρα την επενδυτική βαθμίδα αυτή την Παρασκευή, ενώ το ίδιο εκτιμά πως θα κάνει και η Fitch κατά την αξιολόγησή της την 1η Δεκεμβρίου, οδηγώντας έτσι στην ένταξη των ελληνικών ομολόγων στους βασικούς διεθνείς δείκτες.
Την αισιοδοξία της JPMorgan για την Ελλάδα μοιράζεται και η Citigroup, καθώς εκτιμά και αυτή πως η S&P θα αναβαθμίσει την Ελλάδα σε investment grade, ενώ στους επόμενους εννέα μήνες το ίδιο θα κάνει και η Moody’s.
Ειδικότερα, η Citi δηλώνει επιφυλακτική για τα ιταλικά, τα γαλλικά καθώς και τα βελγικά ομόλογα, ενώ είναι ιδιαίτερα εποικοδομητική για τα ελληνικά και τα πορτογαλικά ομόλογα. Αν και σύμφωνα με το βασικό της σενάριο δεν θα υπάρξει αλλαγή στις αξιολογήσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Βελγίου το επόμενο διάστημα, εντούτοις οι κίνδυνοι για αυτό το σενάριο έχουν αυξηθεί έπειτα από τις επεκτατικές προτάσεις τους όσον αφορά τους προϋπολογισμούς του 2024, εν μέσω μειούμενου δημοσιονομικού περιθωρίου. Ως αποτέλεσμα, το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των τριών αυτών χωρών φαίνεται ότι κινείται πάνω από το όριο το οποίο υποδηλώνει μια πτωτική (ή ακόμη και σταθερή) τροχιά του δείκτη χρέους/ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια.
Αντίθετα, η Πορτογαλία και η Ελλάδα θα διατηρήσουν, κατά τη Citi, την ανοδική τροχιά αξιολόγησης, χάρη στα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας τους, με ισχυρή ανάπτυξη να αναμένεται και για τις δύο χώρες –τη στιγμή που η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται–, με μείωση των δεικτών ελλειμμάτων και χρέους.
